تداوم بحران کمبود پرستار در ایران؛ سازمان نظام پرستاری: بر اثر کمبود پرستار برخی بیماران در بیمارستان‌ها فوت می‌کنند!

محمد میرزابیگی رئیس سازمان نظام پرستاری اعلام کرد که به دلیل کمبود نیرو، پرستاران امکان رسیدگی به همه را نداشته و اگر همزمان چند بیمار بدحال در بخش‌های سخت داشته باشیم، یکی از آنها ممکن است جان خود را از دست بدهد.

با شیوع کرونا و تمامی نگرانی‌هایی که این ویروس عجیب و ناشناخته با خود به همراه داشت، پرستاران از جمله شاغلانی بودند که از جان خود گذشته و شبانه‌روز به فعالیت و تیمار و نگهداری شهروندان بیمار پرداختند.

نتیجه زحمات غیرقابل جبران اعضای این صنف، حداقل می‌توانست توجه به شرایط مالی و پرداخت کافی و به‌موقع حقوق‌شان از سوی نهادهای مسئول باشد. امری که نه تنها رخ نداد بلکه به دلیل‌ عدم امنیت شغلی، تاخیر و پرداخت‌های پایین‌تر از تعرفه‌های رسمی، یک یک اعضای این قشر را از کار مأیوس کرد و در نهایت به مهاجرت گسترده پرستاران به کشورهای اروپایی و همسایه منجر شد.

این موضوع وقتی مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت که معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری همزمان با آغاز پیک پنجم کرونا در ایران گفته بود: «مهمترین مشکل ما در پیک پنجم موضوع کمبود نیرو بود تا حدی که از برخی استان‌ها و شهرستان‌ها گزارشاتی به دستمان می‌رسید که ۲۵ بیمار را یک پرستار مدیریت می‌کند و این شرایط اصلا خوب نیست.»

حمیدرضا عزیزی به عملکرد چند سال اخیر وزارت بهداشت پرداخته و اشاره کرده بود که به مدت ۴ سال، جذب نیروی مناسبی رخ نداده و تنها در مقاطع کوتاه و تعداد کمی جذب صورت گرفته که در برابر میزان خروجی ناشی از بازنشستگی، استعلاجی‌ها، مهاجرت و… بسیار ناچیز است.

وی همچنین با بیان اینکه در شرایط کنونی تعداد پرستار نسبت به تخت بیمارستانی در کشور در بدترین حالت و حدود ۰.۸ به ازای هر تخت است، این رقم را در شهرهای محروم نظیر زاهدان نیم درصد اعلام کرده و تاکید دارد که این «یک فاجعه» است. چرا که استاندارد موجودِ نسبت پرستار به تخت در برخی نقاط دنیا ۴ پرستار به ازای یک تخت است اما برای ایران در پایین‌ترین حد استاندارد ۲/۵ پرستار به ازای هر تخت در نظر گرفته شده است.

محمد میرزابیگی رئیس سازمان نظام پرستاری از بیکاری پنج هزار پرستار شاغل در بیمارستان‌های دولتی طی سه ماه گذشته و پس از کاهش شمار بیماران مبتلا به کرونا خبر داده است.

محمد شریفی‌مقدم دبیرکل خانه پرستار نیز از نبود امنیت شعلی پرستاران با قراردادهای موقت و فعالیت شرکت‌های تأمین نیروی انسانی انتقاد کرده و گفته است: «ما اساسا با موضوع پرستاران شرکتی و قراردادهای موقت مخالف هستیم. پرستاری جزو مشاغل حساس است. آن‌ها بیشترین زمان را با بیمار می‌گذرانند بنابراین صاحب‌نظرترین افراد در خصوص بیمار هستند. با شغلی که اینچنین مستقیم با جان مردم در ارتباط است، نباید چنین رفتاری کرد.»

بر اساس گزارش‌ها، در ایران حدود ۱۷ نوع قرارداد با پرستاران وجود دارد که از سال ۱۳۹۲ تا کنون تحت عنوان پرستار «شرکتی» به بخش دولتی اضافه شدند. با اتخاذ این نوع از شیوه همکاری، وزارت بهداشت در صورت نیاز همانند دوران شیوع کرونا، این نیروها را با حداقل دستمزد و با قراردادهای ۸۹ روزه و تمدید طرح پرستاران با دعوت به کار با قراردادهای ۲ تا ۳ ماهه، به کار می‌گیرد.

همزمان با اینکه وزارت بهداشت مدعی کاهش مرگ‌ومیرها و ابتلای به کروناست، دبیرکل خانه پرستار می‌گوید: «در حال حاضر با کمبود نیروی پرستار مواجه هستیم، بطوری که تعداد پرستاران ما یک دوم حداقل استاندارد جهانی است.»

محمد میرزابیگی رئیس سازمان نظام پرستاری به تازگی در یکی از برنامه‌های زنده تلویزیونی در رابطه با مسئله کمبود نیروی پرستار با اشاره به اینکه سخن مورد نظرش را تا کنون با رسانه‌ها مطرح نکرده اما الان مجبور به بیان آن است، گفته آن زمان که اعضای خانواده از کنار یکدیگر فرار می‌کردند، پرستاران از جان خود و خانواده گذشته و به کمک بیماران کرونایی می‌شتافتند. پرستاری که طی این مدت نشان داد چگونه با ۱۰ برابر ظرفیت خود کار می‌کند الان در همین تهران بخش‌های آی. سی. یو نوزادان، بزرگسالان و سایر بخش‌های ویژه و سخت، گاهی که بیمار بدحال می‌شود و نیاز به احیا دارد، به مشکل خواهد خورد.

وی توضیح داد: «الان پرستاران ما در اثر کمبود نیرو اگر در شرایطی قرار بگیرند که همزمان چند بیمار به شرایط حاد برسند، فقط یک الی دو نفر را می‌تواند نجات دهد. در چنین وضعیتی ممکن است به دلیل نداشتن نیرو یکی از بیماران جان خود را از دست بدهد. این ضربه به نظام سلامت و مردم است. این فقط مطالبه‌گری صنفی نیست هر چند که ما موظفیم به این مورد هم رسیدگی کنیم.»

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که ایران را با بحران کمبود نیرو مواجه کرده شیوه‌ای است که مسئولین کشور جهت استخدام نیرو در دوران کرونا پیش گرفته بودند. مریم حضرتی معاون سابق پرستاری وزارت بهداشت برای مقابله با ویروس کرونا در سال ۹۸ با انتشار فراخوان استخدامی از پرستاران بیکار، بازنشسته و حتی دانشجویان سال آخر این رشته خواسته بود برای کار داوطلب شوند. درواقع وزارت بهداشت برای جبران کمبود پرستار فراخوان جذب با قراردادهای ۸۹ روزه داده بود. قراردادی که به اعتقاد خانه پرستار، استثمار نیروی کار است زیرا امنیتی ندارد و شامل بیمه‌‌های تأمین اجتماعی نمی‌شود.

یعنی حتی در بحرانی‌ترین شرایطی که مردم با مرگ و نگرانی‌های ناشی از کووید ۱۹ دست و پنجه نرم می‌کردند، حکومت جمهری اسلامی حاضر نشده بود وضعیت شغلی و استخدامی پرستاران را بهبود بخشد. این فراخوانِ قراردادهای ۸۹ روزه در حالی منتشر شده بود که سعید نمکی وزیر بهداشت وقت که مرتب مشغول چاپلوسی از علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی بود، وعده داده بود پرستارانی را که به مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا مشغولند در اولویت استخدام قرار دهد.

این عوامل بخشی از یک سوء مدیریت بسیار بزرگ در کنار دیگر ناکارآمدی‌های نظام است که موجب شده تا دبیرخانه پرستاری ایران اعلام کند سالانه بیش از ۱۰۰۰ پرستار ایرانی، مهاجرت را به ماندن در این وضعیت ترجیح می‌دهند.