همسویی با آمریکا، دلیل معافیت ایتالیا از تحریم‌های نفتی

احمد رأفت – ایتالیا در سال ۲۰۱۷ میلادی مهمترین شریک اقتصادی جمهوری اسلامی در اتحادیه اروپا بوده است. حجم معاملات دو کشور در سال گذشته میلادی برابر با ۵ میلیارد و ۱۰۳ میلیون یورو بوده است. ایتالیا در این سال یک میلیارد و ۷۳۵ میلیون یورو مخصولات مختلف و فن‌آوری به جمهوری اسلامی صادر کرده است، در حالی که وارداتش از ایران برابر با سه میلیارد و ۳۶۸ میلیون یورو بوده. بیش از ۹۰ درصد این مبلغ بابت خرید نفت به حساب جمهوری اسلامی ریخته شده است. جمهوری اسلامی منبع تامین ۱۲.۵ درصد از نفت مورد احتیاج ایتالیا است و پس از جمهوری آذربایجان و عراق در رتبه سوم قرار دارد.

«انی» شرکت ملی نفت ایتالیا، بلافاصله پس از اعلام معافیت ایتالیا از تحریم‌های نفتی در بیانیه‌ای تامل‌برانگیز می‌نویسد «سرگرم بررسی امکان ادامه خرید نفت» از جمهوری اسلامی است. در هفته‌های گذشته «انی» که سابقه‌ای طولانی در همکاری با ایران در زمینه نفت و گاز را دارد، مذاکراتی با جمهوری آذربایجان و قزاقستان را برای جایگزینی نفت وارداتی از ایران آغاز کرده بود. این شرکت احتمالا در این مذاکرات توانسته است شرایط بهتری را برای تهیه نفت مورد احتیاج ایتالیا به دست آورد و به این دلیل علاقه چندانی به ادامه خرید نفت از جمهوری اسلامی ندارد. البته با توجه به اینکه ایتالیا صادرکننده مواد غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی به جمهوری اسلامی است، بعید نیست که در فهرست واردکنندگان نفت ایران باقی بماند.

انجماد سرمایه‌گذاری در جمهوری اسلامی

لیچا دماتیولی نایب رئیس اتحادیه صاحبان صنایع ایتالیا در همین رابطه به کیهان لندن می‌گوید «تحریم‌های اخیر آمریکا و به ویژه تحریم‌های بانکی ادامه روابط اقتصادی با جمهوری اسلامی را اگر غیرممکن نسازد، بسیار دشوار خواهد ساخت». لیچا دماتیولی به ویژه به تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای سرمایه‌گذاری که بعد از امضای برجام بین دو کشور، به ارزش ۳۰ میلیارد یورو، به امضا رسیدند اشاره می‌کند. اگر صنایع مهم ایتالیا که در بازار آمریکا نیز حضور دارند، بلافاصله پس از اعلام تحریم‌های جدید از سوی دونالد ترامپ، تصمیم به ترک جمهوری اسلامی گرفتند، شرکت‌های متوسط که قرارداهایی به ارزش ۲۰میلیارد یورو با جمهوری اسلامی داشتند، تا آخرین لحظه امیدوار بودند که بتوانند در این بازار باقی بمانند. برپایه برخی گمانه‌زنی‌ها گویا بهایی که ایتالیا برای استفاده از معافیت از تحریم‌های نفتی آمریکا پرداخت خواهد کرد منجمد کردن این قراردادهاست.

لوچیو کاراچولو مدیر لیمس Limes، مهمترین ماهنامه تحقیقات استراتژیک ایتالیا، البته از پیمانی نانوشته بین دولت ایتالیا و آمریکا صحبت می‌کند. لوچیو کاراجولو در تحلیل کوتاهی که برای روزنامه لارپوبلیکا نوشته است، ادعا می‌کند جوزپه کونته نخست‌وزیر دولت ائتلافی ایتالیا در آخرین دیدارش با دونالد ترامپ متعهد شده است  «در ازای معافیت کشورش از تحریم‌های نفتی، تعدادی جنگنده F35 برای نوسازی ناوگان هوایی نظامی ایتالیا خریداری کند» و همزمان، «برخلاف وعده‌های انتخاباتی جنبش پنج ستاره (مهمترین حزب دولت ائتلافی کنونی)، سیستم ماهواره‌ای پیشرفته Muos آمریکا را، که مرکز آن در جزیره سیسیل است، تعطیل نکند». آمریکا از این سیستم مخابراتی پیشرفته برای هماهنگی مخابرات نیروی دریایی‌اش در مدیترانه استفاده می‌کند.

ایتالیا مهمترین متحد آمریکا در اروپا

البته نمی‌توان از نظر دور داشت که دولت کنونی ایتالیا نزدیکترین متحد آمریکا در اتحادیه اروپا نیز هست. ایتالیا، یکی از ۴ کشور مهم اروپایی است که از نظر اقتصادی سومین قدرت اتحادیه اروپا پس از آلمان و بریتانیا و قبل از فرانسه به حساب می‌آید. این کشور در نشست‌های بین‌المللی اخیر، از جمله در گروه ۷ کشور صنعتی جهان، در کنار واشنگتن و در مقابل مثلت پاریس- برلین- لندن قرار داشته است. دولت کنونی آمریکا، برخلاف دولت دمکرات قبلی، در تقابل با سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان قرار دارد. در این رودررویی، دونالد ترامپ بدون شک به حمایت ایتالیا احتیاج دارد، و این را نیز می‌توان یکی دیگر از دلایل معافیت این کشور از تحریم‌های نفتی به حساب آورد.

همچنین ایتالیا برخلاف برخی دیگر از کشورهای اروپایی، در روزهای گذشته در رابطه با تحریم‌های جدید آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران موضعی اتخاذ نکرد، در حالی که با توجه به حجم مبادلات اقتصادی‌اش با جمهوری اسلامی می‌بایستی قبل از دیگران این تحریم‌ها را محکوم می‌کرد.