یک گزارش میدانی حاکی از کمبود جدی و بحرانی دارو در ایران است که بطور گسترده شامل داروهای اعصاب تا قرص‌های قلب و معده می‌شود و این امر سلامت و جان مردم ایران را با مخاطرات جدی روبرو کرده است.
در یک گزارش میدانی که روزنامه «همشهری» از بازار دارویی تهیه کرده، ابعاد هولناک کمبود جدی دارو و رسیدن به وضعیت بحرانی را حکایت می‌کند.
درحالی‌که بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت در سخنانش همواره بر تداوم اختصاص ارز دولتی به دارو تأکید می‌کند ولی این گزارش نشان می‌دهد ارز دولتی به برخی داروهای خارجی تخصیص داده نشده و قیمت داروها را بطور نجومی بالا برده است.
رئیس سازمان غذا و دارو نیز پیشتر گفته بود که مشکل اختصاص ارز برای داروها اخیرا برطرف شده، این اتفاق مسئله تامین دارو و مواد اولیه را برطرف می‌کند.
از سوی دیگر، تولید داخلی نیز با کمبود ماده اولیه روبروست و برای شرکت‌های داخلی سود ندارد، به ویژه اینکه شهروندان ایرانی اساسا مایل به استفاده از داروهای داخلی نیز نیستند.
با این حال، داروهای داخلی نیز باکمبود مواجه شده‌اند و دسترسی به آنها در بازار کم شده است.
بر اساس بررسی‌های میدانی «همشهری»، داروهای تنفسی، قلبی و عروقی، هورمونی، خونی، داروهای معده، دیابت، تب مالت و داروهای اعصاب از جمله این داروها هستند که بین قیمت داروخانه‌ای آنها با بازار آزاد، بین ۲ تا ۱۰ برابر تفاوت قیمت دیده می‌شود.
بحران کمبود دارو باعث شده تا بیماران و خانواده‌هایشان دوزهای مصرفی را کاهش دهند یا مصرف دارو را قطع کنند و یا در نهایت اینکه ۴ تا ۵ برابر قیمت اصلی داروها را در بازار تهیه نمایند.
این درحالیست که بسیاری از بیماران مشکلات اقتصادی نمی‌توانند داروها را از بازار آزاد تهیه کنند و در نهایت منجر به تشدید بیماری‌شان می‌شود.
آنگونه که «همشهری» نوشته، حتا سامانه‌های پیگیری توزیع دارو هم به تماس‌گیرندگان پاسخگو نیستند و اگر هم به تماس‌ها پاسخ دهند، می‌گویند داروی داخلی و خارجی موجود نیست.
وضعیت در داروخانه‌ها نیز به همین شکل است و داروخانه‌ها داروهای پرمصرف را به طور محدود در اختیار بیماران قرار می‌دهد. یکی از بیماران نسخه به دست در یکی از این داروخانه‌ها به همشهری می‌گوید: «برای خرید اینداپامین از صبح به سه تا چهار داروخانه سر زدم، اما یک داروی ساده بیماران قلبی را هم ندارند. در یکی از داروخانه‌ها گفتند تنها ۱۰ عدد بیشتر نمی‌دهند. نسخه من یک‌ماهه است با مصرف روزانه یک عدد. ۱۰ روز دیگر هم وضعیت همین است و باید سرگردان داروخانه‌ها شوم.»
این گزارش نشان می‌دهد که ساده‌ترین داروها از جمله داروهای سرماخوردگی مثل کلدداکس و ضدحساسیت یا آنتی‌بیوتیک هم پیدا نمی‌شود.
تداوم این روند برای سالمندان و افراد درگیر با بیماری‌های خاص، به معنای تشدید بیماری آنان و سوق دادن به سوی مرگ است. بیماران مبتلا به دیابت که مدت‌هاست برای پیدا کردن انسولین دچار مشکل هستند، اکنون نه تنها داروی خارجی پیدا نمی‌کنند، بلکه داروی ایرانی نیز در دسترس نیست.
یک بیمار دیابتی به «همشهری» گفته که از صبح تا شب بیش از ۵ داروخانه را سر زده ولی دارو مورد نظرش را پیدا نکرده و از سامانه‌های دارویی نیز پاسخ نگرفته است.
تغییر برند دارو برای بیماران نیز می‌تواند تبعات و عوارضی داشته باشد ولی برخی از آنان ترجیح می‌دهند در نبود دارو، هر نوع برندی را که پیدا کنند، مصرف کنند. یک بیماری دیابتی در این رابطه گفته است: «پس از اینهمه مدت مصرف دارو، حالا باید سراغ داروی دیگری باشم که اصلا معلوم نیست عوارض آن چیست و اثربخشی دارد یا خیر؟»
قیمت دارو در ایران سقف مشخصی ندارد و در این گزارش گفته شده که یک بیماری ساده «یک میلیون تومان» هزینه برمی‌‌دارد. در مورد بیماری‌های خاص نیز مثل دیابت در بازار آزاد یک ویال انسولین اگر پیدا شود، ۲.۵ میلیون تومان هزینه دارد، آن هم برای بیماری که باید حداقل سه بار در ماه مصرف شود.
یک پزشک داروساز درباره قیمت‌گذاری داروها می‌گوید: «مشکل فقط کمبود دارو نیست، تغییر قیمت در فاصله‌های زمانی کم هم مشکل دیگری است. روی جعبه دارو یک قیمت درج شده، اما باید با قیمت بالاتر آن را بفروشیم.»
به گفته او، برخی داروخانه‌ها حتا ۲ تا ۳ بار در سال قیمت داروها را افزایش می‌دهند.
کارشناسان معتقدند افزایش قیمت دارو به دلیل نوسانات ارزی است و کارخانه تولیدکننده تصمیم می‌گیرد بر اساس این نوسانات، دارو را حتا با وجود درج قبلی روی آن، با قیمت جدید عرضه کند.
داروخانه‌داران نیز به «همشهری» گفتند که هیچوقت کمبود و کسری دارو صفر نمی‌شود و همواره این کمبودها وجود داشته، اما زمانی مسئله تبدیل به چالش می‌شود که داروهای حیاتی مثل انسولین و داروهای قلبی و عروقی با مشکل دسترسی مواجه شوند.
متصدی یکی از داروخانه‌ها در غرب تهران به «همشهری» می‌گوید: «برای تامین داروهای حیاتی برنامه‌ریزی وجود ندارد. چند ماهی در سال این مشکل باعث استرس همزمان برای ما و بیماران می‌شود. البته توزیع گردشی و قطره‌چکانی در زمان کمبودها وجود دارد، اما بیشتر از آنکه مشکل را برطرف کند، باعث سردرگمی بیماران می‌شود.»
به‌گفته پزشک تأییدکننده نسخه‌ها در همین داروخانه، تامین دارو اقدام پیچیده‌ای نیست، اما مسئله این است که داروخانه‌ها هم‌اکنون با کمبود برند خارجی برخی داروها ازجمله داروی بیماران صرع و تشنج مواجه‌اند. در حالی که نمونه داخلی آن به‌گفته بسیاری از بیماران کم‌اثرتر است، اما همانهم به اندازه کافی توزیع نمی‌شود.
