گردش ظریف به دور جهان برای نجات برجام

مینو یگانه – دونالد ترامپ کشورهای اروپایی را تهدید کرده در صورت ادامه داد و ستد با ایران، آمریکا تحریم‌هایی بر آنها اعمال خواهد کرد.

انگلیس، فرانسه، آلمان، ایتالیا، و تعدادی دیگراز کشورهای اروپایی به دنبال خروج ایالات متحده از برجام برای ادامه همکاری‌های اقتصادی با ایران اعلام امادگی کرده و گفته‌اند تنها منبع مورد اعتماد آنها در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای است و نظر دولت ترامپ را در مورد فعالیت‌های پنهانی اتمی‌ایران تائید نمی‌کنند.

در همین حال مقامات و مسئولان منصوب خامنه‌ای، امام جمعه‌ها  و آخوند‌های حکومتی و برخی نماینده‌های اصولگرای مجلس شورای اسلامی مخالفت کشورهای اروپایی با تصمیم واشنگتن و اظهار علاقه به گسترش روابط  بازرگانی و صنعتی با ایران را نوعی فرصت‌طلبی و داشتن چشم طمع به بازار پر منفعت ایران در غیاب آمریکا تحلیل کرده و گفته‌اند حمایت از ایران در این ماجرا نمایشی از سوی لندن، پاریس و برلین بیش نیست و ‌آنها هرگز به خاطر جمهوری اسلامی به آمریکا پشت نمی‌کنند زیرا اقتصاد همه آنان به نوعی وابسته به ایالات متحده است.

على خامنه‌اى و حسن روحانى رهبر و رئیس جمهورى رژیم در حالی که از اظهارات سران کشورهاى اروپایى در مورد عدم همفکرى و همگامى با آمریکا بسیار مشعوف هستند اما براى خالى نبودن عریضه گفته‌اند اروپا باید براى جلب اعتماد تهران تضمین‌هاى محکم بدهد.

جان بولتون مشاور امنیتى دولت آمریکا گفته «به اروپایى‌ها ثابت خواهد شد که به نفع آنهاست از برجام خارج شده و با ما همزبان شوند.» اما بسیار بعید به نظر می‌رسد کشور‌های اروپایی که سرمایه‌گذاری‌های بزرگ بعد از امضای برجام در ایران کرده‌اند با ترامپ، پمپئو و بولتون همصدا شوند.

بولتن می‌گوید احتمال آنکه آمریکا شرکت‌های بزرگ و بین‌المللى مستقر در اروپا را که در ایران فعال هستند مشمول تحریم‌ها کند کم نیست.

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز معتقد است سرمایه‌گذاری‌های کلان در ایران به اعتبار برجام رفتار خطرناک رژیم جمهوری اسلامی را در منطقه شدت می‌بخشد.

شرکت توتال فرانسه سال گذشته براى استخراج گاز در ایران قراردادى به مبلغ ۵ میلیارد دلار با رژیم تهران امضا کرد. شرکت فرانسوى ایرباس هم به منظور ساختن هواپیما براى ایران به سود هنگفتى چشم دوخته و تحویل این هواپیماها را آغاز نموده است.

شرکت آلمانى فولکس واگن هم در حال حاضر سرگرم صدور اتومبیل به ایران است . ریچارد گرنول سفیر جدید آمریکا در برلین این هفته در دیدار با مقامات آلمانى از ‌آنها خواست شرکت‌های آن کشور را از همکاری با ایران منع کنند.

جان بولتون در گفتگو با تلویزیون ABC نیز گفته چرا باید برخی سهامداران و مدیران شرکت‌های بزرگ چندملیتی در ایران مرکز تروریسم بین‌المللی، سرمایه‌گذاری کنند؟

روز دوشنبه روزنامه راى الیوم چاپ لندن درباره اوضاع ایران نوشت یکی از گزینه‌های دونالد ترامپ در مورد ایران، شروع حرکت‌هایی برای تغییر رژیم جمهوری اسلامی از طریق اعمال محاصره اقتصادی و کشاندن مردم به خیابان است.

تصور ترامپ این است در صورت ایجاد چنین وضعی در ایران، رژیم آیت‌الله‌ها ناچار به نشستن سر میز مذاکره می‌شود و تهران روش پیونگ یانگ را در پیش خواهد گرفت.

این هفته محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران سفر خود را به نقاط مختلف جهان برای جلب حمایت و تقاضای کمک پس از خروج آمریکا از برجام اغاز کرده است. او روز یکشنبه با دولتمردان چین در پکن دیدار و گفتگو داشت؛ روز دوشنبه نیز با هیأت همراه خود با لاوروف وزیر خارجه روسیه ملاقات و مذاکره کرد.

وى در این دیدار به لاوروف گفت: دیروز مذاکرات مثبت و مفیدی در پکن با چینی‌ها داشتم و امروز هم خوشحالم شما با وجود داشتن برنامه سنگین ترتیبی دادید  که با هم صحبت کنیم روز  سه‌شنبه نیز با خانم موگرینی و وزرای خارجه المان، بریتانیا و فرانسه در بروکسل جلسه خواهیم داشت.

او افزود موضع رسمی‌ روسیه در قبال برجام برای ما امیدبخش است. وزیر خارجه روسیه نیز به ظریف گفت: باید کمک کنیم اوضاع برجام بحرانی‌تر نشود و اینکه تصمیم دارید با طرف‌های اروپایی گفتگو کنید بسیار فکر خوبی است.

در سفر به مسکو مجید تخت روانچی معاون سیاسى دفتر روحانی، مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی در مسکو و امیرحسین زمانی نیا مشاور ظریف حضور داشتند.

ظریف روز سه شنبه، ١۵ مه، در بروکسل با فدریکا موگرینى رئیس بخش سیاست خارجى اروپا  ملاقات و گفتگو کرد. او در دیدار با خبرنگاران،  مذاکرات خود با موگرینى را بسیار خوب و سازنده توصیف کرد و ساعتى بعد در جلسه‌اى با وزارى خارجه المان ، انگلیس و فرانسه به گفتگو نشست.

موگرینى به سوالات فراوان در مورد اینکه ایران چه تضمین‌هایی از این کشورها خواهد خواست و آیا اروپا و چین تضمین‌هایی را به ایران خواهند داد، پاسخ درستی نداد اما اومایا کوچیانچیک سخنگوی موگرینى گفت: توافق به دست آمده حاصل ١٢سال تلاش دیپلماتیک فشرده بوده است و تائید شورای امنیت سازمان ملل را نیز با خود دارد. ما معتقدیم اجرای برجام تا زمانی که ایران به تعهدات خود پایبند است باید ادامه داشته باشد.

بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا نیز گفت: تلاش می‌کنیم تا فعالیت شرکت‌های اروپایی با ایران از تحریم‌های آمریکا مصون بماند. او افزود صحبت‌های من و وزرای خارجه المان و فرانسه با خانم موگرینی روز سه شنبه در بروکسل این خواهد بود که چگونه می‌توانیم به شرکت‌های انگلیسی و اروپایی اطمینان بدهیم از فعالیت‌های بازرگانی در ایران نگران نباشند.

به دنبال اظهارات بسیار تند دونالد ترامپ، مایک پمپئو و جان بولتون سه مرد خشن دولت آمریکا و همزمان با انتقال سفارت آن کشور به اورشلیم و درگیری‌های منجر به کشته شدن روزانه عده‌ای از معترضین فلسطینی در نوارغزه، برنى سندرز رقیب انتخاباتی هیلاری کلینتون برای نامزدی ریاست جمهوری آمریکا ساعاتی پیش گفت:  دونالد ترامپ با خروج آمریکا از برجام دست به اقدامی‌ کاملا ابلهانه زده است ما باید با مردم ایران رابطه بهتری داشته باشیم. او گفت: رئیس جمهوری آمریکا با این کار تمام زحمات دیپلمات‌های آمریکا را که برای تدوین و تنظیم این عهدنامه که به محدودیت و کنترل فعالیت‌های هسته‌ای ایران انجامید به هدر داد.

او گفت رئیس جمهوری باید بداند این قرارداد فقط بین واشنگتن و تهران امضا نشده؛ چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان نیز آن را امضا کرده و مهر تائید سازمان ملل متحد نیز روی آن امده است.  وى افزود ترامپ حتی به توصیه‌های جیمز ماتیس وزیر دفاع و جوزف دانفورد رئیس ستاد ارتش آمریکا هم که مخالف خروج از برجام هستند اعتنا نکرد.

به نظر می‌رسد با وجود عدم اعتماد شخص خامنه‌ای، اتاق فکر او و دیگر مشاوران و اطرافیانش به متحدین اروپایی آمریکا راه دیگری برای جمهورى اسلامى جز اطمینان به اروپایی‌ها باقى نمانده است. اگرچه مطمئن هستند که اروپا در حمایت از آمریکا برای تغییر رژیم ولایت فقیه لحظه‌ای تردید به خود راه نخواهد داد.