شوک افغانستان و شوک‌های بعدی؛ پیامد سرمایه‌داری گلوبالیست

محمدرضا حسینی – جهان همچنان در شوک بسر میبرد. خروج ناگهانی نیروهای آمریکا، عدم مقاومت ارتش سیصد هزار نفری افغانستان، تسخیر چندروزه کل کشور توسط طالبان، و سکوت هماهنگ مقامات رسمی و رسانه‌های تقریبا تمام کشورهای دنیا، مردم جهان را در شوک غیرمنتظره ای فرو برده است. مردم با ناباوری می‌پرسند چه شد؟ پرسشی که هیچکس هنوز جوابی قانع‌کننده بر این رخداد بهت‌آور ندارد.

در اولین واکنش‌ها گفته می‌شود که سیاست‌های آمریکا در قبال طالبان دچار شکست شده است. سپس گفته می‌شود که این طالبان از نوع افغانی است و هماهنگ با آمریکا کار می‌کند وبا نوع طالبان پاکستانی فرق می‌کند. بعد بایدن می‌آید و می‌گوید که ما اصلا از ابتدا به فکر ایجاد دموکراسی در افغانستان نبوده و همواره فقط در صدد ایجاد حفاظ امنیتی برای خود بودیم (نقل به مضمون) و هیچ پاسخ روشنی ندارد به این پرسش که چرا اکنون و چرا بدون آمادگی نیروهای امنیتی و نظامی افغانستان آنجا را ترک می‌کنید؟ و کسی هم پاسخ نمی‌دهد که آیا آمریکا با ارتش افغانستان هماهنگ کرده بود تا اصلا مقاومت نکند. آیا این ارتش باید صدمه ندیده ودست نخورده باقی بماند؟ و برای چه منظوری؟  و آیا اگر طالبان به وعده‌ای که در جهت حفظ ساختار ارتش داده وفادار می‌ماند؟ بایدن ودیگران می‌گویند که آمریکا دیگر در افغانستان منافعی ندارد. چه چیزی تغییر کرده که آمریکا بطور ناگهانی به این نتیجه رسیده است؟

بسیاری از اینگونه پرسش‌ها هستند که معمولا در این مواقع از طرف سیاستمداران بی‌پاسخ می‌مانند. آنها البته جواب‌ها را می‌دانند. در نشست‌های مختلف سران کشورهای جی۷ و جی۲۰ و در نشست‌های ژنو و داووس و غیره به این مسائل پرداخته و جواب‌ها را در آنجا بین خود رد وبدل می‌کنند. در آنجا مشخص می‌شود که چرا آمریکا باید افغانستان را تخلیه کند و خلاء به‌وجودآمده را چه نیروهایی باید پر کنند. تمام این برنامه‌ریزی‌ها را گلوبالیسم- یعنی سرمایه‌داری بدون مرز بین‌المللی- هدایت می‌کند.

قدرت‌ گرفتن دوباره طالبان و سکوت جهان را فقط می‌شود در منافع و روش گلوبالیسم توجیه کرد. جنایات حکومت اسلامی ایران و سکوت دیگران را نیز. جایی که منافع گلوبالیسم ایجاب کند می‌تواند برای قتل یک‌نفر تمام دنیا را به هیجان و غلیان آورده و برای مدت‌ها سوژه رسانه‌ها کند و در جایی دیگر در مقابل قتل ده‌ها، صدها و بلکه هزاران نفر، سکوتی باورنکردنی بر تمام دنیا تحمیل کند.

مهمترین ابزار گلوبالیسم در کنترل جهان، استفاده از رسانه‌های پرنفوذیست که تخصص بالایی در هدایت افکار مردم، روشنفکران و سیاستمداران دارند. به عنوان مثال، در تحقیقاتی که در مطالعات انجام شده توسط «موسسه اینترنتی آکسفورد» در تاریخ ۲۹ ژوئن ۲۰۲۰ منتشر شد* مستقیما به نفوذ چین بر رسانه‌های پرنفوذ جهان تاکید می‌شود. در این گزارش آمده است که چین یک شبکه جهانی با حدود ۴۰ اتاق فکر و تمرکز ویژه بر «ابتکار کمربند راه» بنیان نهاده است. ابتکار «کمربند راه» که چین مطرح‌کننده آن است، رسیدن به نظم جدید اقتصادی و دسترسی به منطقه آسیای مرکزی را در نظر دارد. چین با کنترل رسانه‌های پر نفوذ اروپایی و آمریکایی، سعی بر جهت دادن به اذهان مردم به نفع خود و پذیرش چین به عنوان یک قدرت جدید جهانی و انکارناپذیر است. هدف کلی ایجاد زمینه‌های پذیرش نظم جدید جهانی در قالب «یک جهان، دو سیستم»، با ایجاد یک سیستم بین‌المللی دوگانه به‌ منظور رقابت مستقیم علیه لیبرال دموکراسی است. اروپای مرکزی یک هدف ویژه برای چین است زیرا حزب کمونیست چین معتقد است که اروپا مناسب‌ترین منطقه‌ایست که می‌تواند در آن به موفقیت دست یابد و از طریق اروپا نیز می‌تواند آمریکا را متقاعد به برتری نظم جدید دو قطبی چین- آمریکا کند. چین میلیاردها یورو در اتاق فکرها و ارائه‌دهندگان اخبار محلی به‌ ویژه در اروپا سرمایه‌گذاری کرده است.

با کمک گرفتن از همین ابزار کنترل بر رسانه‌هاست که چین توانست در دوران گسترش کرونا، توجه جهان را از منبع اصلی گسترش ویروس که آزمایشگاه ووهان بود منحرف کند. بر اساس همان گزارش، سرمایه‌گذاری چین در شبکه‌های رسانه‌ای اروپا بطور واضح تلاشی است برای شکل دادن به موضوعات مورد بحث روز در جهت خواست و منافع این کشور.

نفوذ چین در مراکز فرهنگی «امپریالیسم» امر جدیدی نیست و در حقیقت ادامه سیاست استالین است. همان سیاستی که در دانشگاه‌ها و مراکز مخصوص امپریالیسم‌شناسی مسکو و برلین تعقیب می‌شد تا به بررسی چگونگی یافتن راه‌های نفوذ به قلب دشمن بپردازد. هرچند که شوروی از هم پاشید ولی بذرهای نفوذ استالین به مراکز هنری و فرهنگی آمریکا و اروپا هر روز بارورتر شده و امروز به قوی‌ترین لابیگر نامریی منافع «شرق» عمل می‌کند. «منافع شرق» در حال حاضر، گلوبالیسم به رهبری چین است و حمایت از جریان‌های ارتجاعی‌ای که به دامان چین و روسیه افتاده‌اند.

گلوبالیسم نه یک نیاز جهانی و نه یک ناگزیر تاریخی (بر اثر رشد طبیعی سرمایه‌داری) است بلکه بیشتر محصول توافق‌ها و جلسات متعدد سالانه و فصلی و غیره است با هدف اصلی افزایش هماهنگی بین سرمایه‌داری منطقه‌ای و ایجاد سرمایه واحد جهانی. گلوبالیسم به عنوان راه حل مناسب و اطمینان‌بخشی برای کاهش رقابت‌های پرریسک بین سرمایه‌های ملی و تجمیع و تبدیل آنها به سرمایه واحد بین‌المللی است. برای رسیدن به چنین هدفی، باید در صدد برقراری نظم و ساختاری نو و متناسب با هدف سود و امنیت بیشتر بود. در ایجاد این ساختار جدید، متلاشی شدن ملت‌ها و اقتصادهای کوچک امری اجتناب‌ناپذیر بوده که به مثابه فدا شدن جزئی کوچک برای رسیدن به هدفی بزرگ می‌ماند. در این نظم جهانی، حقوق فردی جوامع فدای منافع سرمایه جهانی می‌شود. شاید ظاهری منطقی داشته باشد اما انسانی نیست. همانگونه که فدا شدن منافع فرد به خاطر ایدئولوژی و مذهب انسانی نبوده و نیست. در بحث روابط انسانی، یک فرد به اندازه خودش دارای حقوق است و حق فردی، نوعی مالکیت فردی است و هیچ جمعی، با هیچ بهانه‌ای نمی‌تواند این حق فردی را از او سلب کند. این عمل به دزدیدن مالکیت فردی می‌ماند.

گلوبالیسم با وجود ادعایش همواره به دنبال ایجاد بازار بزرگ جهانی است و نه رفاه جهانی. تقابل منافع گلوبالیسم با منافع ملی، حکومت‌ها را به سوی محدود کردن خدمات درمانی و رفاهی سوق می‌دهد. سن بازنشستگی را افزایش می‌دهد، قرارداد کار «صفرساعت» را برقرار می‌کند و حقوق و درآمد را در حداقل ممکن نگاه می‌دارد. در عوض بر بودجه نظامی می‌افزاید تا در جهت برقراری نظم جهانی متناسب با گلوبالیسم مورد استفاده قرار بگیرد.

گلوبالیسم به منظور آنکه بتواند به نحو موثرتری جهان را کنترل کند نیازمند وحدت بین خود و تفرقه بین غیرخود است. برای این منظور بطور مرتب جلسات مختلف برگزار کرده و ساعت‌هایشان را با یکدیگر همزمان می‌کنند تا بهتر بتوانند جوامع غیرخودی را خُرد کرده و مدیران نالایق در رأس آنها بگمارند؛ کاری که در ایران و عراق و افغانستان و… انجام شد.

تخلیه ناگهانی نیروهای آمریکایی، فضا را برای تزریق نیروهای طالبان باز کرد و از آنجا که طالبان توانایی پر کردن تمام فضای خالی را ندارد احتمال ظهور جریانات ویرانگر دیگری نیز می‌رود. نه تنها بسیاری از زندگی‌‌ها از بین خواهد رفت بلکه با سست شدن پایه‌های جامعه نوجوان مدنی افغانستان، امید نیز از آن جامعه رخت برخواهد بست. اما جامعه جهانی عضو گلوبالیسم به این چیزها کاری ندارد. گلوبالیسم فقط به سود، یعنی انباشت سرمایه، می‌اندیشد. به این منظور نیازمند یافتن منابع ارزان، کمتر کردن هزینه تولید و بیشتر شدن بازار مصرف است و  حکومت‌های نالایق و بی‌تدبیری مانند حکومت‌های اسلامی که توان مدیریت و اداره کشور را ندارند و تنها راه ماندن خود را در سرکوب داخل و باج دادن به خارج می‌دانند، منابع ملی کشور خود را بسیار ارزان در اختیار گلوبالیسم قرار می‌دهند و در عوض جهان، چشم خود را بر جنایات آنها می‌بندد و در جایی که لازم باشد آنها را از سقوط و سرنگونی نیز نجات می‌دهد.

بنا بر تحلیل گلوبالیسم که بر اساس عملکرد حکومت‌هایی مانند حکومت اسلامی ایران انجام شده، این حکومت‌ها نه تنها برای پوشاندن ضعف مدیریتی خود مجبور به تاراج و هدیه دادن سرمایه‌های ملی و منابع طبیعی کشور خود می‌شوند بلکه به دلیل داشتن بلندپروازی‌های انقلابی می‌توانند مدیریت کشورهای همسایه را نیز به شدت تخریب کنند. هدف اصلی گلوبالیسم در حمایت از اینگونه حکومت‌های ضعیف و ویرانگر: دسترسی به منابع تولید و مواد اولیه ارزان، افزایش توان رقابتی کالاهای خود، کنترل و هدایت بازار، و مهمتر از همه، فروش بیشتر تسلیحات به کشورهای متزلزل و در معرض خطر است.

البته که گلوبالیسم مانند تمام ایدئولوژی‌های آرمانگرا شعارهای جذابی هم می‌دهد: همکاری‌های جهانی، زبان واحد جهانی، دهکده جهانی برای گسترش تعاون و کاهش خصومت‌ها، نیازهای مشترک جهان همبسته، برخورد مشترک با مشکلات فرامنطقه‌ای و… طرفداران گلوبالیسم بیشتر جذب این شعارها شده و متوجه نیستند که اینگونه شعارهای سیاسی- اجتماعی آنها پوششی است برای مخفی کردن اصلی‌ترین هدف گلوبالیسم یعنی انباشت «سود و سرمایه».  همانطور که در نوشته قبلی خود درباره «گلوبالیسم، برکسیت انگلیس و جلیقه‌زردهای فرانسه» اشاره کردم بسیار روشن است که سرمایه‌داری گلوبالیست به دلیل ماهیت فراملیتی خود، قدرت دولت‌ها را مزاحم خود دانسته و در صدد ایجاد دولت‌های ضعیف در کشورهاست. بنابراین روند، ما شاهد سقوط حکومت‌های قدرتمند و جایگزینی آنها توسط حکومت‌های نالایق بوده و خواهیم بود.

https://kayhan.london/1399/08/25/%d8%a8%d8%b1%da%a9%d8%b3%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d9%86%da%af%d9%84%db%8c%d8%b3%d8%8c-%d8%ac%d9%84%db%8c%d9%82%d9%87%e2%80%8c%d8%b2%d8%b1%d8%af%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%81%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%b3%d9%87-%d9%88

ریشه یابی اینکه چرا افغانستان به این روز افتاد و چرا هیچ حزب و تشکیلات منسجمی در آنجا وجود ندارد و… به بررسی جداگانه‌ای نیاز دارد. اما واقعه اخیر افغانستان از این نظر یک نقطه عطف تاریخی محسوب می‌شود که آمریکا با این عمل، کرسی ریاست گلوبالیسم را رسما به چین تحویل داد. گروه بسیاری در آمریکا و اروپا باور دارند که در مقابل پیشروی چین نمی‌توان ایستاد و بهتر است که با آن کنار بیایند. هرچند که کیسینجر در کتاب خود درباره چین به روشنی بیان می‌کند که سران چین از مائو به بعد از دیپلماسی بلوف بیشترین استفاده را برده‌ و سیاستمداران غربی را ترسانده و به عقب رانده‌اند اما رسانه‌های لابیگر چین، وظیفه خود را به نحو احسن انجام داده‌اند.

گلوبالیسم آرام آرام می‌رود تا به مثابه قدرتمندترین و بی‌رحم‌ترین نوع سرمایه‌داری، در جهت فروپاشی دولت‌ها و تضعیف ملت‌ها و فرهنگ‌ها، اتحادیه سرمایه‌داران بزرگ را به حاکمان اصلی سیاسی در جهان تبدیل کند. گلوبالیسم در صدد ایجاد سیستمی چنان یکپارچه و قدرتمند است که تمام بازار را از آن خود کرده و هیچ اتحادیه کارگری و مجتمع صنفی محلی توان مقابله با آن را نداشته باشد.

تنها چیزی که برنامه گلوبالیسم را می‌تواند برهم بزند آگاهی جهانی مردم است و بس! امری که گرچه در حال حاضر نامحتمل به نظر می‌آید اما چند شوک دیگر مانند شوک افغانستان، شاید بتواند مردم جهان را بیدار کرده تا در اولین قدم، خود را از قید غول‌های رسانه‌ای- که ابزار کنترل گلوبالیسم هستند- برهانند.

♦← انتشار مطالب دریافتی در «دیدگاه» و «تریبون آزاد» به معنی همکاری با کیهان لندن نیست.