دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران با ارائه آمار هولناکی گفته ۳۱ درصد از افرادی که در طرح جمع‌آوری معتادان در سطح شهر جمع‌آوری شدند صرفا بی‌خانمان‌های غیرمعتاد هستند.
مصطفی هادی‌زاده دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران با اشاره به اجرای طرح جمع‌آوری معتادان متجاهر در تهران گفته که در غربالگری که پس از اجرای طرح‌های جمع‌آوری انجام شد مشخص شده ۳۱ درصد افراد جمع‌آوری شده اصلا معتاد نیستند و صرفا بی‌خانمان بوده و کارتن‌خواب‌های غیرمعتاد هستند که در فضاهای این معتادان زندگی می‌کنند. این آمار بسیار قابل توجهی است که به صورت مستند تهیه شده است.
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران گفته که «در مجموع در طرح‌های جمع‌آوری به صورت میانگین ۴۵ درصد افراد مشمول ماده ۱۶ نیستند یعنی یا شامل افراد کارتن‌خواب غیرمعتاد هستند و یا معتادانی هستند که در مراکز ماده ۱۶ پذیرش نمی‌شوند مانند معتادان متجاهر دارای صغر یا کبر سن یا دارای زخم باز.»
به گفته‌ی این مقام مسئول، ۱۷ هزار معتاد متجاهر جمع‌آوری شده از سطح کلانشهر تهران در مراکز مددجویی نگهداری می‌شوند. با توجه به اینکه او گفته ۳۱ درصد از افراد جمع شده فقط بی‌خانمان بودند و معتاد نبوده‌اند می‌توان محاسبه کرد که دست‌کم ۹ هزار شهروند بی‌خانمان فقط در تهران روزگار سپری می‌کنند.
طی سال‌های گذشته افزایش قیمت اجاره‌بهای مسکن سبب بروز مشکلاتی جدی برای مستأجران شد. کوچ شماری از شهروندان ساکن در محله‌های شهری به مناطق حاشیه‌نشینی، سکونت دو خانواده در یک آپارتمان کوچک از جمله پیامدهای موج تورمی در بازار مسکن ایران بوده است. بحران مستأجران اما از دو سال پیش تا کنون که تورم اجارهبها بین ۵۰ تا ۱۵۰ درصد بوده به شدت حاد شده که یکی از نتایج آن افزایش شمار افراد بی‌خانمان است.
اکنون به نظر می‌رسد که صدای آژیر خطر پدیده بیخانمانی در کلانشهرهای ایران به گوش مقامات هم رسیده بطوریکه حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران پیرامون رواج پدیده «بد‌مسکنی» به دلیل گسترش «بیخانمانی» در تهران خبر داد.
حمیدرضا صارمی در جلسه ستاد مدیریت بحران شهر تهران با اذعان به این واقعیت تلخ، هشدار داد که «ناآرامیهای موریانهای» در سطح شهر در حال ایجاد است. وی با بیان اینکه مشکلات اجتماعی بسیاری در تهران در حال شکل‌‌گیری است، گفت: مدیریت شهری باید برای رفع این مشکلات وارد عمل شود.
روزنامه دنیای اقتصاد با اشاره به سخنان حمیدرضا صارمی در گزارشی نوشته که «پیش از آخرین دوره جهش مسکن در سال ۹۷، مدیران وقت دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی یک‌‌سوم جمعیت کشور را «بد‌مسکن» توصیف کرده بودند؛ به این معنا که یا در سرپناه‌های نامناسب در بافت‌های فرسوده سکونت دارند یا در حاشیه شهرها و سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند. همچنین بخشی از خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی و اقشار کم‌درآمد در مضیقه مسکن به سر می‌‌برند و در زمره بدمسکن‌‌ها قرار دارند. اکنون در مقایسه با سال ۹۶ که یک‌‌سوم جمعیت «بد‌مسکن» معرفی شده بودند، تامین نیاز سکونتی در شهر تهران به مراتب دشوارتر از گذشته شده است.»
آمارها نشان می‌دهد که در تهران میانگین قیمت هر مترمربع آپارتمان مسکونی نسبت به ابتدای سال ۹۶ حدود ۹ برابر و میانگین اجارهبها نیز حداقل شش برابر شده است.
داریوش محمد مجد پژوهشگر اجتماعی بهمن‌ماه گذشته با اشاره به «نوظهور» و «رو به گسترش» بودن پدیده بیخانمانی در ایران گفته بود که «همه بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها یکسری نیازهایی دارند که اگر ما به این نیازها توجه نکنیم، اشکال مختلف از این پدیده را در گوشه و کنار شهر می‌بینیم.»
به گفته محمد مجد در ایران سیستم غربالگری برای کارتن خواب‌ها وجود ندارد در حالی که وجود چنین غربالگری کمک می‌کند که مشخص شود تیپ‌های آدم‌هایی که نیاز به مسکن دارند، دارای چه نیازهایی هستند. گروهی فقط نیاز به خانه و به یک اتاق دارند.
همزمان فردین یزدانی متخصص اقتصاد شهری نیز گفته که ورود خانوارها به بازار مسکن در وجه ملکی تقریبا غیرممکن شد، یعنی از سال ۹۵ به اینسو از هر ۱۰۰ خانوار که تازه تشکیل می‌شود، ۸۰ خانوارش وارد بازار مسکن استیجار شد.
در گزارش هولناکی که سه هفته پیش از بخشی از حاشیه‌نشینان در استان اصفهان منتشر شد، آمده بود که در فاصله‌ای کمتر از یک ربع ساعت از مرکز شهر اصفهان، ۱۵ خانواده در اصطبل زندگی می کنند، ۷۶ انسانی که در اتاقک‌های تاریک، بدون هیچ امکاناتی خود را جای داده‌اند. آنها تنها زیرانداز و رواندازی برای خواب دارند. کمی آنطرف‌تر ۶ خانواده در گاوداری زندگی می‌کنند، که تنها مزیت‌اش نسبت به اصطبل‌ها، آب لوله‌کشی است؛ که البته امتیاز کمی نیست. چراکه ساکنین اصطبل‌ها به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند و از آب شور کشاورزی و آب‌بندهای لجن گرفته برای آشامیدن استفاده می‌کنند.
در ادامه این گزارش آمده بود: «سکونتگاه‌های جهنمی اطراف اصفهان تنها به اصطبل و گاوداری ختم نمی‌شود. کوره‌پزخانه و اتاق‌های کوچکش هم سرپناه ۱۰ خانواده شده است. اتاقک‌های کوچکی که زمانی برای آجرپزی استفاده می‌شد، حالا خانه ۵۰ انسان است. آنها برق دارند، اما مردمانی که فقر کمرشان را خم کرده وسیله برقی ندارند که بخواهند از آن استفاده کنند. کولری که در گرمای جهنمی‌ای که نفس‌شان را می‌گیرد، کمی از سختی روزگار کم کند، وجود ندارد.»
حسام عقبایی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک استان تهران نیز ماه گذشته از سکونت بخشی از مردم در موتورخانه‌ها و زیرزمین‌های غیرمسکونی خبر داد و گفت: «اسکان در موتورخانه‌ها، زیرزمین خانه‌های مسکونی، حاشیه شهر تهران آنهم در نقاط و جا‌هایی که به هیچ عنوان شرایط زندگی را ندارد، نتیجه معضل اصلی بی‌تفاوتی به وضعیت مسکن مردم است.»
به اعتقاد کارشناسان جلوگیری از تشدید پدیده «بیخانمانی» در ایران نیازمند کنترل تورم و بالا بردن ارزش پول ملی است. همچنین گفته شده که سیاست‌گذاران اقتصاد کلان باید با استفاده از ابزارهایی نظیر نرخ بهره و مالیات، ضمن کنترل تورم عمومی، راه سوداگری در بازار مسکن را مسدود کنند. در این صورت ثبات نسبی در دو بخش اصلی بازار مسکن یعنی معاملات خرید و فروش و نیز معاملات رهن و اجاره حاکم می‌شود.
