رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی از اجرای قانونی برای استخراج و استفاده از رمزارزها برای واردات کالا به فعالان اقتصادی خبر داده است. این در حالیست که «رمزریال» یا ریال دیجیتال نیز به بهره‌برداری نزدیک شده و بر اساس وعده دولت از شهریورماه برای استفاده روزانه و بجای اسکناس فیزیکی در دسترس مردم قرار خواهد گرفت.
علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته در یک مصاحبه تلویزیونی توضیح داد قانون جدیدی برای استخراج‌کنندگانی که مجوز دارند تصویب شده است که طبق آن می‌توانند رمزارز استخراج شده را برای واردات استفاده کنند.
رئیس کل بانک مرکزی افزوده که خرید و فروش رمز ارز خارج از چارچوب و برای مبادله و سرمایه گذاری ممنوع است و به رسمیت شناخته نمی‌شود.
هفته گذشته هم معاون وزیر صمت از نخستین ثبت سفارش واردات کالا با استفاده از ارز دیجیتال خبر داد. علیرضا پیمان‌پاک معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس کل سازمان توسعه تجارت جمهوری اسلامی با انتشار توئیتی ادعا کرده که «این هفته اولین ثبت سفارش رسمی واردات با رمزارز به ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار با موفقیت صورت پذیرفت. تا پایان شهریورماه استفاده از رمزارزها و قراردادهای هوشمند به صورت گسترده در تجارت خارجی با کشورهای هدف عمومیت خواهد یافت.»
او توضیح نداد در ثبت واردات از کدام ارز دیجیتال استفاده شده و چه کالایی از کدام کشور خریداری شده است.
وزارت صمت جمهوری اسلامی: ثبت اولین سفارش واردات با استفاده از ارز دیجیتال
معاون وزیر صمت پیشتر و در اواخر تیرماه نیز در گفتگو با روزنامه «شرق» گفته بود که «ما تقریباً در چهار، پنج کشور مختلف که مثلاً یکی از آنها چین و دیگری روسیه است، برای تجارت با ارزهای دیجیتال اعلام آمادگی کردیم و عمده مذاکرات هم برای کالاهای مصرفی است؛ یعنی کالاهایی مانند گیاهان دارویی و در روسیه برای پوشاک و کفش و صنایع غذایی مذاکره کرده‌ایم. در چین روی محصولات پایین‌دستی صنایع و محصولاتی مانند خشکبار گفت‌وگوها انجام شده است.»
استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم مدتهاست مورد توجه ویژه مقامات جمهوری اسلامی قرار دارد. رضا باقری اصل معاون امور دولت، مجلس شورای اسلامی و استان‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هفته گذشته با بیان اینکه ایران دو و نیم تا هشت میلیون کاربر در حوزه رمزارز دارد گفته که «شاید نگاه مردم، حفظ یا ایجاد تبادل سبد دارایی‌های رمزارزی باشد؛ اما همچنین می‌توان از این ابزار برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرد.»
معاون وزارت ارتباطات در ادامه درباره «مزیت» رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها گفته که «در کنار این مزیت‌ها، بیم‌هایی نیز وجود دارد. بنابراین در کنار منافع باید نگاهی به مضرات داشت، زیرا بدون کنترل مضرات، امکان رشد، با مشکل مواجه خواهد شد.»
به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی حتی قصد دارد در آینده از رمز ریال هم به عنوان ابزاری راحت‌تر برای مبادلات تجاری زیر سایه‌ی تحریم استفاده کند. چنانکه پیش از این رئیس انجمن بلاک چین روسیه درباره امکان تبادلات با رمز ریال گفته بود: «بانک‌های ایرانی در حال حاضر در روسیه فعال هستند و فعالیت دارند و بر اساس اطلاعاتی که به دست آوردیم امکان استفاده از رمزریال برای روسیه وجود دارد.»
در حالی که پیشتر «رمزریال» به عنوان ارز دیجیتال مطرح بود اما رئیس کل بانک مرکزی گفته این پول رمزارز نیست و ریال‌های اسکناس جای خود را به رمزریال می‌دهند. «رمزریال» در واقع ارز دیجیتال بانک مرکزی است که پول نقد الکترونیک به شمار می‌رود و نسخه الکترونیک اسکناس‌های رایج در ایران خواهد بود. ارزش آن نیز به ریال کاغذی سنتی موجود متصل می‌شود.
البته کارت‌های نقدی یا اعتباری که بسیاری از مردم برای خریدهای روزانه از مغازه‌ها یا پرداخت‌های بانکی خود استفاده می‌کنند، نوعی پول دیجیتالی است. اما تاکنون صدور این پول‌های دیجیتالی از سوی بانک‌های تجاری و بر پایه اعتبار الکترونیک که بانک مرکزی به آنها می‌داده، انجام می‌شده است.
رئیس کل بانک مرکزی در سخنان روز گذشته‌اش درباره رمزریال هم توضیحاتی داده و گفته که «بحث رمزریال با سایر رمزارزها کاملا متفاوت است. رمزریالی که ما تعریف کردیم این است که افراد به جای جابجا کردن اسکناس ریال، می‌توانند از رمزریال یا ریال دیجیتال استفاده کنند. در واقع، ریال دیجیتال، جایگزین اسکناس ریال است. کارهای آن در بانک مرکزی انجام شده و طبق وعده، در شهریور ماه به صورت آزمایشی عملیاتی می‌شود. تعداد کشورهایی که در جهان این کار را انجام داده‌اند بسیار معدود است.»
رئیس کل بانک مرکزی افزوده که «امکان خوبی که با این کار فراهم می‌شود این است که افرادی که می‌خواهند اسکناس ریال را جابجا کنند، از ریال دیجیتال استفاده می‌کنند. در واقع، از آنجا که ناشر اسکناس ریال بانک مرکزی است، ریال دیجیتال را نیز بانک مرکزی منتشر می‌کند. البته جزئیاتی وجود دارد و آموزش‌هایی باید در این زمینه انجام شود.»
کارشناسان حوزه رمزارز اما چندان امیدوار نیستند که استفاده از رمزارزها بتواند محدودیت‌هایی را که تحریم‌ها و قرار داشتن ایران در فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) ایجاد کرده برطرف کند. یکی از موضوعات مورد توجه اینست که «ریال» ایران تحریم نیست بلکه شرکتها و حوزه تجاری ایران مورد تحریم قرار دارد و در نتیجه جایگزینی رمزارزها به جای ارزهای فیات مانند دلار و یورو نمی‌تواند موانع ایجاد شده از سوی تحریم‌ها را از پیش پای تجارت خارجی ایران بردارد.
استفاده رسمی از سوی بانک‌های مرکزی از رمزارزها در دیگر کشورها نیز اجرا شده است. بیش از ۸۰ درصد از بانک های مرکزی در سراسر جهان پروژه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی را عملیاتی کرده‌اند و در این بین چین اولین کشوری بود که یوان دیجیتال را راه اندازی کرد؛ بر اساس گزارش‌ها یکی از سریع‌ترین برنامه‌هایی که در حال حاضر از نظر تعداد نصب در چین در رتبه اول قرار گرفته است، کیف پول یوان دیجیتال بانک مرکزی است. ۲۶۱ میلیون کاربر، حدود یک پنجم جمعیت چین، کیف پول‌های الکترونیک CNY را بر روی تلفن های همراه خود راه اندازی کرده اند.
در ایران نیز پاییز ۱۳۹۹ بود که پس از اتفاقات متعددی که در حوزه رمزارزها و بلاکچین از مسیر زیرزمینی رخ داد و به دنبال آن هیئت دولت مصوبه‌ای ابلاغ کرد که براساس آن رمز ارزهای استخراج شده بر اساس مجوزهای صادره این مصوبه فقط برای تأمین ارز واردات کشور و براساس مقرراتی که بانک مرکزی تعیین می‌کند قابل مبادله است.
همچنین مقرر شد تا استخراج‌کنندگان رمز ارز دست اول تولیدشده را تا سقف مجاز و به صورت مستقیم (بدون واسطه) به کانال‌های معرفی شده بانک مرکزی عرضه کنند.
از سوی دیگر اعلام شد که سقف مجاز رمز ارز استخراج شده و قابل مبادله توسط هر واحد استخراج کننده بر اساس میزان انرژی مصرف شده از سوی آن واحد براساس دستورالعملی که توسط وزارت نیرو تدوین می‌شود تعیین و به صورت دوره‌ای به بانک مرکزی اعلام شود. پس از این آیین نامه، بانک مرکزی با همکاری وزارت صمت در زمستان سال گذشته کارگروه مشترک ارزی تشکیل داد تا مسائل مربوط به ساز و کار استفاده از رمزارزها در تجارت خارجی را نهایی و مقدمات اجرایی آن را تصویب کند.
