از ابتدای سال جدید تا کنون که فقط دو ماه گذشته، ایران هر هفته میزبان یک موج گسترده از گرد و غبار بوده که در موج جدید مدارس و اداره‌های ۱۴ استان را امروز سوم خردادماه به تعطیلی کشانده است. هیچ اقدام اساسی و یا پیشگیری و یا تلاش‌های دیپلماتیک در ارتباط با کشورهای همسایه نیز که نتیجه‌‌ای داشته باشد، در این رابطه انجام نشده است.
ایران از ابتدای سال ۱۴۰۱ هر هفته دستخوش موج‌هایی از گرد و غبار است که مسئولان می‌گویند از عراق، سوریه و عربستان می‌آید ولی برای آن چاره‌ای نمی‌اندیشند! گویا گفتن اینکه گرد و غبارها از کجا می‌آید، مسئله را منتفی می‌کند! توفان گرد و غبار و ریزگردها دیگر به یک مسئله روزانه تبدیل شده‌اند و سازمان‌های مسئول فقط وقوع آنها را گزارش می‌دهند و به نظر می‌رسد قرار نیست برای حل آن اقدام کنند و یا برای پیگیری این معضل زیست محیطی بطور جدی با کشورهای همسایه وارد مذاکرات هدفمند و با نتیجه شوند!
#هشدار_ریزگرد#آلودگی_هوای_تهران pic.twitter.com/8rj8tSx6zI
— قدم‌زن (@jojo_1900) May 23, 2022
در پی بروز ریزگردها ویدئویی از یک مجری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که در فضایی دلهره‌آور به مردم روش‌های جلوگیری از نفوذ ریزگرد به داخل خانه را توصیه می‌کند: «از همین الان شروع کنید. کانال کولر را ببندید. درزهای در و پنجره را چسب‌کاری کنید. ذرات اینبار اینقدر ریز هستند که به راحتی وارد خانه‌ها می‌شوند. حتی در خانه هم ماسک بزنید. اینبار دیگر بیماران عفونی و تنفسی و یا گروه‌های سنی حساس معنی ندارد. شرایط برای همه خطرناک است.»
با وجود این اما به نظر می‌رسد ریزگردها برای مسئولان و نهادهای مربوطه یک پدیده «عادی» و بی‌اهمیت است که تنها ورود و میزان آن را گزارش می‌دهند و به مردم می‌گویند در خانه بمانند! طبق این گزارش‌ها، یک موج گسترده از دیروز از بخش غربی و مرکزی کشور، پهنه ایران را درنوردیده است. این ریزگردها به ۲۱ استان رسیده و پیش‌بینی می‌شود این موج تا آخر هفته نیز ادامه پیدا کند.
بوشهر زیر خاک و ریزگرد pic.twitter.com/RXg998XIvO
— ایران‌جان (@Iranjan_124) May 23, 2022
در اولین روز به راه افتادن موج جدید ریزگردها، مدارس و اداره‌های ۱۴ استان تعطیل شده است. دانش‌آموزان با ورود توده جدید و طبق تصمیم کارگروه‌های اضطرار آلودگی هوا در استان‌های تهران، خوزستان، ایلام، همدان، کهگیلویه و بویراحمد، البرز، کردستان، زنجان، کردستان، لرستان، قم، قزوین، آذربایجان غربی و بوشهر امروز، سه‌شنبه ۳ خرداد، به مدرسه نمی‌روند.
صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا قبلا درباره موج جدید گرد و غبار گفته بود که «گرد و غبار در برخی نقاط شرق، جنوب شرق، مرکز و جنوب کشور با وزش باد شدید و گاهی گرد و خاک پیش‌بینی می‌شود و در منطقه زابل توفان گرد و خاک رخ خواهد داد.»
به گفته ضیائیان، «همه کانون‌های گرد و خاک در اطراف کشور فعال شده‌اند و همچنین عمده کانون‌های خارجی گرد و خاک در عربستان، عراق و سوریه است.»
وی تأکید کرد «گرد و خاکی که در روزهای اخیر سیستان و بلوچستان، شرق هرمزگان و استان کرمان را گرفت، صد درصد منشأ داخلی دارد. اما گرد و غبار در برخی مناطق مانند نوار غربی کشور منشأ داخلی و خارجی همراه با هم دارد.»
با این حال، هفته گذشته ترکیه منشأ ورود ریزگردها به ایران را «صحرای آفریقا» دانست و سدسازی‌های آن کشور را در شکل‌گیری گرد و غبارها در منطقه بی‌اثر خواند.
رضا بیانی مشاور سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ولی رویکرد ترکیه را رد کرد و گفت که «پایش‌ها و بررسی‌های روزانه ما از طریق تصاویر ماهواره‌ای مدیس نشان می‌دهد منشأ گرد و غباری که ۷ آوریل– یعنی یک ماه قبل- به سمت ایران آمد از ناحیه کانون گرد و غبار غرب موصل و از جنوب ترکیه در مرز با عراق است و این تصاویر را ثبت و آرشیو کرده‌ایم.»
او اضافه کرد: «بر اساس مستندات و تصاویر دریافتی از ماهواره مدیس می‌توان گفت کانون گرد و غبار در بین دجله و فرات، ایران را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. رصد تصاویر ماهواره‌ای مدیس، حرکت گرد و غبار به سمت ایران از منطقه صحرای آفریقا را نشان نمی‌دهد و ما با اظهاراتی از این دست کاملاً مخالفیم.»
بیانی درباره کانون ریزگردهای داخلی نیز گفت: «مهم‌ترین کانون‌های داخلی گرد و غبار در ایران به غیر از کانون شرق اهواز که جنگل‌کاری شده، مربوط به هامون و جازموریان است.»
https://twitter.com/mansoursohrabi1/status/1528807141733289984
منصور سهرابی کارشناس محیط زیست در توئیتر خود درباره دلایل بروز ریزگردها در ایران نوشته است: «مناطقی از ایران کە روز سەشنبە ٣ خرداد و چهارشنبە ۴ خرداد ١۴٠١ تحت‌تاثیر ریزگرد شدید خواهند بود، درجە اول مدیریت منابع آب در منطقە، از جملە سدسازی‌ها و گسترش کشاورزی در برخی کشورها و رها سازی زمین‌های کشاورزی در کشورهای دیگر و در درجە دوم تغییرات اقلیمی منجر بە این وضعیت شدە است.»
در خوزستان غلظت هوا ۴۴ برابر حد مجاز است. شهریار عسگری مدیر روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: «طبق آخرین اندازه‌گیری‌ها در ساعت ۱۸ روز دوم خرداد، میزان ذرات ریزگردها در هوای آبادان ۶۳۷۴، دشت آزادگان ۴۵۲۰، شادگان ۲۱۲۵، و حمیدیه ۲۰۰۷ میکروگرم در مترمکعب بوده است.»
روز گذشته وضعیت در غرب ایران در شهرستان‌های قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب بحرانی گزارش شد.
علی پناهی معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی کردستان گفته بود که با توجه به شکل‌گیری توده گرد و خاک در کشورهای همسایه و انتقال آن به کشور در روزهای آینده، وضعیت هوای استان تا پایان هفته غبارآلود است.
غلامرضا تاتار فرماندار قصرشیرین نیز از تعطیلی تمام مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و ادارات و بانک‌های این شهرستان خبر داد. از ابتدای امسال تا کنون قصرشیرین ۳۸ روز گرفتار گرد و غبار بوده است.
توفان گرد و خاک در سیستان و بلوچستان هم حدود ۸ هزار شهر و روستای این استان را با مشکل روبرو کرده. محسن حیدری مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان در این رابطه گفته است: «توفان در شمال استان دید افقی را در زهک به ۱۰۰ متر و در زابل به ۱۵۰ متر هم کاهش داده است. دید افقی در زاهدان ۳۰۰، ایرانشهر، مهرستان و نیکشهر ۵۰۰، خاش ۲۰۰، سراوان و میرجاوه یکهزار، نصرت‌آباد یکهزارو ۵۰۰، چابهار سه هزار و راسک پنج هزار متر است.»
نبود هوا برای تنفس و وقوع گسترده و متعدد توفان ریزگرد درحالیست که هفته پیش ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم در جلسه هیئت دولت، با اشاره به افزایش آلایندگی‌ها و گرد و غبار در استان‌های مختلف کشور به ویژه استان خوزستان، گفت که حل ریشه‌ای این موضوع نیازمند همکاری با کشورهای منطقه و همسایه است. او به سازمان محیط زیست ماموریت داد تا با همکاری وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های مربوطه از طریق رایزنی با کشورهای همسایه مشکل آلایندگی هوا را حل کنند.
علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست نیز این کار را به جلسه تیرماه با ۱۵ وزیر محیط زیست کشورهای همسایه در تهران حواله داده و ابراز امیدواری کرده که «دستاوردهای خوبی برای محیط زیست منطقه به دنبال داشته باشد. چالش‌های محیط زیستی که امروز با آن دست به گریبان هستیم، جزای عملکرد گذشته خودمان است. نمونه آن همین گرد و خاکی است که پایتخت را تعطیل کرد و ۲۵ استان کشور را تحت تاثیر قرار داد.»
