اپرای «کارمِن» پس از ۴۰ سال توسط زنان فقط برای زنان و با زنان در نقش مردان!

(+عکس، ویدئو) «کارمِن» پرآوازه‌ترین اپرای جهان برای نخستین‌بار پس از انقلاب در «تالار وحدت» (تالا رودکی) اجرا خواهد شد. این اپرا که از سال ۱۳۵۷ تا کنون رنگ صحنه را در ایران به خود ندیده، توسط بازیگران زن و فقط برای تماشاگران زن به روی صحنه می‌رود.

شهلا میلانی خواننده سوپرانو موسیقی کلاسیک غربی و فولکلوریک ایرانی به ایلنا از اجرای اپرای «کارمِن» اثر ژرژ بیزه‌ موسیقیدان فرانسوی خبر داد: «این اپرا اگر چه در پیش از انقلاب بارها روی صحنه رفته اما در بعد از انقلاب اجرا نشده و اولین‌بار است که ما چنین کاری را انجام می‌دهیم.»

در صورت قطعی شدن اجرای این اپرا، پس از ۴۰ سال «کارمِن» پرآوازه‌ترین اپرای جهان در ایران به اجرا در خواهد آمد. این اپرای کلاسیک و مشهور جهان پس از سال ۱۳۵۷ تا کنون به دلیل ممنوعیت تک‌خوانی زنان و تعطیلی «اپرای تهران» هرگز در ایران مجوز اجرا دریافت نکرده و حالا هم که گویا این مجوز صادر شده، فقط برای تماشاگران زن به اجرا در می‌آید. البته اینهم معلوم نیست که قرار است بر سر صحنه‌های عاشقانه و بی‌پروایی‌های «کارمن» چه بیاید!

به گفته میلانی در اپرای «کارمِن» حتی بازیگران زن در نقش مردان بازی می‌کنند! وی صدای زنان را دارای تنوع صوتی دانسته و در این‌باره گفته است: «این کار کاملا شدنی بود و توانستیم نقش مردان را به خانم‌هایی که صدای بم دارند بدهیم و کسانی که صدای زیرتری دارند نقش‌های دیگر را ایفا می‌کنند تا همه چیز را به گونه‌ای مدیریت کنیم که بدون وارد شدن لطمه‌ به کار و وارد آمدن فشار به این هنرمندان، نقش‌ها تقسیم شود.» تمام این «ابتکارات» برای دور زدن فشارهای تحمیلی فرهنگی و تیغ سانسور وزارت ارشاد اسلامی است.

اعمال محدودیت‌ در اجرای موسیقی توسط زنان بخصوص در اپرا، باعث شده که زنان در اولین‌های قدم‌های تجربه‌ی اپرا، نه تنها از تماشاگران مرد محروم بمانند بلکه مجبور به حذف مردان در نقش‌های خود در این اپرای جهانی شوند!

اپرای «کارمِن» در دهه ۴۰ خورشیدی توسط گروه‌های ایرانی و ایتالیایی و در دهه ۵۰ خورشیدی توسط گروه «اپرای تهران» در تالار رودکی تهران که بعد از انقلاب به «تالار وحدت» تغییر نام داد، اجرا شد. «عروسی فیگارو»، «نی سحرآمیز»، «دون ژاون»، «توراندخت»، «توسکا»، «هلندی سرگردان»، «خسرو و شیرین»، «فاوست» و «زال و رودابه» تنها معدودی از اپراهای به اجرا در آمده در دهه پنجاه در ایران هستند. در دهه ۵۰، افزایش محبوبیت اپرا در ایران باعث شد که ارکستر مخصوص اپرای تهران با حضور ۳۶ نوازنده ایرانی و خارجی تشکیل شود. مهارت و شهرت این ارکستر آن را در ردیف ارکستر سمفونیک تهران قرار می‌داد.

قطعه «عشق یک پرنده‌ی وحشی است» با صدای پری ثمر:

خوانندگان ایرانی اپرای تهران شامل هنرمندانی چون فرح عافیت‌پور، روح‌انگیز یشمی، منیر وکیلی، سودابه تاجبخش، اِولین باغچه‌بان، پری آریانپور، نسرین آزرمی، فاخره صبا و حسین سرشار بودند که با گروه‌های اروپایی نیز همکاری داشتند.

پیش از انقلاب منیر وکیلی، اِولین باغچه‌بان و پری ثمر در نقش «کارمِن» بازی کردند.

«کارمِن» ریشه در داستان‌های فولکلور اسپانیا دارد که ژرژ بیزه‌ی فرانسوی، آن را برای اپرا همراه با تغییراتی تنظیم کرد و به اجرا در آورد. این اپرا سرشار از موسیقی و رقص است که بارها و بارها توسط مشهورترین گروه‌های کر و اپرای جهان از جمله در ایران پیش از ۵۷ به اجرا در آمده است.

«عشق یک پرنده‌ی وحشی است» با صدای ماریا کالاس خواننده‌ی افسانه‌ای سوپرانو:

داستان این اپرا در سال ۱۸۲۰ در بندر سویلِ اسپانیا می‌گذرد و روایتگر زندگی یک کولی زیبا و سرکش با خلق و خویی آتشین و عشقی رها از هر بند است تا اینکه سربازی خام و نامجو به اسم «دون خوزه» عاشق «کارمِن» می‌شود. علاقه آنها به یکدیگر، باعث برهم خوردن ارتباط عاطفی سرباز با عشق پیشین خود، «میکاییلا» و همچنین شورش او بر ضد فرمانده‌اش، «زونیگا» و پیوستن‌اش به یک گروه شرور می‌شود. «کارمِن» که به بی‌وفایی زبانزد خاص و عام بوده، بعد از مدت کوتاهی، دلباخته گاوبازی به نام «اسکامیلیو» می‌شود و «دون خوزه» از روی حسادت، کارمِن را به قتل می‌رساند.

عوامل این اپرای زنانه که قرار است در ایران به روی صحنه برود عبارتند از: کارگردان و سرپرست گروه نمایش «شیفتگان دل»: هایده ذکاوت (کیشی‌پور)، طراح: هدیه کیشی‌پور، نقش‌آفرینان: نیوشا سجادی (کارمِن)، مهرناز حق‌جو (دن خوزه)، نگار ابریشمی (اسکامیلیو) و مونا ارسطو (میکاییلا)، خواننده و سرپرست گروه موسیقی «آواز ملل»: شهلا میلانی.

«عشق یک پرنده‌ی وحشی است» آوازی است که با آن «کارمِن» اولین بار وارد صحنه‌‌ی این داستان عشقی و ماجراجویانه می‌شود.