پژوهشگران مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در قالب برنامه مستندنگاری آثار مکتوب در محوطه تخت جمشید، یک قطعه سنگ آهکی به خط و زبان عیلامی هخامنشی را در مخزن موزه تخت جمشید یافتند.
حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اعلام این مطلب افزود: «پژوهشگران پس از انجام مطالعات مقدماتی بر روی آن متوجه شدند قطعه مذکور حاوی بخشی از نسخه عیلامی کتیبه‌ای از خشایارشا هخامنشی موسوم به کتیبه XPl است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: «مرکز پژوهش‌های کتیبه‌شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید که به منظور مستندنگاری و بررسی مجدد این آثار تشکیل شده است، با همکاری دیگر کارشناسان در تلاش است به زودی بخش بزرگی از این میراث زبانی به‌ویژه کتیبه‌ها و الواح میخی را آماده انتشار کند.»
سهیل دلشاد متخصص زبان‌های باستان و مشاور حوزه کتیبه‌شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز با اشاره به کشف نسخه فارسی باستان این کتیبه در چهارم بهمن ماه ۱۳۴۵ و در فاصله ۱۷۰۰ متری شمال صفه تخت جمشید گفته است: «این نسخه توسط شادروان بدرالزمان قریب استاد وقت رشته زبان‌های باستانی دانشگاه شیراز مطالعه و منتشر شد.»
این متخصص زبان‌های باستانی ایران تاکید کرد: «بخش بزرگی از متن این کتیبه در حقیقت یک نسخه از کتیبه داریوش نخست روی آرامگاه او در نقش رستم در دو طرف ورودی آرامگاه است و قطعاتی از این کتیبه در دوران کاوش‌های هرتسفلد در محوطه موسوم به فرته‌داران کشف شده بود.»
دلشاد توضیح داد: «یکی از نخستین کتیبه‌های هخامنشی که توسط پژوهشگران ایرانی مطالعه و منتشر شد نسخه فارسی باستان کتیبه مذکور بود و اکنون نیز پس از حدود ۵۵ سال، قطعه حاوی نسخه عیلامی این کتیبه نیز برای نخستین بار توسط پژوهشگران ایرانی منتشر می شود.»
به گفته وی، وجود تعداد بالا و متنوعی از قطعات حاوی خط میخی از دوران هخامنشی و پیشاهخامنشی در مخزن موزه تخت جمشید و همچنین وجود کتیبه‌های متنوع از دوران هخامنشی تا معاصر در سراسر محوطه‌های تخت جمشید و نقش رستم، این مجموعه را تبدیل به یکی از غنی‌ترین مجموعه‌های دنیا از نقطه نظر کتیبه‌شناسی کرده است.
تخت جمشید میراث بجامانده از امپراتوری هخامنشی یکی از نخستین آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است اما از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی تا کنون مرتب در معرض تهدیدهای گوناگون عمدی و غیرعمدی قرار گرفته است؛ از عوامل مختلف جوّی و فرسایشی نظیر گلسنگ‌ها و فرسایش خاک تا کمبود بودجه برای تعمیر و مرمت و همچنین تعرض سوداگران گنج و آثار باستانی. شیوع ویروس کرونا و محدود شدن رفت و آمدها نه تنها شرایط را برای حضور سوداگران و تخریب آثار این محوطه بیشتر کرده بلکه فعالیت کارگاه‌های مرمتی تخت جمشید را محدود کرده است، با وجود گذشت نزدیک به دو سال از شروع شیوع کرونا به دلیل عدم تخصیص اعتبار مطالعاتی تحقیقات گلسنگ شناسی در مجموعه جهانی تخت جمشید تعطیل شده و هیچگونه اقدام عملی در این مدت انجام نشده است.
حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در آذرماه پیرامون وضعیت مرمت و نگهداری این میراث جهانی به خبرگزاری ایلنا گفته بود: «اگر مصالحی را که ایتالیایی ها برایمان آورده‌اند نداشتیم همین الان با مشکل تامین اعتبار برای تامین مواد و مصالح روبرو می‌شدیم. اصولا شرایط خوبی در تامین اعتبارات نداریم و تلاشمان برای پرداخت دستمزدها و حقوق است تا انگیزه برای ادامه کار را فراهم کنیم.»
به گفته وی، سنگ‌نبشته‌های منطقه علاوه بر میراث مادی به جهت مفاهیم زبانی نیز یک میراث معنوی به حساب می‌آیند. در صورت تخریب کتیبه‌ها، آنها قابلیت بازسازی نخواهند داشت و درواقع بخشی از میراث فرهنگی و معنوی این سرزمین از میان خواهد رفت. این در حالیست که افرادی که در صدد انفجار و تخریب کتیبه ها بر می‌آیند تصورشان آن است که در درون یا زیر این کتیبه‌ها گنج نهفته است در حالی که بیشتر این کتیبه ها حکم سنگ قبر را داشتند و بیشتر آنها گورنوشت هستند و کتیبه تدفینی به حساب می‌آیند.
با اینهمه بودجه نهادهای مذهبی در جمهوری اسلامی ایران مانند سازمان اوقاف، حوزه‌های علمیه، مرکز رسیدگی به امور مساجد، ستاد احیای امر به معروف، مجمع جهانی اهل بیت، صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و نهادهای متعدد دیگر همواره چندین برابر بودجه کل میراث فرهنگی و هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری آنهاست.
