فرش دستباف ایرانی در بازار داخلی هم جای خود را به فرش «ترک» و «افغان» داده است

فرش ایرانی نه تنها بازار خارجی را به رقبا باخته بلکه در بازار داخلی نیز فرش افغانستان در حال تثبیت جایگاه ویژه بجای فرش ایرانی است.

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف با اشاره به وضعیت ناگوار صنعت فرش دستباف ایران با بیان اینکه فرش ایرانی حتی در بازار داخلی هم از رونق افتاده، گفته که «فرش‌های دستباف افغان در بازار به وفور موجودند و بدون پرداخت عوارض گمرکی به ایران وارد می‌شوند.»

مسعود سپهرزاد رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف گفته که «قیمت فرش افغان نسبت به فرش ایرانی ارزان‌تر است اما از نظر کیفیت، با فرش ایرانی فرقی ندارد. به همین دلیل استقبال برای خرید این فرش‌ها نسبت به فرش داخلی بیشتر است.»

او همچنین با بیان اینکه «فرش‌های دستباف افغان در بازار به وفور موجودند و بدون پرداخت عوارض گمرکی به ایران وارد می‌شوند» گفته که «موقع خرید این فرش‌ها، فروشنده به خریدار اعلام نمی‌کند که این فرش را بافندگان افغان بافته‌اند و زمانی‌ که خریدار بعد از چند سال می‌خواهد فرش را بفروشد، متوجه می‌شود که باید پایین‌تر از نرخ فرش ایرانی آن را به فروش برساند.»

فرش ایرانی در حالی در داخل کشور نیز جایگاه خود را در بازار به فرش افغانستان می‌دهد که سوء مدیریت جمهوری اسلامی سبب شده این محصول پرآوازه ایران، بازارهای جهانی را نیز از مدت‌ها پیش به رقبا ببازد.

فعالان صنعت فرش دستباف هشدار داده‌اند که صادرات فرش ایران نفس‌های آخر را می‌کشد. بر اساس آمار رسمی، در سال ۱۳۷۲ درآمد ایران از محل صادرات فرش حدود دو میلیارد دلار بود اما این رقم در سال ۱۴۰۰ به حدود ۶۴ میلیون دلار رسید.

مسعود سپهرزاد رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف معتقد است: «با وجود ۳ میلیون تولیدکننده فرش ایرانی به انضمام خانواده هایشان که همگی بافنده و تولیدکننده هستند و جمعیتی بالغ بر ۱۲ میلیون نفر را در کشور تشکیل می دهند، افرادی که هیچ توقعی از هیچ برای جا و مکان بافندگی در اختیارشان قرار نمی‌گیرد؛ دولت تنها باید رایزن برای صادرات در کشورهایی بیابد که براحتی و بدرستی طالب فرش ایرانی هستند. آنها بهتر از خودمان ارزش فرش ایران را می دانند.»

به گفته مسعود سپهرزاد، سفیران و کاردان‌های ایرانی در کشورهای هم راستا با سیاست‌های ایران، در این رابطه فعالیت کنند. خود می‌دانند که از هویت ایران و ۱۲ میلیون جمعیت دفاع خواهند کرد. بسادگی می توان فرش ایران را جایگزین نفت خام کرد. چه بسا این کار جدید نیست، متاسفانه بازارهای جهانی منتظر هیچ کشور و فردی نمی‌ماند.

مرتضی میری عضو هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف زمستان گذشته درباره وضعیت صنعت فرشبافی گفته بود که کاهش تولید و صادرات تبعات زیادی برای این کالای غیرنفتی داشت. نخست آن که بخشی از روستایی‌ها برای کسب درآمد به شهرها مهاجرت کردند. در ثانی گروهی از مرمت‌کاران و رفوکاران کشور را به مقصد کشورهای خارجی ترک کردند.

عضو هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف توضیح داده بود که «پیشران فرش دستباف و اشتغال این بخش به صادرات بستگی دارد. بنابراین چون صادرات این کالا در سال‌های اخیر کاهش قابل توجهی داشت، بنابراین تولید این کالا به شکل معنادار و خطرناکی کم شد. علت کاهش تولید فرش دستباف این است که فرش‌های تولیدی باید فروخته شوند. وقتی فرش دیگر بازار صادراتی به آن معنا ندارد، بنابراین تولید هم متوقف می‌شود.»

روزهای تلخ فرش ایرانی؛ تولید و صادرات به پایین‌ترین رقم رسید

از رونق افتادن صنعت فرش دستباف در بازارهای داخلی و خارجی سبب شده طراحان فرش ایرانی، رفوکنندگان و بافندگان طی چند سال گذشته به کشورهای دیگر از جمله ترکیه مهاجرت کنند.

عبدالله بهرامی مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف دی‌ماه ۱۴۰۰ گفته بود بزرگترین طراحان فرش دستباف را در ایران داریم ولی همه آنها در حال رفتن به ترکیه هستند چون حمایت نمی شوند.

احمد کریمی اصفهانی عضو هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران با تأیید این خبر گفته بود که ترکیه در فراخوانی، از طراحان و بافندگان ایرانی دعوت به همکاری کرد که این موضوع باعث مهاجرت برخی طراحان فرش به ترکیه شده است.

صنعت فرش ماشینی ایرانی هم با وجود اینکه تا چند سال پیش از رونق خوبی برخوردار بود، مانند صنعت فرش دستباف، رو به زوال قرار گرفته است.

محمدهادی کمالیان رئیس اتحادیه فرش ماشینی و موکت، نیز به خبرگزاری ایلنا گفت که «برخی تولیدکنندگان فرش ماشینی روی محصول خود نام یک نشان تجاری ترک را حک می‌کنند.»

به گفته او، «در شرایط فعلی و با نوسان‌های نرخ ارز، واردات فرش مقرون‌ به‌ صرفه نیست اما فرش ترک از سال‌ها پیش در بازار موجود است و در بازار ایران به‌راحتی خرید و فروش می‌شوند.»

آنطور که رئیس اتحادیه فرش ماشینی و موکت می‌گوید، در حال حاضر تولید فرش ماشینی در داخل بیش از تقاضا است؛ با این‌ حال «صادرات این محصول مدیریت‌شده نیست زیرا تجار کشورهای همسایه از جمله عراق مستقیم به کارخانه‌های کاشان مراجعه و به ریال فرش می‌خرند که بر این نحوه خرید و فروش نمی‌توان نام صادرات گذاشت.»