سازمان محیط زیست می‌گوید شهر اهواز بیشترین روزهای آلوده هوا را در بین شهرهای بزرگ ایران داشته و سپس کرج و اصفهان برای گروه‌های حساس شهرهای آلوده بوده‌اند.
بر اساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور، هفته آینده بسیاری از شهرها با کاهش دما، سکون و پایداری هوا روبرو هستند که بار دیگر زنگ هشداری برای تداوم و افزایش آلودگی هوا برای تمام گروه‌ها در شهرهای بزرگ است.
آنگونه که معاون هوا سازمان محیط زیست اعلام کرده، اغلب شهرهای بزرگ امسال به نسبت پارسال روزهای آلوده بیشتری برای گروه‌های حساس داشته‌اند.
اکنون تهران وارد یک هفته آلودگی هوا شده و هوای کرج، اهواز، اصفهان و اراک نیز برای گروه‌های حساس در شرایط ناسالم قرار دارد.
هوای اهواز با ۸۰ روز هوای آلوده بیش از هر شهر دیگری در سال ۱۴۰۰ آلوده بوده است. سپس کرج و اصفهان با آلودگی ۷۰ روزه قرار دارند که بیش از پارسال بوده است. هوای تهران امسال تا کنون ۶۱ روز برای گروه‌های حساس پُرخطر بوده که به نسبت پارسال روند افزایشی داشته است.
آمارهای سازمان محیط زیست همچنین نشان می‌دهد، تبریز ۳۱ روز هوای آلوده و پارسال ۱۹ روز آلوده داشته است. مشهد هم با ۵۸ روز آلودگی هوا، به نسبت پارسال با ۴۴ روز، دو هفته بیشتر ساکنانش هوای آلوده تنفس کرده‌اند.
اراک نیز افزایش بسیار چشمگیر در تعداد روزهای آلوده در فصل پاییز داشته است. این شهر پارسال ۲۴ روز آلوده بوده ولی امسال ۵۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس داشته است. شیراز ولی از ۱۶ روز هوای آلوده برای گروه‌های حساس تا کنون به ۴ روز در سال جاری رسیده است.
هوای تهران برای همه گروه‌ها در ۵ روز پُرخطر بوده ولی پارسال ۹ روز بوده است. باید توجه داشت که در این آمار سازمان محیط زیست، بازه زمانی تا دی‌ماه در نظر گرفته شده و سال خورشیدی هنوز به پایان نرسیده. علاوه بر این، بدیهی است که دستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در کلانشهرها غیرقابل اطمینان هستند و بارها شواهدی مبنی بر دستکاری آنها دیده شده است.
داریوش گل‌علیزاده معاون هوا و تغییر اقلیمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره منشأ آلودگی شهرهای بزرگ ایران گفته که در تهران، کرج و مشهد، «منابع متحرک» و در اصفهان و اراک «منابع ثابت» مانند کارخانجات سهم بیشتری دارند.
شاخص آلودگی هوا بر مبنای غلظت آلاینده‌ها سنجیده می‌شود که از صفر تا ۵۰ خوب، ۵۱ تا ۱۰۰ متوسط، ۱۰۱ تا ۱۵۰ نامناسب برای گروه‌های حساس، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم، ۳۰۰ به بالا خطرناک تعیین شده است.
بر این مبنا، شهروندان کلانشهرهای ایران در حالی که هنوز سال ۱۴۰۰ به پایان نرسیده، تا ۸۰ روز هوایی با آلودگی شاخص ۱۰۱ تا ۱۵۰ تنفس کرده‌اند که تبعات جدی برای سلامت انسان از جمله بیماری‌هایی چون سرطان، بیماری‌های قلبی و عروقی، و افسردگی به بار می‌آورد.
بر اساس آخرین پژوهش‌های وزارت بهداشت، به ترتیب ۲۶ درصد مرگ‌های ناشی از سکته مغزی، ۲۰درصد بیماری‌های ایسکمیک قلبی (IHD)، ۱۹ درصد سرطان ریه، ۲۰ درصد دیابت، ۳۰ درصد از عفونت‌های دستگاه تنفسی و ۴۰ درصد از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی به دلیل تنفس طولانی‌مدت هوای آلوده بوده است.
عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا وزارت بهداشت امروز به رسانه‌ها گفته که مواجهه طولانی‌مدت با هوای آلوده سالانه باعث مرگ زودرس «۴۱ هزار و ۷۰۰ نفر» می‌شود.
او همچنین آمار هولناک مرگ ناشی از تنفس ذرات معلق PM۲,۵ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت ۶۳,۱ نفر گزارش داده است.
میانگین غلظت ذرات معلق PM۲,۵ در ایران بیش از ۳,۸ برابر، رهنمود سازمان جهانی بهداشت است. همچنین نتایج مطالعه دانشگاه علوم پزشکی «بهشتی» نشان می‌دهد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در شهرهای ایران بطور میانگین ۷.۶۷ درصد است.
او تأکید کرد: آلودگی هوا باعث کاهش ۱/۸ سال از امید به زندگی مردم دنیا می‌شود.
در این بین، گل علیزاده گفته، «زمانی که عدد آلودگی هوا از ۱۵۰ بالاتر می‌رود و پایداری هوا وجود دارد، کمیته اضطراری آلودگی هوا از ورود به شرایط بدتر پیشگیری می‌کند، از جمله به تعطیلی کارخانه‌ها و محدود کردن تردد خودروهای سنگین و غیره اقدام می‌کند. این‌ها تنها اقدامات پیشگیرانه است و تنها منابع انتشار آلودگی هوا کنترل می‌شوند که وضعیت آلودگی هوا به شرایط خطرناک نرسد. بنابراین زمانی که با انباشت آلاینده‌ها و پایداری هوا مواجه باشیم، وضعیت آلودگی هوا ادامه خواهد داشت.»
به گفته‌ی او، تعداد «بارگذاری» در تهران (که به معنای جمعیت انسانی، اتومبیل‌ها و موتورسیکلت‌ها، کارخانه‌ها و آلاینده‌هاست) زیاد است و طبق «سیاهه انتشار آلاینده‌های در تهران»، «در این سال‌ها منابع انتشار آلودگی هوا در شهر تهران کم نشده، برای مثال هم به تعداد خودروهای فرسوده افزوده شده، هم سن خودروها بیشتر شده است و تعداد خودروهای نو نیز بیشتر شده است، از طرفی میزان مصرف انرژی نیز بالا رفته است و ۹۷% تولید انرژی در کشور برپایه سوخت های فسیلی است.»
سازمان محیط زیست نیز در حالی آلودگی هوای تهران را به دلیل سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها و تأسیسات انکار و مقصر را اتومبیل‌های فرسوده معرفی می‌کند که در چند سال اخیر اسناد و شواهد نشان می‌دهند که سوخت مازوت در نیروگاه‌ها و کارخانجات قاتل جان مردم تهران با آلودگی هوا شده است.
