تراز تجاری جمهوری اسلامی ایران با دو شریک مهم تجاری‌اش، چین و هند، در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۱ منفی بوده است. این دو کشور حجم صادرات خود را به ایران کاهش داده و حتا صادرات نفت ایران به چین به حدود صفر درصد رسیده. سیدابراهیم رئیسی (قاضی مرگ) اما به تازگی در سخنانی در استان اردبیل از در راه بودن «گشایش‌های امیدبخش» خبر داده است.
آمارهای رسمی چین و هند که به عنوان بزرگترین شرکای تجاری جمهوری اسلامی شناخته می‌شوند نشان می‌دهد صادرات این دو کشور به ایران به شدت کاهش یافته است.
بر اساس آمارهای گمرک چین میزان صادرات این کشور به ایران در ۹ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱ حدود ۵.۶ میلیارد دلار بوده که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته بیش از ۱۵ درصد سقوط کرده است. همچنین صادرات ایران به چین در این دوره با ۱۸ درصد کاهش به ۴.۸ میلیارد دلار رسیده است.
صادرات هند به ایران نیز در این بازه زمانی با کاهش بیش از ۴۸ درصدی به ۹۵۴ میلیون دلار سقوط کرده. آمارها همچنین مشخص می‌کند که تراز تجاری ایران با چین و هند در ۹ ماه ابتدایی امسال منفی بوده است.
آمارهای گمرک چین همچنین نشان می‌دهد که در ۹ ماه ابتدایی امسال این کشور هیچ نفتی به صورت مستقیم از ایران خریداری نکرده. هفته گذشته نیز خبری درباره جایگزین شدن عربستان با ایران برای صادرات نفت به چین منتشر شد. بر اساس این خبر، جمهوری خلق چین با ایران قرارداد همکاری ۲۵ساله دارد اما خرید نفت از ایران را ۱۱ میلیارد دلار کاهش داده و عربستان را جایگزین کرده است.
آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد ایران در ۹ ماهه نخست ۲۰۲۱ روزانه حدود ۶۰۰ هزار بشکه نفت به صورت غیرمستقیم و تحت نام نفت دیگر کشورها به چین صادر کرده. در این میان دقیقا مشخص نیست آیا همه نفتی که ایران راهی چین کرده به پالایشگاه‌های این کشور فروخته شده یا در تأسیسات ذخیره نفت چین که جمهوری اسلامی طی سه سال گذشته اجاره کرده، انبار شده است.
این در حالیست که داده‌های اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد در هشت ماهه نخست سال ۲۰۲۱ میزان فروش نفت ایران به چین در مقایسه با سه سال پیش بیش از ۱۱ میلیارد دلار کاهش یافته است. درست در همین دوره میزان فروش نفت کشور عربستان به چین رشد قابل توجهی داشته است. عمان، عراق، کویت و امارات چهار کشور دیگر هستند که در این دوره میزان فروش نفت آنها به چین نیز افزایش یافته تا کاهش خرید نفت ایران توسط چین جبران شود.
آمارهای تفریغ بودجه برای ۵.۵ ماهه سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که تنها ۱۵ درصد از درآمدهای نفتی در نظر گرفته شده برای ۵.۵ ماه تحقق یافته. دولت در بودجه ۱۴۰۰ صادرات روزانه ۲.۳ میلیون بشکه نفت به قیمت بشکه‌ای ۴۰ دلار را پیش‌بینی کرده بود. قیمت نفت در دور یاد شده بالای ۶۰ دلار بوده و اگر صادرات روزانه ۶۰۰ هزار بشکه نفت ایران تحقق می‌یافت، باید ۳۷.۵ درصد بودجه ۵.۵ ماهه تأمین می‌شد، نه ۱۵ درصد.
بدین ترتیب، بیش از نیمی از نفتی که ایران راهی چین کرده، یا هنوز به فروش نرسیده و در تأسیسات ذخیره نفت چین انبار شده و یا اینکه پول آن هزینه‌ی واسطه‌ها، عملیات انتقال کشتی به کشتی نفت در اقیانوس‌ها یا تغییر اسناد و تغییر مالکیت محموله‌ها به عنوان نفت دیگر کشورها شده است. این هزینه‌ها به حدی بالا بوده که بیش از نیمی از ارزش پول نفت صادراتی ایران از بین رفته است.
اینهمه در حالیست که ابراهیم رئیسی معروف به «قاضی مرگ» در سفر استانی اخیر خود به اردبیل طی سخنانی از در راه بودن «گشایش‌های امیدبخش» خبر داده است.
ابراهیم رئیسی بدون اینکه درباره‌ی این «گشایش‌ها» توضیحی بدهد وعده داده که «به ملت ایران اعلام می‌کنم که گشایش‌های خوب و امیدبخشی در کشور در پیش است و به آینده باید بیش از این امیدوار بود!»
او در گفتگوی تلویزیونی هفته گذشته خود در صداوسیمای جمهوری اسلامی گفت که جمهوری اسلامی میز مذاکره را ترک نخواهد کرد.
تحلیلگران اما معتقدند جمهوری اسلامی هیچ عجله‌ای برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام ندارد آنهم در حالی که ادامه تحریم‌ها میزان فروش نفت و تجارت بین‌المللی ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داده و درآمدهای ارزی را بیش از گذشته کاهش خواهد داد.
