سدهای ایران در وضعیت اضطراری؛ کاهش ۳۰درصدی آب‌ سدها به نسبت پارسال

در هفته‌های اخیر آمار و ارقام نگران‌کننده‌ای از وضعیت سدهای استان منتشر شده که نشان می‌دهد استان‌های خوزستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، یزد، سیستان‌ و بلوچستان، لرستان، خراسان جنوبی و بسیاری از مناطق ایران با بحران بی‌آبی گسترده و پایان ذخایر آبی روبرو هستند.

با این حال، مسئولان امر نه تنها هیچ راهکار عملی برای روبرو شدن با این بحران حیاتی ارائه نمی‌کنند بلکه از طریق سرکوب معترضان و جامعه‌ای که با مشکل  عظیمی مواجه‌ شده، تلاش می‌کنند تا صورت مسئله را پاک کنند.

ضمن اینکه مسببان این امر در پی قلب واقعیت و دلایل بحرانی هستند که از طریق اجرای پروژه‌های پولساز برای نهادهای قدرت مانند وزارت نیرو و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به وجود آمده. مقامات مسئول معضل آب را صرفا پدیده‌ای ناشی از تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها قلمداد می‌کنند.

این در حالیست که وزارت نیرو و سازمان محیط‌ زیست دو سال پیش با افزایش بارندگی‌ها و وقوع سیل در اغلب استان‌های کشور در آغاز بهار، دروغ بروز «ترسالی» را مطرح کرده و آدرس اشتباه به مردم دادند.

همچنین با اندک بارندگی‌های پاییز بار دیگر مقامات گفتند که بخشی از آب سدها پُر شده و می‌توان اندک دوامی آورد. در حالی‌ که کارشناسان آب و محیط‌ زیست از بروز شرایط بحرانی در پاییز و زمستان حتا در مناطق پُرآب چون خوزستان و اصفهان هشدار داده بودند. حالا تقریبا همه استان‌ها بجز استان‌های شمالی با سدهای خالی مواجه‌اند.

آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد، با سپری شدن ۶۵ روز از سال آبی، تا ۵ آذرماه، میزان حجم آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۷.۷ میلیارد مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته ۳۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.

آنگونه که دیروز فیروز قاسم‌زاده مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور اعلام کرد، ۶۵ درصد حجم مخازن سدهای کشور خالی است. او گفته: «میزان پرشدگی سدهای مهمی چون زاینده‌رود، شمیل و نیان و سفیدرود در شرایط فعلی حدود ۱۴ تا ۱۷ درصد و میزان پُرشدگی متوسط مخازن سدهای خوزستان و تهران، طی سال آبی جاری به ترتیب حدود ۳۸درصد و ۲۰درصد است.»

مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور موجودی کنونی سدهای مهم کشور را حدود ۵۰.۵ میلیارد مترمکعب، حدود ۳۵ درصد آب ذخیره شده اعلام کرده است.

حسین اینانلو اقلیم‌شناس چندی پیش در رابطه با کمبود انباشته منابع آبی گفته بود: «در حالی که میزان بارندگی در ۲۰ سال گذشته ۲۰‌درصد کاهش یافته است، افزایش دما، کاهش سرانه آب تجدیدپذیر (در چهار دهه گذشته از ۳۸۵۷ مترمکعب به ازای هر نفر، به ۱۲۹۴مترمکعب به ازای هر نفر)، افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی کشور و کاهش کیفیت منابع آبی موجب شده است تا با پدیده «کمبود انباشته منابع آبی» در کشور مواجه شویم.»

فرهاد ایزدجو مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان ششم آذرماه گفته بود، تنها ۴درصد از حجم مفید مخازن سدهای خوزستان آب دارد.

چنانکه به گفته‌ی مدیر توسعه سد و نیروگاه سازمان آب و برق خوزستان، ۱۰ میلیارد مترمکعب سدهای خوزستان کسری دارند که بسیار نگران‌کننده است.

تنها در حوزه کارون حدود ٣میلیارد مترمکعب تا پرشدن مخازن سدهای خوزستان کمبود وجود دارد. این عدد برای سدهای حوزه دز، کرخه و مارون نزدیک به ۷ میلیارد مترمکعب است. در مجموع ۱۰میلیارد مترمکعب کسری مخزن وجود دارد.

فرهاد ایزدجو مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با اشاره به اینکه بارندگی‌های اخیر سهمی در بهبود وضعیت سدهای استان نداشته‌اند اعلام کرده است: «بارش‌های اتفاق افتاده سبب کاهش نیاز آب کشاورزی و تامین آب اول برخی از کشت‌های منطقه به خصوص در حوضه مارون و جراحی شد اما آورد آب مناسبی به سدها اتفاق نیفتاده و حجم قابل توجهی در مخازن سدها ذخیره نشد و از نظر منابع آب، تنش آبی در خوزستان همچنان پابرجاست و تنها ۴ درصد از حجم مفید مخازن سدهای استان آب دارد»

چندی پیش صادق خلیلیان استاندار خوزستان در خصوص وضعیت منابع آب استان اعلام کرده بود: «با توجه به خشکسالی‌های اخیر خوزستان وضعیت مناسبی ندارد و تراز سدهای استان منفی شده است. آب آشامیدنی برخی از شهرهای استان نیز شور شده و مردم مجبور به استفاده از دستگاه‌های آب شیرین‌کن هستند. برخی از شهرهای استان در تامین آب آشامیدنی دچار مشکل شده‌اند و آبرسانی به برخی از روستاها با تانکر انجام می‌شود».

او روز شنبه در جلسه‌ای که برای بررسی وضعیت ذخایر سدهای خوزستان به‌ویژه سد کرخه در استانداری برگزار کرد هم گفت: «در هفته‌های اخیر به دلیل نحوه برداشت از بالادست مشکلاتی برای مناطق پایین دست رودخانه‌های کرخه و همچنین کارون و مارون بروز پیدا کرده است. به منظور حفظ حقابه پایین دست مقرر شد نحوه برداشت آب در مناطق بالادست بر اساس قراردادها و سهمیه تعیین شده باشد و در شهرستان‌های هویزه، حمیدیه و سوسنگرد در جهت بهبود نسبی وضع کشت کشاورزان اقداماتی برای افزایش و تامین میزان آب انجام می‌شود.»

برخی کشاورزان در شرایط بحرانی پیش آمده در تابستان از کشت صرف نظر کردند به این امید که کشت پاییزه برای آنها جبران مافات کند، اما حالا باز هم با کمبود آب در سدها روبرو هستند و آبی برای کشت پاییزه آنها تخصیص داده نشده است.

به همین دلیل کشاورزان ماهشهری خواستار رها کردن ۱۰ روز آب سد مارون برای آبیاری زمین‌های زیر کشت پاییزه پایین‌دست رودخانه جراحی در حوزه شهرستان ماهشهر شده‌اند آنهم در حالی که پاییز رو به پایان است!

به گفته دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ماهشهر، «با توجه به نبود بارندگی موثر و فراگیر در جنوب خوزستان، چنانچه تا یک هفته آینده اقدام به رهاسازی آب سد مارون نشود بذر گندم که در زمین‌ها پاشیده شده به دلیل سرما و نبود آب از بین خواهد رفت».