نتایج یک نظرسنجی در ایران نشان از فراگیرتر شدن «احساس خشم» در جامعه ایران دارد بطوری که ۵۷/۹ درصد اعلام کردند در روابط اجتماعی دچار خشم می‌شوند.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در گزارشی درباره نتایج این نظرسنجی، از فراگیرشدن خشم در جامعه در گزارشی نوشته است که «آستانه تحمل مردم و تاب‌آوری جامعه کاهش یافته و با کوچکترین تنش شاهد عکس‌العمل‌های کلامی و رفتاری خارج از عرف بین مردم هستیم.»
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) توضیح داده که این نظرسنجی در اسفند ۱۴۰۰ و با عنوان «طرح سنجش «احساس خشم» مردم ایران» انجام شده است.
این مرکز، نظرسنجی را با نمونه ۲۰۸۸ نفر از ساکنین مناطق شهری و روستایی و با تلفن اجرا کرده است. در این نظرسنجی که نظرات افراد بالای ۱۸ سال در آن مورد سنجش قرار گرفته، پاسخگویان در سه محور «حالت خشم»، «صفت خشم» و «کنترل خشم» مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.
بر اساس این گزارش و طبق آمارهای این مرکز ۵۷/۹ درصد از افراد شرکت‌کننده دراین نظرسنجی در حوزه روابط اجتماعی دچار خشم می‌شوند. این در حالیست که هم فضای جامعه و هم آمار و ارقام پزشکی قانونی بیانگر تصویری به مراتب خشمگین‌تر و عصبی‌تر هستند.
بر اساس این نظرسنجی ۱۴/۳ درصد افراد شرکت‌کننده در پاسخ به گزینه «من معمولا زود از کوره در می‌روم» پاسخ «کاملا»، ۱۹/۳ درصد پاسخ «زیاد» و ۲۳/۱ درصد پاسخ «تاحدودی» داده‌اند.
این پاسخ‌ها نشان می‌دهد ۵۶/۷ درصد افراد شرکت‌کننده در این نظرسنجی به میزان کامل، زیاد و تا حدودی در معرض خشم هستند.
همچنین ۲۸/۴ درصد پاسخ‌دهندگان به این گزینه پاسخ کم و ۱۵ درصد پاسخ اصلا داده‌اند که نشان می‌دهد ۴۳/۴ درصد پاسخگویان کمتر یا اصلا در معرض خشم قرار نمی‌گیرند.
از سوی دیگر ۹/۱ درصد پاسخ‌دهندگان به گزینه «وقتی دیگران باعصبانیت با من برخورد می‌کنند، من هم عصبانی می‌شوم» پاسخ «کاملا»، ۲۳/۳ درصد پاسخ «زیاد» و ۲۶/۵ درصد پاسخ «تا حدودی» داده‌اند که نشان می‌دهد ۵۷/۹ درصد از افراد شرکت‌کننده در این نظرسنجی درحوزه روابط اجتماعی دچار خشم می‌شوند.
همچنین ۲۳/۱ درصد در پاسخ به این گزینه پاسخ «کم» و ۱۸/۹ درصد پاسخ «اصلا» داده‌اند که بیانگر این مطلب است که ۴۲ درصد افراد شرکت‌کننده در این نظرسنجی می‌توانند در چنین موقعیت‌هایی خود را کنترل کنند.
جامعه‌شناسان و روانپزشکان ارتباط کاهش آستانه تحمل با اتفاق‌های جامعه، ازجمله بیکاری، بی‌عدالتی، مشکلات اقتصادی، فاصله طبقاتی، را از دلایل افزایش خشونت در جوامع می‌دانند.
در حالی که آمارهای شفاف و دقیقی که نشان از میزان بروز خشونت‌های اجتماعی باشد در دست نیست اما سازمان پزشکی قانونی دو ماه پیش اعلام کرد، سال گذشته ۶۰۰ هزار نفر به دلیل نزاع خیابانی به مراکز این سازمان در سراسر کشور مراجعه کردند.
بر اساس این گزارش، از ۶۰۰ هزار مورد نزاع سال ۱۴۰۰ که به نسبت سال ۱۳۹۹ افزایش داشته، حدود ۴۰۰ هزار نزاع مربوط به مردان بوده و تقریباً یک سوم آمار مراجعات نزاع مربوط به زنان بوده است.
بر اساس گزارش‌ها، درگیری کلامی و فیزیکی هنگام بروز مسائل کوچک در رانندگی، پرتاب بلوک سیمانی بر روی ماشین‌ها ویا پرتاب مواد منفجره وسط خیابان و… گوشه‌ای از بروز پرخاشگری و خشم و خشونت در جامعه است.
در سال‌های گذشته افزایش مشکلات اقتصادی، سرکوب‌های سیاسی و اجتماعی و عمیق شدن فاصله میان مردم و حکومت بر افزایش بروز خشونت‌های اجتماعی موثر بوده است. این در حالیست که تئوریسن‌های درون جمهوری اسلامی تلاش دارند با تحمیل ایده «تاب‌آوری» به مردم آنها را به تحمل شرایط نابسامان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مجبور کنند.
حسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی اما معتقد است: «مدیریت، درست اقتصادی، توجه واقعی به حقوق شهروندی، اطمینان آفرینی و شفاف‌سازی دولت از جمله الزامات تاب‌آوری اجتماعی است.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با طرح یک مثال گفته که «اقدامات دولت در بحران‌هایی مانند وقوع سیل و زلزله ها و یا شیوع بیماری کرونا تا چه اندازه توانسته است مسائل اقشار آسیب دیده از این حوادث را حل کند که بتوان امیدوار بود تبعات ناشی از این بحران‌ها کمترین آثار اجتماعی و روانی پرخاشگری و رفتارهای خشونت آمیز را به دنبال داشته باشد.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی خشونت در کشور را در مرز هشدار دانسته و گفته که «خشونت موضوع جدی کشور ماست به گونه‌ای که در معرض هشدار قرار دارد برای مثال ضرب و جرح بعد از سرقت دومین پرونده قضائی ایران را تشکیل می‌دهد.»
مجید ابهری آسیب‌شناس اجتماعی در اینباره گفته که «اقشار بیکار، کم درآمد و بازنشسته تاثیرپذیری بیشتری از گرانی و تورم لجام گسیخته در جامعه دارند. ۷۰ درصد از اضطراب‌ها در میان اقشار کم‌درآمد ناشی از گرانی است. وقتی نان‌آور خانواده توانایی تامین نیازهای یک خانواده را ندارد، هنگام بازگشت به خانه دچار اضطراب و استرس می‌شود و در پاسخگویی به همسر و فرزندان هم این استرس به سراغ آنها می‌آید.»
مجید ابهری افزوده که «فشارهای روحی و روانی باعث بروز تنش‌های رفتاری می‌شود، اینگونه افراد با کوچکترین تنش اجتماعی از کوره به در آمده و با خشم با شهروندان برخورد می‌کنند. حدود ۸۰ درصد از درگیری‌های فیزیکی و لفظی ناشی از گرانی‌ها و فشارهای اقتصادی است.»
مصطفی اقلیما استاد دانشگاه و کارشناس اجتماعی نیز پیشتر گفته بود «خشم اجتماعی وقتی اتفاق می‌‌‌افتد که عمده مردم از وضعیت خود ناراضی و خشمگین هستند. یعنی وقتی با فرد صحبت میکنید از خانواده، دولت، کار و مجموعه شرایط خود ناراضی است و همه این عوامل مثل یک زنجیره بر فرد اثر گذاشته‌‌‌اند.»
همانطور که مصطفی اقلیما اشاره کرده، مشکلات اقتصادی و نارضایتی عمومی مردم نه تنها در سطح اجتماعی بلکه خشونت در نهاد خانواده را نیز افزایش داده است.
فرزانه مهدی‌زاده مدیر کل دفتر معاینات بالینی پزشکی قانونی ماه گذشته از افزایش آمار ثبت شده نزاع در ایران خبر داد و آمار ثبت شده خشونت خانگی شامل همسرآزاری و کودک‌آزاری در سال ۱۴۰۰ را حدود ۷۵ هزار مورد اعلام کرد.
روزبه کردونی رئیس موسسه دولتی پژوهش تأمین اجتماعی ایران، پارسال گفته بود که در سال‌های اخیر خشونت خانگی در کلا‌ن‌شهرها ۷۷ درصد افزایش یافته است.
