هنگامی که یک تاجر سویسی از شهر سنت گالن، به نام امیل آلپیگر بعد از بیست سال اقامت در ایران در سال ۱۸۹۶ به زوریخ بازگشت، ره‌آورد او یک صندوقچه چوبی پر از جامه و پارچه و قماش ایرانی بود که این گنجینه ارجمند توسط خانواده او برای نسل‌ها نگهداری می‌شد. اکنون پس از بیش از یک سده این جامه‌های ارزشمند، پارچه‌ها، قماش‌های به دیوارآویخته و پارچه‌های سوزندوزی شده در میان نمایشگاه موزه ریتبرگ زوریخ به تماشا گذاشته شده‌اند.
«سایه‌های فاخر: مد و پارچه‌هایی از ایران ۱۹۰۰ میلادی» ما را به ربع آخر قرن ۱۹ در ایران می‌برد؛ به دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار- عصر ناصری- که از ۱۸۴۸ تا ۱۸۹۶ حکمرانی می‌کرد.
این نمایشگاه سه بخش دارد؛ بخش نخست لباس و جامه زنان و مردان، بخش دوم دیوارآویزها و قسمت سوم فرش.
از یکی از نمونه‌های برجسته مد در این گنجینه شلیته یا دامن‌های کوتاه سبک بالرین یا توتو است که بالرین‌های پاریسی می‌پوشیدند و ناصرالدین شاه از سفر اول خود به اروپا آورد و به سرعت به الگویی برای لباس زن‌های درباری در اوایل سال ۱۸۷۳ تبدیل شد.
همچنین مجموعه‌ای از عکس‌های امیل آلپیگر در سال‌های اقامت وی در ایران بود که به صورت آلبومی به نمایش در آمده و تصویرگر زندگی ایرانیان در آن دوران است. حاصل انعکاس و بازتاب علاقه آلپیگر به کشور و مردمان ایران کلکسیونی بالغ بر ۵۰۰ پرینت کاغذی از عکس‌هایی است که توسط عکاس‌های معروف مانند آنتون سوروگین گرفته شده و تصویر جاودانه‌ای از ایران اواخر قرن نوزده میلادی بر جای گذاشته است.
«لباس‌ها و پارچه‌ها» به گفته‌ی موزه، «جایگاهی فراتر از یک سلیقه و علاقه به رنگ، در یک زمان و فرهنگ فراموش شده، دارند.»
کارشناس موزه همچنین افزوده «این مجموعه نشان می‌دهد چگونه بافنده‌ها و خیاط‌های ایرانی مد و موتیف‌های اروپایی را پذیرفته و به سبک خود آن را پرورانده‌اند.»
سلسله قاجار از ۱۷۸۶ تا ۱۹۲۵ در ایران حکمرانی کرد. این دوره در تاریخ به شکل بارز و ویژه‌ای با تغییرات جامعه ایرانی تحت تأثیر ایده‌های غربی و تکنولوژی مشخص می‌شود. در طول قرن ۱۹ بود که از طریق دیپلمات‌ها، مشاوران نظامی و فنی، تجار، مسافران و مبلغان به ایران راه یافتند.
هنری که در این دوره خلق شد با سخت‌کوشی و پشتکار هنرمندان با استعداد درباری و علاقه شاهان قاجار به هنر، بطور ویژه‌ای غنی و سرشار بود. در آن دوره ایران به جامعه جهانی یا نظام بین‌الملل جدید می‌پیوندد و اختراعات و ابتکارات جدید و مدرنیسم را می‌پذیرد و تکنیک‌های نو و جدید مانند عکاسی به ایران نیز راه می‌یابند.
امیل آلپیگر زندگی ماجراجویانه پر حادثه‌ای داشت. وی به سراسر جهان سفر کرد و دو شرکت در ۲۸ سالگی و پیش از کار در «زیگلر اند کو»، تأسیس کرده بود. در دهه ۱۸۷۰ وی اولین تجارتخانه فرش را در شهر اراک بنیان نهاد و سپس آن را گسترش داد.
افزایش جاذبه و افسانه فرش ایرانی در طول این قرن شکل گرفت و بعد از نمایشگاه جهانی لندن و پاریس و وین، در زمان جهانی شدنش و گرایش به فرش شرقی و جلب توجه غربی‌ها، شرکت «زیگلر اند کو» (Ziegler & Co) به اولین صادرکننده خارجی فرش ایرانی به اروپا تبدیل شد. این شرکت شناخته‌شده‌ترین شرکت فعال در هر دو زمینه تولید و تجارت فرش‌های کهنه و نو بود.
شرکت «زیگلر اند کو» که توسط فیلیپ زیگلر سوییسی در سال ۱۸۵۷ میلادی در منچستر تأسیس شد، از اولین شرکت‌های خارجی بود که در سلطان‌آباد ایران دفتر خرید خود را تأسیس کرد و حدود ۲۵۰۰ دستگاه ریسندگی- بافندگی در اختیار داشت. وجه تمایز این شرکت از سایر رقبایش در این بود که قالیچه‌هایش را بر اساس سلایق اروپایی طراحی می‌کرد، کارگاه و تشکیلات رنگرزی خود را داشت و نخ‌های قبلا رنگ‌شده‌ی خود را در اختیار بافندگان قرار می‌داد؛ در نتیجه کیفیت رنگ و روش رنگرزی را نیز خود کنترل می‌کرد.
زیگلر اولین تولیدکننده‌ای بود که مطابق با سلیقه اروپایی فرش دستباف ایرانی را با رنگ‌‌های ملایم‌تری نسبت به رنگ‌پردازی فرش‌های سنتی ایران تولید می‌کرد. زیگلر از طریق کارگاه‌های تبریز و سلطان‌آباد اراک این محصولات را به صورت خرده‌فروشی از طریق «لیبرتی کمپانی» و «هاروس نیکولس» در انگلیس به بازار عرضه می‌کرد.
موزه ریتبرگ در زوریخ، موزه هنرهای غیراروپایی در سوئیس است که مجموعه‌ای از آثار بین‌المللی مشهور از آسیا، آفریقا و آمریکا را به نمایش می‌گذارد.
هسته اصلی این مجموعه هنری آثاریست که از طرف بانکدار آلمانی- سویسی، بارون ادوارد فون هایدت، کلکسیون‌دار و حامی کارهای هنری، در اوایل ۱۹۵۰ به شهر زوریخ هدیه شده است.
*منبع: کیهان لایف
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن