در جدیدترین اقدام دولت سیزدهم، واردات رسمی گوشی‌های آیفون به ایران ممنوع اعلام شده است. ممنوعیت ورود رسمی آیفون به ایران به معنای کاهش فروش این گوشی نیست بلکه به معنای واردات قاچاقی این کالا، افزایش قیمت و ایجاد رانت برای مافیاهای واردکننده گوشی است.
در آخرین روزهای اردیبهشت گوشی آیفون در فهرست کالاهایی با ممنوعیت واردات قرار گرفت. کارشناسان بازار موبایل درباره افزایش قیمت و ایجاد رانت بزرگی در واردات قاچاقی گوشی آیفون هشدار داده‌اند.
دولت ابراهیم رئیسی از ابتدای سال ۱۴۰۱ موضوع ممنوعیت واردات رسمی گوشی آیفون را مطرح کرد و علت آن مواردی چون صرفه‌جویی ارزی عنوان شده بود. در نهایت این برند تلفن همراه در «گروه کالایی ۲۷» قرار گرفت؛ فهرستی که کالاهای لوکس با ممنوعیت واردات در آن قرار می‌گیرند.
با این اقدام دولت بازار موبایل بلافاصله بهم ریخت. برخی مغازه‌ها از فروش گوشی‌های آیفون خودداری می‌کنند و تعدادی دیگر نیز گوشی‌های خود را تا ۱۰ میلیون تومان گرانتر از روزهای قبل می‌فروشند.
قیمت آیفون ۱۳ پرومکس که آخرین مدل گوشی آیفون موجود در بازار است طی روزهای گذشته بیش از ۲۰ درصد افزایش داشته و به ۶۷ میلیون تومان رسیده است. قیمت دیگر مدل‌ها مثل آیفون SE ۲۰۲۰ با ظرفیت ۱۲۸ نیز با ۴/۵ میلیون تومان افزایش از ۱۳ میلیون تومان به ۱۷/۵۰۰ میلیون تومان رسید.
محمدرضا عالیان سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل گفته که ۵ هزار واحد صنفی به صورت تخصصی روی برند اپل کار می‌کنند و در هر واحد صنفی حداقل ۳ تا ۴ نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم فعال هستند؛ چنین تصمیماتی باعث بیکاری ۲۵ هزار نیروی کار در کشور می‌شود.
به گفته محمدرضا عالیان «سالیانه چیزی در حدود یک میلیارد دلار برای واردات گوشی‌های پرچم‌دار و آیفون صرف می‌شود که با تداوم این تصمیم، واردات آیفون وارد مسیر قاچاق می‌شود و ارز آن از بازار آزاد تامین خواهد شد که فاجعه اقتصادی به دنبال خواهد داشت.»
امیر اسحاقی دبیر اجرایی انجمن واردکنندگان موبایل هم درباره تبعات ممنوعیت واردات آیفون به خبرگزاری ایسنا گفت: «در بازار ما پنج هزار واحد صنفی وجود دارد که ۲۵۰ شرکت فقط واردکننده آیفون هستند. شاغلان در این واحدها اکثرا سرپرست خانوارند و امرار معاش‌شان به خرید و فروش این گروه کالایی بستگی دارد. مگر می‌شود برای این حوزه یک‌شبه تصمیم بگیرند و تبعات آن را در نظر نگیرند؟»
بسیاری از حساب‌های اینستاگرامی و کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی آگهی خرید و فروش آیفون با پاسپورت مسافران را تبلیغ می‌کنند و در عین حال، به گفته امیر اسحاقی، تکلیف چند هزار گوشی آیفون که در گمرک مانده‌اند، مشخص نیست.
برخی فعالان صنفی پیش‌بینی کرده‌اند که در روزهای سفر حج سال ۱۴۰۱، استفاده از پاسپورت حجاج برای واردات گوشی رونق بگیرد. اتفاقی که پیشتر نیز رخ داده بود. سه سال پیش محمدجواد آذری جهرمی وزیر وقت ارتباطات در دولت حسن روحانی خبر داد که برخی «سودجویان» از گذرنامه حجاج برای واردات گوشی «سوء استفاده» کرده‌اند.
از سوی دیگر برخی معتقدند دولت رئیسی احتمالا با ممنوع اعلام کردن واردات آیفون برای یک مافیای وابسته به حکومت، کانال رانت باز کرده و حالا با گران شدن آیفون در بازار ایران این مافیا سود کلانی به جیب خواهد زد. این موضوع با کنایه محمدجواد آذری جهرمی پررنگ‌تر شده است. او گفته «آخرین باری که تصمیم داشتند واردات آیفون را ممنوع کنند، شرکتی خارج از روال همیشگی خود و سایر شرکت‌ها، حجم زیادی گوشی آیفون وارد کشور کرده بود.»
ابراهیم درستی رئیس اتحادیه فروشندگان تلفن همراه تهران با انتقاد از تصمیم دولت برای ممنوعیت واردات آیفون گفته این طرح ناقص است بطوری که «۵ هزار واحد صنفی فروشنده تلفن همراه در تهران وجود دارد که اکثر آنها گوشی آیفون می‌فروشند و با این تصمیم متضرر می‌شوند، بهتر بود برای اتخاذ این تصمیم تامل و بررسی بیشتری انجام می‌شد… سؤال این است که اگر واردکننده بخواهد گوشی کُره‌ای یا چینی بالای ۶۰۰ دلار وارد کند، قانون برای آن چگونه خواهد بود؟… به‌نظر می‌رسد این تصمیم نه فقط به‌دلیل ارزبری بالا بلکه با توجه به کشور سازنده آن گرفته شده، اما بهتر است عملکرد دولت در تصمیم‌گیری‌ها به‌گونه‌ای باشد که آرامش بازار حفظ شود و برای خریدار محدودیت ایجاد نکند.»
همانطور که ابراهیم درستی اشاره کرده برخی مخالفان واردات آیفون به دلیل اینکه شرکت اپل، شرکت سازنده آیفون، آمریکایی است به دنبال حذف آن از بازار ایران هستند.
پیش از این بارها نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دنبال ممنوع شدن واردات آیفون شده بودند. علی خضریان سخنگوی اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی پیشتر در توییتی نوشته بود که بنا بر قول وزارت صمت، تا نیمسال اول سال ۱۴۰۱ جلو واردات این نشان تجاری گرفته می‌شود. سخنان خضریان موجی از انتقادها و واکنش‌ها را در رسانه‌های اجتماعی به دنبال داشت زیرا شواهد نشان می‌داد که خود وی برخی توییت‌های خود را با گوشی آیفون منتشر می‌کند!
این در حالیست که بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی از این «موبایل آمریکایی» استفاده می‌کنند. چند ماه پیش تصویری از زینب سلیمانی دختر قاسم سلیمانی در سالگرد مرگ پدرش در بغداد منتشر شد که یک گوشی آیفون در دست داشت.
انتشار این تصویر با واکنش‌های زیادی از سوی کاربران ایرانی روبرو شد؛ دختر «حاج قاسم سلیمانی» فرمانده پیشین سپاه قدس در حالی که تندترین مواضع ضد آمریکایی را داشته و رئیس جمهوری آمریکا را «ترامپ قمارباز» خطاب کرده و خواستار انتقام سخت از آمریکا شده بود، اما از مزایای «آمریکایی» استفاده می‌کند؛ مانند بسیاری از مقامات اصلاح‌طلب و اصولگرایی که همچنان خودشان یا فرزندانشان با مهاجرت و تحصیل و تجارت، از مزایای ایالات متحده بهره می‌برند اما بر مردم ایران ممنوع اعلام می‌کنند!
