«انگیزه روزنامه‌نگاری» قربانیِ برخوردهای امنیتی و فشارهای مالی

یکشنبه گذشته پانزدهم مهرماه ۱۳۹۷، جلسه رسیدگی به اتهامات مجله «پایتخت کهن» و روزنامه «مردمسالاری» در دادگاه مطبوعات تهران برگزار شد.

فریبا عباسی مدیر مسئول مجله «پایتخت کهن» به اتهام «توهین به مقدسات و بنیانگذار انقلاب اسلامی»، «انتشار تصویر سران فتنه» (موسوی و کروبی) و «به رسمیت شناختن اسراییل» به دادگاه احضار شده بود.

او متهم بود که حدود سه سال پیش با انتشار مطالبی درباره اندیشه‎های آیت‎الله حسینعلی منتظری به مقدسات و خمینی توهین کرده است.

در نهایت باوجود ارائه مدارک و استدلال‎های قانونی، هیئت منصفه مطبوعات به اتفاق آرا مدیر مسئول «پایتخت کهن» را به دلیل عدم رعایت مصوبات شورای‎عالی امنیت ملی با چاپ عکس سران جنبش سبز و فعالیت تبلیغی علیه نظام مجرم شناخت.

علی نظری (همسر فریبا عباسی) از نمایندگان اصلاح‎طلب مجلس ششم و مدیر مسئول روزنامه «مستقل» که همراه او به دادگاه رفته بود با انتقاد از حکم قاضی می‎گوید: «محکومیت همسرش به خاطر عدم رعایت بخشنامه شورای‎عالی امنیت ملی فاقد وجاهت قانونی است». او همچنین گفته «پرونده مربوط به توهین به مقدسات، مهرماه ۹۵، در دادگاه فرهنگ و رسانه رسیدگی شد و بازپرس قرار منع تعقیب صادر کرده، اما دادگاه نپذیرفته است!»

در همان روز پرونده روزنامه اصلاح‎طلب «مردمسالاری» به دلیل عدم حضور متهم به روز دیگری موکول شد. صاحب و مدیر مسئول این روزنامه مصطفی کواکبیان نماینده عضو فراکسیون اصلاح‎طلبان است.

دولت تدبیر و امید بربادرفته‎ی مطبوعات

بسیاری از روزنامه‎نگاران و خبرنگاران اصلاح‎طلب به این امید از دولت حسن روحانی حمایت کردند که با روی کار آمدن او دست‌کم فضای مطبوعات تغییر کند، فشارهای امنیتی از روی آنها برداشته شود و زمینه برای کمی آزاد نوشتن باز شود اما نتیجه‌ای نداشت و تعداد زیادی از شاغلین و فعالین رسانه با اتهامات مختلف بازداشت یا احضار شدند. حسن فتحی روزنامه‌نگار ساکن تهران پنجم خردادماه به دلیل مصاحبه با بی‎بی‎سی فارسی بازداشت شد. پیش از او نیز هنگامه شهیدی، حامد آئینه‎وند، محمدحسین حیدری، یغما فشخامی، ساسان آقایی و بسیاری دیگر از روزنامه‎نگاران در یکی دو سال گذشته بازداشت شدند.

دولت روحانی در بازتر شدن فضای مطبوعات شکست خورد. گرچه ناگفته نماند که در دولت محمود احمدی‎نژاد انتقاد از دولتمردان برای روزنامه‎نگاران بسیار مشکل‎سازتر از دولت روحانی بود و پیامدهای سنگینی به دنبال داشت. در دوران روحانی فشارهای امنیتی به روزنامه‌نگاران اصلاح‎طلب اندکی کاهش پیدا کرد آنهم نه به خاطر کاهش برخوردهای امنیتی بلکه به این دلیل که اصلاح‎طلبان حامی روحانی بودند و در انتقاد از او و دولت چیز زیادی نمی‎نوشتند که گرفتار دستگاه‎های امنیتی و قضایی شوند.

به مشکلاتی که خبرنگاران و روزنامه‎نگاران با آن دست و پنجه نرم می‎کنند باید مسائل مالی را هم افزود. بجز گروه اندکی از آنها حقوق‎ و دستمزد اغلب آنها بسیار کم است و تازه همین مبلغ کم نیز با تأخیر سه ماهه و حتی بیشتر به آنان پرداخت می‌شود.

چند روزی است روزنامه‎نگاران داخل ایران بیش از گذشته نسبت به وضعیت مالی خود انتقاد می‎کنند. پرس‌ و جوها حاکیست میانگین حقوق ماهانه خبرنگاران در روزنامه‎های اصلاح‎طلب بین ۱٫۵ تا ۲ میلیون تومان است و اتفاقاً در میان آنها شمار کسانی که از اصلاح‏‌طلبان حمایت می‌کنند شمار بیشتری دارند. وضعیت پرداخت حقوق در روزنامه‎های ارزشی تا حدودی بهتر است.

مرجان توحیدی خبرنگار روزنامه شرق یکشنبه، ۱۵ مهرماه، در انتقاد به وضعیت شغلی خود توییت کرد «در حال از دست دادن همه انگیزه‌هام برای کار روزنامه‌نگاری هستم. اگه شما هم تو شرایط مشابه من بسر می‌برید کوت کنید و بگید چرا».

مهسا جزینی همکار او در پاسخ نوشته «حقوقت بعد از ۱۵سال کار، انگیزه کُشه تا انگیزه بخش ۲-خطوط قرمز اونقدر سیال شده و جلو اومده و اشکال جدید و عجیب پیدا کرده که امکان کار اثربخش رو ازت گرفته ۳- فضای به شدت دوقطبی شده سیاست امکان نقد مستقل رو ازت گرفته ۴-مخاطب دیگه منتظر تو نیست. نیازش رو از جاهای دیگه تامین میکنه». او در توییتی دیگر از سانسور و خودسانسوری انتقاد کرده است.

سعید آقایی روزنامه‎نگار ورزشی نیز نوشته «مدت‌هاست که انگیزه‌ها رو از دست دادیم، نمی‌توانیم بنویسیم آنچه را که باید بنویسیم، امنیتی نداریم و البته آورده‌ای که بتوان با آن زندگی که نه تا آخر ماه دوام آورد.»

المیرا بابایی دبیر اقتصادی وبسایت «رویداد ۲۴» نوشته «چون داریم حق همه رو می‎گیریم ولی تو گرفتن حق خودمون اندر خم یه کوچه هستیم حقوقمون واقعا کم و ناچیزه.»

اغلب روزنامه‎نگاران از کم بودن حقوق و نداشتن امنیت شغلی و مسائل امنیتی و اقتصادی شکایت دارند.

مسعود کاظمی از خبرنگارانی که تا چند ماه پیش حامی دولت روحانی و نزدیک به اصلاح‎طلبان بود و مدتی است به منتقد جدی دولت تبدیل شده، اخیراً در توییتی نوشت: «۴ شماره ماهنامه صدای پارسی به سردبیری من منتشر شد. متاسفانه صاحب‌امتیاز بعد ۴ شماره به دلیل آنچه مسائل مالی عنوان کرد تصمیم به عدم انتشار گرفت و از پرداخت حق‌التحریر کامل شماره آخر هم سر باز زد و حالا من اخلاقاَ مجبورم با خبرنگاران تسویه حساب کنم. این هم شغل ما.»

‏‏‏‏‏‏‏‏‏زینب صفری خبرنگار پارلمانی روزنامه سازندگی، سه‎شنبه ۱۷ مهر، به نقل از مجله تریبون در توییتی نوشت «در یک سال و نیم گذشته ۱۶۵ روزنامه‎نگار فقط در ۷ رسانه تعدیل [اخراج] و درواقع بیکار شدند. ۷۵ درصد این تعدیل‌ها [اخراج‌ها] مربوط به دو رسانه دولتی هستند و بقیه مربوط به ۵ رسانه در بخش خصوصی. بیشتر از ۹۰ درصد این تعدیل‌ها [اخراج‌ها] هم در زمستان سال گذشته انجام شدن [شدند].»

برخوردهای امنیتی با خبرنگاران و روزنامه‎نگاران همچنان ادامه دارد و اخبار و گزارش‎های مربوط به آن کم نیست. چهارشنبه ۱۸ مهر، محمدحسین حیدری مدیر مسئول وبسایت دولت بهار (حامی احمدی‎نژاد) را با دستبند و لباس زندان در شعبه ۱۰۶۰ دادگاه کیفری دادگاهی کردند.

صادق قیصری ، روزنامه نگار و دانشجوی دانشگاه بهشتی که به ۷ سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق محکوم است، از ۱۱ مهر در اعتراض به شرایط اسفناک زندان بزرگ تهران دست به اعتصاب غذا زده است. pic.twitter.com/vGwAuhVbWQ

— Human Rights In Iran (@ir_humanrights) October 7, 2018