نتایج پژوهش ملی گردشگری ایران نشان می‌دهد، ۷۷درصد مسافران به رستوران یا مراکز تهیه غذا نمی‌روند و سه‌چهارم آنها هیچ پولی برای بازدید از مراکز دیدنی پرداخت نمی‌کنند!
فرید جواهرزاده رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران در جریان اختتامیه‌ی سمپوزیوم «یکصد سال گردشگری ایران» که از اسفندماه پارسال تا کنون برگزار می‌شود، گفت که ۷۰ درصد بازار طبیعت‌گردی در اختیار غیرمجازهاست.
به گفته‌ی او، نتایج پژوهش ملی گردشگری ایران حاکیست اغلب گردشگران داخلی از «واحدهای اقامتی غیررسمی» استفاده می‌کنند و عمدتا «وسیله نقلیه شخصی در سفرهای داخلی» دارند و هزینه حمل و نقل سفر آنها مربوط به «بنزین و استهلاک خودرو» است.
این پژوهش همچنین نشان می‌دهد، نزدیک به «سه چهارم» گردشگران در سفر خود «هیچ پولی» برای دیدار از جاذبه‌های گردشگری پرداخت نمی‌کنند. «۷۷درصد» آنها در طول سفر خود «هیچ وعده غذایی را از رستوران‌ها یا مراکز تهیه و توزیع غذا دریافت نکرده‌اند».
نتایج بi دست آمده از پژوهش ملی گردشگری ایران همچنین نشان داده، از بین ۵ نفر گردشگر داخلی ۴ نفر در طول سفر خود هیچ کالایی را به عنوان سوغات خریداری نکرده‌اند!
جواهرزاده با اشاره به این میزان از درآمد حاصل از گردشگری خواستار تجدید نظر اساسی در معاونت گردشگری نسبت به توسعه و ترویج گردشگری داخلی شد.
این در حالیست که در گزارش مرکز آمار ایران درباره نحوه‌گذران اوقات فراغت و وضعیت گردشگری خانواده‌ها آمده است: سهم طبیعت‌گردی در ایران ۲.۶ درصد است در حالی که این آمار در جهان میانگین ۱۰ تا ۱۵ درصدی دارد.
رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران از تفاوت دست‌کم ۸درصدی سفرهای داخلی و خارجی نتیجه گرفت: «مقایسه این دو نرخ به سوال درباره علت ریزنقش بودن طبیعت‌گردی در ایران می‌رسد.»
به گفته‌ی جواهرزاده، با فرض احتساب تورهای مجاز و غیررسمی، باز هم آمار «طبیعت‌گردی در ایران پایین است». داده‌های آماری مرکز آمار کشور هم از عدد «۲ میلیون طبیعت‌گرد» حکایت دارد.
او بخشی از آمار پایین طبیعت‌گردی را ناشی از «وضعیت نابسامان تورهای طبیعت‌گردی» خواند که ۷۰درصد آن در اختیار غیرمجازهاست: «این تورها طرفداران خاص خود را دارند و انگیزه شرکت‌کنندگان از حضور در آنها رفتن به فضایی برای رهایی از محدودیت‌های شهری است.»
این کارشناس گردشگری تورهای غیرمجاز را در شکل‌گیری «تصور عمومی» از مفهوم طبیعت‌گردی موثر دانست و گفت که «این عرصه نشان می‌دهد فقدان آموزش و حضور مدیریت شده بخش خصوصی در کنار نبود نظارت بر تورهای غیرمجاز، طبیعت‌گردی را ذیل سایر اقسام گردشگری در ایران قرار داده و تحرک در این بخش تنها زمانی مقدور خواهد بود که چالش‌های ذکر شده مرتفع شود.»
شیوع ویروس کرونا و تداوم آن تا آستانه‌ی شش موج، در گردشگری داخلی رکود چشمگیری به وجود آورده که با افزایش بحران‌های اقتصادی و تورم هولناک تشدید نیز شده است. بخشی از جامعه که همچنان توانایی سفر را دارند، اما در تلاش هستند تا از بار مالی این سفرها بکاهند و این نیز دستاوردهای مالی این حوزه را به پایین‌ترین سطح رسانده است.
علاوه بر این، محدودیت‌های اجتماعی از جمله رعایت حجاب اجباری، محدودیت در نوع تفریح و همچنین حضور زنان و مردان در کنار هم در تورهای مورد تأیید وزارت میراث فرهنگی و گردشگری باعث عدم استقبال مردم از تورهای گردشگری مجاز شده و تمایل آنان بیشتر به استفاده از امکانات فعالان گردشگری جدا از آژانس‌های مجوزدار است.
این ابعاد منفی با تسلط نیروی انتظامی بر فعالیت گردشگری‌های طبیعت در داخل ایران پس از انتصاب عزت‌الله ضرغامی عضو سابق سپاه پاسداران به وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بیشتر نیز خواهد شد. چنانکه ضرغامی پس از انتصابش با فتح الله جمیری فرمانده حفاظت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ملاقات کرد تا به گفته‌ی خودش راه را برای ورود مسافران خارجی و گردشگران به ایران از این طریق باز کند!
این در حالیست که نفوذ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حوزه گردشگری به معنای تشدید محدودیت‌ها برای گردشگران و همچنین در اختیار گرفتن آژانس‌ها و گروه‌های گردشگری توسط سپاه پاسداران است تا در این عرصه نیز انحصار اقتصادی خود را گسترش دهد.
