نواقص پرونده، ثبت جهانی «راه‌آهن ایران» را دو سال به تعویق انداخت

(+عکس، ویدئو) پرونده ثبت جهانی راه‌آهن ایران به دلیل نواقص موجود در پرونده، از سوی یونسکو مردود اعلام شد. حالا فرصت ثبت جهانی این میراث فرهنگی در فهرست یونسکو از دست رفته و به سال ۲۰۲۰ موکول شد.

پرونده ثبت جهانی میراث صنعتی راه‌آهن ایران، از سال ۹۴ در جریان است ولی با از دست رفتن فرصت بررسی این پرونده در سال ۲۰۱۹، به دلیل نواقص موجود در این پرونده، کارشناسان یونسکو آن را در سال ۲۰۲۰ بررسی خواهند کرد.

محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی در این زمینه گفته است: «یونسکو به نقشه‌ها ایراد گرفته بود ما نقشه‌ها را در قالب سی‌دی به آنها داده بودیم اما دوباره نامه‌نگاری کرده و وقتی علت را فهمیدیم پرینت حدود ۷۰۰ نقشه را ارسال کردیم.»

این پرونده پیش از این نیز از نظر یونسکو نیازمند اصلاح نقشه‌ها و ارائه جزئیات بیشتری برای تکمیل پرونده بوده و پس از تصحیح باز هم این نظر تامین نشده است.

بر اساس قوانین یونسکو کشورهای عضو تنها یک سهمیه میراث فرهنگی و یک سهم میراث طبیعی برای ثبت جهانی دارند.

با این حال، طالبیان همچنان امیدوار است تا رایزنی‌های او و سفیر جمهوری اسلامی ایران در یونسکو بتواند این مشکل را حل کند.

معاون میراث فرهنگی در پاسخ به اینکه ایران چندین سال نتوانست راه‌آهن را کامل کند و بالاخره از دانمارکی‌ها کمک گرفته شده، گفته است: «نباید این طور به پرونده خطوط راه‌آهن ایران نگاه کرد. چون راه‌آهن از دوره صنیع‌الدوله در دوره قاجار ساخته شده بود و در این دوره نیز کارگران و مهندسان ایرانی نیز کمک کرده بودند. باید جلسه‌ای با حضور مسئولان راه‌آهن برگزار کرد و در این باره توضیح داد این پرونده ریزه‌کاری‌های زیادی دارد و در آن به خیلی از مسائل اشاره شده است و مهم‌تر اینکه در کل پرونده، وجوهی که ایرانی‌ها در آن نقش داشته‌اند را مورد توجه قرار داده است.»

آنگونه که مقامات میراث فرهنگی ادعا کرده‌اند، ثبت جهانی راه‌آهن ایران فراتر از ثبت یک بناست و شامل تمامی ایستگاه‌ها، خطوط و بافت‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی این مسیر از جنوب تا شمال شامل می‌شود. اگر راه‌آهن قدیمی ایران به ثبت جهانی برسد شهرهای مختلفی که در مسیر راه‌آهن هستند نیز به عنوان مقصد گردشگران داخلی و خارجی معرفی خواهد شد.

آرزوی داشتن خط آهن سراسری در ایران، در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۶ به واقعیت پیوست و یک سال پیش از آن، لایحه تاسیس این خط در مجلس شورای ملی تصویب شد. این خط آهن که از جنوب تا شمال ایران امتداد داشت، بندر شاهپور(«امام خمینی» فعلی) را به بندر شاه (بندر ترکمن فعلی) وصل می‌کرد. کلنگ ساخت راه آهن در سال ۱۳۰۶ توسط آلمانی‌ها به زمین زده شد. ضمن آنکه یک کمپانی آمریکایی به نام «بونس» نیز در امر نقشه‌برداری و ساخت این خط مشارکت داشت.

بالاخره در سال ۱۳۱۷ خورشیدی انتظارها همزمان با اتمام پروژه راه‌آهن سراسری به پایان رسید.

ساخت خط‌آهن‌های دیگر در ایران به مرور صورت گرفت؛ خط آهن گرمسار- مشهد، تهران- تبریز، قم- یزد در دوران پهلوی اول ساخته شد که در مواردی جنگ جهانی اول و پیامدهای آن موانعی در ساختن آنها ایجاد کرد.

در دوران پهلوی دوم نیز، خط راه‌آهن تهران- مشهد، بندر ترکمن- گرگان، ساختمان جدید ایستگاه بزرگ راه‌آهن تبریز، ساختمان جدید ایستگاه بزرگ راه‌آهن مشهد، راه آهن عجب‌شیر- بندر رحمانلو، ریل‌گذاری بادرود- اصفهان، خط کاشان- بافق- زرند، راه‌آهن شرفخانه- رازی و خط کرمان- زرند افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.