معاون وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی: رمزارزها ابزاری برای دور زدن تحریم هستند

معاون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی با اشاره به فعالیت دو و نیم میلیون تا هشت میلیون نفر در ایران در بازار رمزارزها، ارزهای دیجیتال را «راهی برای دور زدن تحریم» اعلام کرد.

جمهوری اسلامی نشستی را با عنوان «نخستین اجلاس جهانی انجمن‌های رمزارز دنیا و فعالان حوزه بلاکچین» با عنوان «تکنوبلاک» امروز پنجشنبه ۱۳ امرداد در مرکز همایش‌های بین‌المللی صداوسیمای حکومتی در تهران برگزار کرد. این نشست با حضور نمایندگانی از برخی کشورهای منطقه و همسو با جمهوری اسلامی مثل روسیه برگزار شده است.

رضا باقری اصل معاون امور دولت، مجلس و استان‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سخنانی در این «اجلاس جهانی» با بیان اینکه ایران دو و نیم تا هشت میلیون کاربر در حوزه رمزارز دارد گفته که «شاید نگاه مردم، حفظ یا ایجاد تبادل سبد دارایی‌های رمزارزی باشد؛ اما همچنین می‌توان از این ابزار برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرد.»

معاون وزارت ارتباطات در ادامه با «مزیت» خواندن رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها گفته که «در کنار این مزیت‌ها، بیم‌هایی نیز وجود دارد. بنابراین در کنار منافع باید نگاهی به مضرات داشت، زیرا بدون کنترل‌ مضرات، امکان رشد، با مشکل مواجه خواهد شد.»

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین افزایش مصرف برق برای ماینینگ یا استخراج رمزارز را نیز تأیید کرده و گفته که «در کشور ما ماینینگ قانونی ۲۰۰ و در حوزه غیرقانونی تا ۲۰۰۰ مگاوات هم برای صنعت استخراج، مصرف می‌شود و این فناوری اقبال عمومی دارد. به همین دلیل در این زمینه مقرراتی داشتیم. سال گذشته یک کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال تشکیل شد و به لطف وزیر اقتصاد و نیرو در دوره گذشته، مصوبه‌ای به تصویب کمیسیون رسید که امیدواریم تصویب شود. البته مایننیگ جنبه کوچکی از چیزی است که از این فناوری انتظار داریم.»

از دو سال پیش تا کنون گزارش‌هایی درباره اینکه جمهوری اسلامی از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با استخراج رمزارز و فعالیت در حوزه کریپتوها در حال دور زدن تحریم‌های هسته‌ای هستند منتشر شده است.

استفاده جمهوری اسلامی از رمزارز برای دور زدن تحریم، در دو زمینه ماینینگ در داخل کشور و همچنین انجام تبادلات رمزارزی برای زنده کردن ارزهای ناشی از صادرات مطرح شده است. این خبرها زمانی بیشتر تقویت شد که از همان زمان مصرف برق در ایران به شدت افزایش یافت بطوریکه وزارت نیرو برای تأمین برق بخش صنعت و خانگی با بحران روبرو و در فصول گرم سال قطع برق در این حوزه به طور پیوسته ادامه پیدا کرده است.

هرچند عقب افتادن برنامه توسعه بخش تولید برق، عدم بهره‌وری نیروگاه‌های آبی به دلیل خشکسالی، و همچنین فرسودگی نیروگاه‌ها از جمله عوامل کمبود برق اعلام شده اما افزایش مصرف برق همچنان معمای بی‌پاسخ در دو سال گذشته بوده است.

دو هفته پیش نیز علیرضا پیمان‌ پاک معاون وزیر صمت اعلام کرد جمهوری اسلامی با چند کشور از جمله چین و روسیه مذاکراتی برای تبادلات تجاری با استفاده از رمزارز را انجام داده است. استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ پیش از این نیز مورد توجه مقامات جمهوری اسلامی قرار داشت.

معاون وزیر صمت گفته بود که «ما تقریباً در چهار، پنج کشور مختلف که مثلاً یکی از آنها چین و دیگری روسیه است، برای تجارت با ارزهای دیجیتال اعلام آمادگی کردیم و عمده مذاکرات هم برای کالاهای مصرفی است؛ یعنی کالاهایی مانند گیاهان دارویی و در روسیه برای پوشاک و کفش و صنایع غذایی مذاکره کرده‌ایم. در چین روی محصولات پایین‌دستی صنایع و محصولاتی مانند خشکبار گفت‌وگوها انجام شده است.»

محمدباقر نوبخت معاون رئیس سازمان برنامه و بودجه ۱۳ شهریور ۹۹ در یک سخنرانی گفته بود «شدیدترین مرحله تحریم نفت در برابر غذا است اما الان به ایران اجازه نمی‌دهند یک قطره نفت بفروشد… در شرایط کنونی اگر نفتی هم به فروش برسد امکان تبادل مالی وجود ندارد.» به نظر می‌رسد استفاده از پول دیجیتال می‌تواند در این زمینه به جمهوری اسلامی یاری برساند.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی اردیبهشت‌ماه پارسال به صرافی‌های رسمی اجازه معامله رمزارز استخراج شده توسط مزارع دارای مجوز در ایران را داد و اعلام کرد این معاملات برای پرداخت ارزی کالاهای وارداتی قابل انجام است.

پیش از این نیز تعدادی از مقامات جمهوری اسلامی از استخراج رمزارز به عنوان راهی برای دور زدن تحریم‌ها، و درآمدزایی کشور در شرایط کاهش درآمدهای ارزی صحبت کرده بودند.

با اینهمه دستیابی به تجارت خارجی آزاد در شرایط تحریم با استفاده از رمزارزها چندان عملی به نظر نمی‌رسد. حجت عباسی کارشناس حوزه رمزارز گفته بود: «تحریم‌ها اینگونه نیست که ما به دنبال راهی برای دور زدن آنها باشیم.» وی تأکید کرده بود تحریم‌ها شرکت‌های ایران را هدف قرار داده و «هیچکس با ما معامله نمی‌کند.»

یکی از موضوعاتی که در مورد امکان‌پذیر نبودن دور زدن تحریم‌ها با رمزارز مطرح می‌شود اینست که «ریال» ایران تحریم نیست بلکه شرکتها و حوزه تجاری ایران مورد تحریم قرار دارد و در نتیجه جایگزینی رمزارزها به جای ارزهای فیات مانند دلار و یورو نمی‌تواند موانع ایجاد شده از سوی تحریم‌ها را از پیش پای تجارت خارجی ایران بردارد.

همچنین تجربه سال‌های تحریم نشان داده کشورهایی چون هند، روسیه و چین که در شرایط تحریم به ظاهر همراه جمهوری اسلامی بوده‌اند، از تحریم‌ها به عنوان فرصتی برای کسب امتیاز و سود از ایران استفاده کرده‌اند. پیش از این نیز تهاتر نفت با کالا به عنوان راهکاری برای دور زدن تحریم‌ها از سوی مقامات جمهوری اسلامی استفاده می‌شد اما در این روند کشورهای واردکننده نفت تحریمی مثل چین و هند، کالاهای بنجل و بی‌کیفیت و مازاد خود را به ایران تحمیل می‌کردند. به این ترتیب نفت را به دلیل تحریم، ارزانتر دریافت و در مقابل انبارهایشان را از تولیدات بی‌کیفیت و مازاد خالی می‌کردند!

از سوی دیگر قدرت‌هایی که چند سال است با تحریم‌ها توانسته‌اند تبادلات تجاری خارجی و درآمدهای ارزی ایران را به شدت کاهش دهند، در برابر دور زدن تحریم با رمزارز هم احتمالا سازوکارهایی تعریف می‌کنند تا جمهوری اسلامی را محدود کنند.

گروه ویژه اقدام مالی (FATF) نیز در آخرین نشست خود در سال گذشته خواستار تدوین قوانینی راهنما برای شفایت در بازار رمزارزها شد. کارشناسان می‌گویند مطرح شده موضوع رمزارزها در نشست آخر گروه ویژه اقدام مالی (FATF) به این معناست که دولت‌ها و نهادهای بانکی قرار است به تدریج به سمت نظارت بیشتر روی معاملات بازار رمزارزها حرکت کنند.

این مسئله می‌تواند بر آینده بازار رمزارزها تأثیر منفی بگذارد. چون مهم‌ترین امتیاز سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها اینست که دولت‌ها و بانک‌های مرکزی نظارت و دخالتی در این بازار ندارند، اما حالا ممکن است محدودیت‌های جدیدی برای این بازار وضع شود.

خبرگزاری رویترز نیز گزارش داده بود که صرافی رمز ارز «بایننس» با وجود تحریم‌های آمریکا و ممنوعیت انجام اقدامات و معاملات تجاری با ایران، همچنان به مشتریان خود در داخل کشور ایران خدمات ارائه می‌دهد و معاملات افراد حاضر در این کشور را پردازش می‌کند.

این در حالیست که بایننس در ماه نوامبر ۲۰۱۸ اعلام کرده بود که انجام معاملات کاربران ایرانی را متوقف می‌کند و از این کاربران درخواست کرده بود که موجودی حساب‌های خود را برداشت کنند.

بازرسی‌ها و تحقیقات رویترز شامل مصاحبه این خبرگزاری با هفت معامله‌گری است که گفته‌اند این ممنوعیت را دور زده‌اند و تا ماه سپتامبر سال گذشته همچنان به بایننس دسترسی داشته‌اند. در این گزارش بیان شده است که در حساب لینکدین ۱۱ معامله‌گر نوشته شده است که پس از اعمال ممنوعیت‌ها همچنان به انجام معاملات پرداخته‌اند.