مدیرکل مرکز علوم جوّی و اقیانوسی سازمان هواشناسی از کاهش ۱.۵ متری تراز آب دریاچه کاسپین (خزر، مازندران) در ۲۶ سال اخیر خبر داده که هر سال با شش سانتی‌متر کاهش روبرو بوده است.
بهزاد لایقی مدیرکل مرکز علوم جوّی و اقیانوسی سازمان هواشناسی امروز چهارشنبه ۵ آبان‌ماه اعلام کرد «ظرف ۲۶ سال گذشته از سال ۱۳۷۴ تا کنون ۱.۵ متر تراز آب دریای خزر کاهش پیدا کرده است.»
این کاهش تراز چشمگیر به صورت متوسط سالانه شش سانتی‌متر در طول این مدت رخ داده است.
به گفته‌ی این مقام مسئول، کاهش بارندگی در حوضه آبریز دریای کاسپین و دبی رودخانه‌های این حوضه به ویژه رودخانه ولگا در روند این کاهش دخیل بوده‌اند و همچنین شدت تابش خورشید و تبخیر آب در نتیجه کاهش بارندگی نیز هرساله باعث این کاهش بوده است.
https://kayhan.london/1399/02/29/%d8%af%d8%b1%db%8c%d8%a7%db%8c-%da%a9%d8%a7%d8%b3%d9%be%db%8c%d9%86-%da%a9%d9%88%da%86%da%a9-%d9%88-%d8%aa%d8%b1%d8%a7%d8%b2-%d8%a2%d8%a8-%d8%a2%d9%86-%db%b1%db%b3-%d8%b3%d8%a7%d9%86%d8%aa%db%8c
روند کاهشی سطح تراز آب دریای کاسپین بزرگترین دریاچه جهان از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و برآورد «مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر» و موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو در سال ۲۰۱۹ میلادی نشان می‌دهد: «سطح آب دریای خزر در سال ۲۰۱۹ میلادی در ادامه روند کاهشی خود از سال ۱۹۹۵ به کمترین میزان طی ۳۰ سال اخیر رسید.»
پیش‌بینی‌ها بیانگر آن است که در آینده نزدیک افزایش دما در منطقه بیشتر خواهد شد که روند کاهش سطح تراز آب را سرعت بیشتری خواهد بخشید.
نوسانات و کاهش تراز دریای کاسپین در سال‌های گذشته نگرانی‌های محیط زیستی زیادی به همراه داشته چرا که این نوسانات باعث از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری و تهدید تنوع زیستی، تخریب زیستگاه‌ها و تاثیرات منفی این تغییرات بر زندگی انسان شده است.
نوسان تراز آب دریای کاسپین پیش از این با بالا آمدن آب مسئله‌ساز شده بود که منجر به زیر آب رفتن خانه‌ها و تاسیسات شد. در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خورشیدی تراز آب تا ۲/۵ متر بالا رفت و باعث شد تا حدود ۱۵ میلیارد دلار خسارت به سواحل ایران و روسیه وارد شود.
اکنون اما تراز آب این دریا برعکس دهه‌های پیشین، کاهش پیدا کرده و با عقب‌نشینی آب، تالاب‌های ساحلی یکی پس از دیگری در حال خشک شدن هستند. با وجود این، مقامات مسئول همچنان در این زیستگاه، آب‌شیرین‌کن نصب می‌کنند و این حوضه آبی را با مخاطرات بیشتری مواجه کرده‌اند.
آنگونه که گزارش‌های «مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر» نشان می‌دهد، موثرترین ورودی آب به این دریا رودخانه‌های بزرگی مانند ولگا است که میزان ورودی آنها اثر مستقیم بر سطح تراز آب دریای کاسپین دارند. از سوی دیگر در حالی که فقط ۲۵ درصد حوضه آبریز این دریا در خاک ایران قرار دارد و بیشتر آن در کشورهای همسایه شمالی این دریا قرار گرفته، هر فعل و انفعالی در این حوضه آبریز در برآیند کلی سطح تراز آب دریا اثرگذار است.
بر اساس آمار «مرکز مطالعات دریای خزر»، سطح تراز آب دریای کاسپین در سال آبی۹۸-۹۷ حدود ۱۵ سانتی‌متر کاهش یافته بود که سال گذشته، اندکی کمتر شده و مطالعه صورت گرفته نشان داد دوره کاهشی اخیر ارتباط زیادی با تغییرات اقلیمی در کل حوضه این دریا دارد.
دریای کاسپین (مازندران، خزر) که بزرگترین دریاچه و حوضه آبی محصور در خشکی جهان شناخته می‌شود، از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود و رژیم حقوقی و توزیع و تقسیم منابع آن بین این کشورها همچنان موردمناقشه است آنهم در حالی که جمهوری اسلامی با سیاست ویرانگر «نگاه به شرق» خود، بخشی از سهم ایران را به کشورهای شمالی و روسیه بخشیده است.
