مرکز آمار ایران گزارش تفکیکی تورم مواد خوراکی را منتشر کرده که نشان می‌دهد در خرداد امسال از ۵۳ قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری ایران، تعداد ۳۷ قلم کالاها نرخ تورم بالای ۵۱/۴ درصدی نسبت به خرداد پارسال داشته‌اند.
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در ماه گذشته، روغن مایع با جهش ۳۳۲ درصدی و روغن نباتی جامد با افزایش ۲۷۲ درصدی بیشترین رشد قیمت را به ثبت رسانده و پس از آن سیب زمینی با ۱۷۲ درصد، ماکارونی با ۱۶۹ درصد، برنج ایرانی درجه یک با ۱۶۴ درصد، رب گوجه فرنگی با ۱۲۹ درصد، ماست پاستوریزه با ۱۲۷ درصد، پنیر ایرانی پاستوریزه با ۱۲۶ درصد، تخم مرغ با حدود ۱۰۷ درصد و سس مایونز با ۱۰۱ درصد در رتبه‌های سوم تا دهم جدول گرانی خوراکی‌ها قرار گرفته‌اند.
همچنین اقلام دیگری چون رشته آش، شیرینی خشک، شیر پاستوریزه، کدو سبز، بادمجان و کره پاستوریزه در خرداد امسال نسبت به خرداد پارسال افزایش قیمت بالای ۹۰ درصد داشته‌اند!
افزایش قیمت اقلام خوراکی پرمصرف در حالی در صدر جدول افزایش قیمت کالاها طی خردادماه امسال بود که درآمد غالب خانوارهای حقوق‌بگیر حتی اگر افزایش هم یافته باشد اما ارزش آن کاهش پیدا کرده و قدرت خرید مردم کمتر شده است.
آمارهای تورمی نیز نشان می‌دهند که تورم دهک اول که فقیرترین دهک جامعه از نظر درآمدی محسوب میشود در خرداد امسال ۴۲/۷ درصد به ثبت رسیده؛ این تورم بالاترین نرخ به ثبت رسیده در میان دهک‌ها است. همچنین کمترین تورم نیز در دهک‌ها نهم و دهم که ثروتمند‌ترین دهک‌های جامعه هستند رقم دیده میشود. تورم سالانه خردادماه در این دو دهک ۳۸/۳ درصد برآورد شده است.
احسان سلطانی تحلیلگر اقتصادی می‌گوید نرخ تورم ماهانه به ۱۲/۲ درصد در خرداد ۱۴۰۱ رسید که از نرخ تورم سالانه ۱۹۰ کشور جهان (در یکساله منتهی به ماه مه ۲۰۲۲) بیشتر است.
این پژوهشگر اقتصادی افزوده که «نرخ تورم خردادماه حتی بالاتر از زمان جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط قوای بیگانه (با میانگین نرخ تورم ماهانه ۶/۴ درصد در سال ۱۳۲۲) است. نظر به تاثیرات مستقیم، جانبی و القایی شوک افزایش قیمت غذا بر روی سایر اقلام، نرخ تورم ماهانه بالا در ماه‌های بعد نیز ادامه خواهد یافت.»
احسان سلطانی معتقد است «جهش تورمی اخیر در ایران به دلیل کسری بودجه دولت و اعطای منابع ملی ارزان شامل نفت، گاز، معدنی، انرژی و آب به بنگاه‌های رانتی صنعتی و معدنی، نرخ پایین و معافیت‌های مالیاتی بنگاه‌های صنعتی و معدنی سودآور و صاحبان درآمدهای بالا و ثروتمندان و همچنین اجرای بودجه انبساطی ۵۰ درصدی در شرایط تحریمی است.»
اینهمه در حالیست که گزارش‌هایی مربوط به سال‌های گذشته نشان می‌دهد بیش از یک سوم جمعیت ایران در فقر بسر می‌برند.
روزبه کردونی رئیس موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی ماه گذشته اعلام کرد وضعیت فقر و نابرابری در سطح کشور در دو دهه گذشته مورد سنجش قرار گرفته و گزارش آن که به زودی منتشر میشود نشان می‌دهد در طول دو سال ۹۶ تا ۹۸ شاخص خط فقر مطلق به ۳۰ درصد رسید.
معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز مهرماه گذشته با استناد به نتایج یک پژوهش اعلام کرد تا پایان سال ۱۳۹۹ حدود ۲۶ میلیون ایرانی در فقر مطلق زندگی می‌کرده‌اند.
این در حالیست که روند گسترش فقر در ایران طی سال گذشته و حتی از ابتدای امسال همواره با افزایش سرعت روبرو بوده و هر ماه شمار دیگری از مردم به زیر خط فقر رانده می‌شوند. اثرات گسترش فقر و کاهش قدرت خرید مردم شامل ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مختلفی است که کارشناسان نسبت به آن هشدار می‌دهند.
محمدرضا محبوب‌فر کارشناس مسائل اجتماعی در گفتگو با «آرمان ملی» نسبت به افزایش شاخص مشکلات اجتماعی هشدار و توضیح داده که «این شاخص ترکیبی از اعداد تورم و بیکاری است. افزایش تورم در بخش مسکن هم بر مشکلات جامعه افزوده است. درصدی از جمعیت کشور، ناتوان از خرید و تأمین مسکن مناسب و مطلوب هستند و ناچار اجاره نشین‌اند. ضمن اینکه قیمت‌های دستوری در حوزه اجاره و رهن مسکن موفق نبوده و مالکان خانه‌ها ترجیح می‌دهند، خود قیمت‌ها را افزایش دهند و رقم افزایش میزان اجاره بها را توافقی تعیین کنند.»
محمدرضا محبوب‌فر افزوده که «این رویه شاید دلیل موجهی برای تبدیل اجاره نشینی به حاشیه نشینی باشد. ۷۰ درصد درآمد سالانه اقشار کم‌‌درآمد صرف اجاره یا اقساط مسکن میشود و حال که تورم خوراکی‌ها به بیش از ۸۰ درصد رسیده است، تنها اولویت اقشاری که دخل و خرجشان متناسب نیست و زیر خط فقر مطلق یا فقر نسبی به سر می‌برند، تأمین سرپناه به هر طریق ممکن است و در این صورت می‌توان تصور کرد که مدیریت تغذیه در دوره تورم سخت و دشوار شود.»
به گفته این تحلیلگر مسائل اجتماعی، «افزایش هزینه برای خانوارها در ۹ دهک به بالای ۵۰درصد رسیده که برای دهک اول به عنوان کم درآمدترین، ۶۴ درصد بوده است. زندگی طبقات کم برخوردار نسبت به قبل سخت‌تر شده است. خبر می‌رسد که نانوایی‌ها در سطح کشور به این بهانه که در ابتدای هر سال اقدام به گرانی نان می‌کرده‌اند، قیمت نان را بالا برده‌اند. مطالعات مختلفی در دست است که بیانگر مصرف نان در ایران به میزان ۲ تا ۳ برابر کشورهای مختلف است. این نشان می‌دهد طبقات فقیربیشترین دریافت حداقل کالری در برنامه روزانه دارند.»
همچنین حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری ایران با بیان اینکه «دیگر جرأت انتشار پژوهش‌های اجتماعی را نداریم» گفته «شمار مردانی که از روی فقر خانواده خود را رها می‌کنند، رو به افزایش است.»
حسن موسوی چلک با اشاره به روند صعودی آسیب‌های اجتماعی در ایران، عواملی از جمله خودکشی، خشونت‌های خانگی و تنش در درون خانواده‌ها، کاهش امید به آینده، گرایش شهروندان به سمت مسکن های اشتراکی، حاشیه‌نشینی و… را از نتایج بارز گسترش فقر در جامعه عنوان کرد.
