فیروزه رمضانزاده- با او و عروسکهایش در توییتر آشنا شدم؛ عروسکهای کوچک پارچهای بدون چهرهی شاخص که به «عروسکهای روسی» یا «تیلدا» معروف هستند. این کارآفرین خوشذوق ساکن ایران با همکاری یکی از دوستانش از سه سال پیش، با خرید پارچه و تهیه ابزار لازم خیاطی درست کردن این عروسکها را در خانه شروع کرد. آنها در تلگرام و توییتر یک صفحه به نام «الیش» درست کردهاند و به صورت آنلاین این عروسکها را میفروشند.
وقتی به او پیشنهاد مصاحبه دادم قبول کرد و گفت «آنقدر دلم پر است که نگو» اما خواهش کرد که نامی از او نبرم؛ گفت «اسم مرا «الیش» بنویسید؛ الیش مخفف نام و نام خانوادگی خودم است.»
او که حالا سرپرست گروه «الیش» است به کیهان لندن میگوید: «چند نفر هستیم، هر کدام یک بخش از کار عروسک را انجام میدهیم ولی ایدهها و کارهای اصلی عروسکها را من و دوستم انجام میدهیم.»
میگوید ۴۰ ساله است و فارغالتحصیل رشته زبان انگلیسی؛ البته شاعر است و شعر هم میگوید؛ تا چند سال پیش کار ترجمه نیز انجام میداد اما به گفته خودش «ارزش این کارها در ایران حتی از عروسکسازی هم کمتر است و درآمدی ندارد. درآمد مترجمی خیلی کم است، اصلاً پولی نمیدادند حتی به تایپ کردنش هم نمیارزید!»
تنها منبع درآمد گروه «الیش» از فروش عروسکهای پارچهای ست که با سادگی و مهارت دوخته شدهاند.
الیش سه سال پیش اولین نمونه این عروسکها را در خانه درست کرد: «من از بچگی به خیاطی علاقه داشتم، از هفت سالگی یواشکی چرخ خیاطی مامانم را روشن میکردم و برای عروسکم لباس میدوختم، سه سال پیش، وقتی برای اولینبار عکس این عروسک روسی را دیدم عاشقش شدم و سعی کردم از روی عکس یکی درست کنم، البته الان همه کلاس میروند ولی آن موقع که من شروع کردم کسی در ایران به دنبال این عروسکها نرفته بود. خلاصه خودم یاد گرفتم با آزمون و خطا و کلی سختی.»
سرپرست گروه «الیش» ادامه میدهد: «الان طوری شده که هر طرحی برای لباسهایشان میزنم سریع از من کپی میکنند ولی با کیفیت پایین. خودتان مقایسه کنید بدون اجازه از روی طراحی لباسها کپی میکنند یعنی هیچ خلاقیت و اخلاق هنری ندارند؛ پس چطور میشود اسمشان را هنرمند گذاشت؟!»
از مشکلاتش برای فروش عروسکهایش میپرسم، میگوید: «بزرگترین مشکل من همین توییتر است، هر که را فالو میکنم که تبلیغ کنم اگر برانداز باشد میگوید شما سایبری هستید و میرود پست علیه من میگذارد و نانم را آجر میکند؛ اگر «عرزشی» باشد میگوید چرا عروسکهایت حجاب ندارند؟!»
این هنرمند ادامه میدهد: «وسایلم را از یک خرازی میخرم ولی قیمتها هر روز دارد میرود بالا، جنس هم نیست، از وقتی کارم را شروع کردم تلگرام فیلتر شد، دلار گران شد وسایل و موی عروسکهایم گران شدند و گیر نمیآیند، هزار جور بدبختی دارم، آنوقت قیمت کارهایم را با عروسکهای بازیافتی پلاستیکی مقایسه میکنند! قیمت این عروسکها در خارج از ایران حداقل ۶۰ دلار است ولی ما ۹۰ هزار تومن میفروشیم و با اینهمه میگویند گران است! اینجا هیچکس برای هنر ارزش قائل نیست.»
او به مشکلات سفارش و فروش عروسکهایش در خارج ایران اشاره میکند: «خارجیها خیلی تمایل دارند خرید کنند ولی از ایران خرید کردن سخت است، این هم یکی از مشکلات ماست؛ ایرانیهای مقیم خارج خیلی بیشتر ارزش کارهای ما را میدانند و از طریق اقوامشان در ایران زیاد سفارش میدهند تا ایرانیهای داخل کشور. دیروز رفتم هر جا عروسکهایم را نشان دادم گفتند «جنس ایرانی نمیخریم!» با اینکه خوششان میآمد؛ آنهایی هم که میخواهند بخرند خیلی ارزان میخرند فقط خستگی کار برایمان میماند.»
او توییت یکی از کاربران ایرانی را نیز برایم فرستاد که با انتشار تصاویر عروسکهای دستساز «الیش» نوشته بود: «عروسکهای بسیار زیبایی هستند، ولی کار دست نیستند، بگذریم که موجود ایرانی همچین سلیقهای نداره که همچین طراحی بکنه کار دست هم اینقدر تمیز نیست.»
الیش ادامه میدهد: «حالا با این نظر یکی از کاربران توییتر، من باید به این توییت افتخار کنم یا غصه بخورم؟!»
سرپرست گروه «الیش» میگوید: «ایرانیهای داخل کشور از خارج عروسک را ۶۰ دلار میخرند و میگویند افتخار میکنند اما حاضر نیستند ۹۰هزار تومان از تولیدکننده داخلی بخرند! نمیدانند که ایرانی مقیم خارج چنین کیفیتی را آنور پیدا نمیکند و میآید و بارها از ما خرید میکند و دوباره سفارش میدهد. نمیدانند با چه مصیبتی این عروسکها را درست میکنیم. خارجیها لوازم کارشان را راحت فراهم میکنند ولی ما اینجا داریم با محدودیت لوازم کار، بهتر از آنها تولید میکنیم.»
وی ادامه میدهد: «راستش بعضی از آدمها را درک نمیکنم؛ از بیکاری نشستهاند راجع به یک عده که کار میکنند و به زحمت یک لقمه نان در میآورند، نظر کارشناسی میدهند بدون اینکه از چیزی سردر بیارند یا در عمرشان سوزن دست گرفته باشند.»
الیش میگوید یک بار برای فروش بیشتر یک نفر به او پیشنهاد کرد که عروسکهایش را به اسم عروسکهای چینی یا خارجی بفروشد ولی او قبول نکرد: «دلم نمیخواهد طرحهایم را به اسم دیگری ثبت کنم؛ این طرحها، طرحهای خودم هستند، با جان و دلم طراحی کردهام چرا باید هویتشان را از آنها بگیرم؟ درست است که طرح کلی عروسکها از نمونههای خارجی است اما جزییات و الگوی بدن و طراحی لباسها کار خودم است. اینکه میگویند به اسم چین بفروشم برایم خیلی سخت است، هم اینکه انگار کار خودم را به اسم کس دیگری میفروشم هم از نظر شخصیتی دروغ گفتن اذیتم میکند. برای یک هنرمند که با احساسش کار میکند دروغ گفتن خیلی سخت است. من باید به هنرم افتخار کنم نه اینکه آن را به نام کس دیگری بفروشم. انگار آدم بچهاش را میدهد به کس دیگری؛ تا این حد برایم سخت است.»
واقعا اگر بجأی تخریب دیگران به هم کمک میکردیم اینقدر بدبخت نبودیم