بیماری سالَک که پیش از انقلاب ۵۷ ریشه‌کن شده بود، مدت‌هاست که در ۱۸ استان کشور به بیماری بومی تبدیل شده و ابتلای به آن در اصفهان، فارس، خوزستان، سمنان، خراسان رضوی و گلستان بیشتر از باقی استان‌هاست.
بهزاد امیری رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت از شناسایی ۱۰ هزار و ۵۰۸ بیمار مبتلا از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان آذرماه خبر داده که در اصفهان، فارس، خوزستان، سمنان، خراسان رضوی و گلستان بیشترین موارد ابتلا وجود دارد.
تازه این تعداد آمار واقعی کل مبتلایان به سالک نیست، چرا که افراد مبتلا با علائم خفیف عمدتا به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند.
پارسال شمار بیماران سالک ۱۴ هزار و ۱۷۱ نفر بوده که به ادعای امیری با اجرای برنامه کنترل و مراقبت از سال ۱۳۸۷، موارد ابتلا کاهش داشته است.
در حالی که بیماری سالک پیش از انقلاب در ایران ریشه‌کن شده بود، حالا طبق گفته‌ی این مقام مسئول، «در کشور ما سالک در ۱۸ استان بومی است و انتقال محلی رخ می‌دهد و کانون‌هایی از سالک وجود دارد. در سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۴۱۷۱ بیمار مبتلا به سالک در کشور شناسایی شدند که نسبت به سال ۱۳۸۷ که برنامه جدید کنترل و مراقبت این بیماری تدوین و اجرا شد شاهد کاهش موارد مبتلا هستیم.»
امیری گفت: «به ترتیب استان‌های اصفهان، فارس، خوزستان، سمنان، خراسان رضوی و گلستان بیشترین موارد ابتلا به سالک را داشتند. آخرین آمار ابتلا به سالک در شهرستان ورامین استان تهران هم ۳۸ مورد بوده است.»
ابتلای ۳۸ مورد مبتلا در ورامین نیز روند رو به افزایش از ابتلا در این شهرستان استان تهران را نشان می‌دهد.
جنوب ورامین و بخش جوادآباد و روستاهای قلعه بلند، محمدآباد، حصار بالا و حصارگلی سال‌هاست که درگیر بیماری سالک شده‌اند که منشأ آن جوندگانی است که با انباشت کودهای کشاورزی، رها شدن فاضلاب، دفن نخاله‌ها و زباله‌ها زیستگاه مناسبی برای پشه خاکی به شمار می‌روند.
کودکان اصلی‌ترین قربانیان سالک هستند و کودکان زیر ۵ سال بیش از سایر گروه‌ها به سالک مبتلا می‌شوند. آنهم در شرایطی‌که طبق گفته‌ی رئیس گروه بهداشت وزارت بهداشت، پشه ناقل سالک می‌تواند تا حدود ۲ کیلومتر از مناطقی که این بیماری شیوع یافته حرکت کند و به مناطق دیگر برود.
سالک یک بیماری انگلی است که از نیش یک پشه کوچک به نام پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود. در صورتی که پشه آلوده باشد هنگام خونخواری این انگل را به بدن انسان انتقال می‌دهد. مخزن این انگل در شیوع سالکِ مرطوب یا روستایی، جوندگان یا موش‌های صحرایی هستند که این انگل از بدن آنها به این پشه‌های ماده انتقال پیدا می‌کند. پشه خاکی در لانه جوندگان وارد شده و از خون آنها تغذیه می‌کند.
آنطور که رئیس گروه وزارت بهداشت توضیح داده، «در برخی از بیماران که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، زخم ناشی از گزش پشه می‌تواند به کل بدن منتشر شود. در این افراد که زخم منتشر شده است آمپول گلوکانتیم به صورت عضلانی تزریق می‌شود.»
امیری درباره نقش موش‌های تهران در ابتلا به سالک گفت: «این موش‌ها تا به حال به عنوان ناقل یا مخزن انگل بیماری‌زای سالک شناسایی نشدند؛ اما بطور کلی موش‌ها تهدیدهای عمده‌ای برای سلامت محسوب می‌شوند.»
به گفته‌ی او، «با رعایت بهداشت شرایط زیست پشه خاکی و جوندگان کوچک کنترل می‌شود و از بین می‌رود. دفع صحیح فضولات حیوانی، زباله‌ها و فاضلاب‌ها و روان‌آب‌ها اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.»
وی با تاکید بر اینکه بیماری سالک موضوع جدیدی نیست و قدمتی به درازای تاریخ دارد، بدون اینکه به این موضوع اشاره کند که پیش از انقلاب اسلامی این بیماری در ایران ریشه‌کن شده بود، اظهار داشت: «این بیماری در چندین منطقه از جهان از جمله آمریکای جنوبی، شمال آفریقا و خاورمیانه شیوع دارد. در خاورمیانه ایران، عراق، افغانستان و سوریه یکی از شایع ترین مناطق سالک‌خیز هستند. بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد سالک جهان در ۱۰ کشور وجود دارد که کشور ما هم جزو آنها است!» این روش رایج مقامات و نهادهای مسئول در جمهوری اسلامی است که هر مشکلی را که به ویژه ناشی از ناکارآمدی ساختاری حکومت است، با این ادعا که «همیشه بوده» و «در همه جا هست» یک موضوع عادی قلمداد کنند!
گفتنی است در سال ۲۰۱۹ حدود ۸۷درصد موارد جدید ابتلا در جهان در ۱۰ کشور شامل افغانستان، الجزایر، برزیل، کلمبیا، ایران، عراق، لیبی، پاکستان، سوریه و تونس بوده است که عمدتا با مشکلاتی شبیه ایران کنونی دست و پنجه نرم می‌کنند.
