«سیاست حاشا» و آمریکای بدقِلق؛ توپ‌بازیِ ظریف و «اهل فن» در زمین ۸۰۰ متری!

حامد محمدی (+ویدئو) وزیر امور خاجه آمریکا روز سه‎شنبه، ۱۸ ژوئیه (۲۵ تیرماه)، در نشست کاخ سفید گفت ایران برای نخستین بار به آمریکا پیشنهاد مذاکره بر سر برنامه‎های موشکی خود را داده است. رئیس جمهوری ایالات متحده نیز برای چندمین بار تکرار کرد که ایران آماده گفتگوست!

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در این نشست دست‌کم سه بار تاکید کرد «ما به دنبال تغییر رژیم در ایران نیستیم» و گفت، «ایران نمی‎تواند سلاح اتمی داشته باشد، می‌خواهیم که آنها از یمن خارج شوند. پیشرفت‌های زیادی با ایران حاصل شده. آنها آماده گفتگو هستند، ببینیم چه پیش خواهد آمد، واشنگتن آماده همکاری و کمک به ایران است.»

برخی از تحلیلگران معتقدند صحبت‎های پمپئو و ترامپ در واکنش به سخنان محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی است که در مصاحبه با NBC گفت اگر آمریکا تحریم‎ها لغو کند درهای دیپلماسی کاملاً باز است.

همچنین مارک اسپر سرپرست وزارت دفاع آمریکا در کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای آمریکا عنوان کرده، «من موافقم که جنگ با ایران نمی‌خواهیم. به دنبال جنگ با ایران نیستیم. لازم است به کانال دیپلماسی با ایران برگردیم.»

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا رویکرد دیپلماتیک را عاقلانه‌ترین روش در قبال ایران می‌داند گفت: «دیپلماسی همیشه اینطور است.»

این اظهارات مقامات آمریکایی در رسانه‎های متمایل به دولت و اصلاح‎طلبان با استقبال روبرو شده است اما رسانه‎های نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دلواپسان و حزب‌اللهی‌ها بار دیگر بر بی‎اعتمادی نسبت به دولت ترامپ و اطرافیان او تاکید کردند.

شماری دیگری از تحلیلگران نیز می‎گویند این اظهارات ادامه‎ی جنگ روانی علیه جمهوری اسلامی برای بیشتر منزوی کردن رژیم است که موازی با فشارهای آمریکا صورت می‌گیرد و سیگنال‎هایی است که بر اساس  آن کاخ سفید به‌خصوص اروپایی‎ها را مجاب می‎کند که رهبران تهران اهل مذاکره نیستند.

دیوار بلند حاشا، با تکیه بر عبارات دوپهلو

محمدجواد ظریف در مصاحبه با NBC بطور عمدی یا غیرعمدی عباراتی دوپهلو با «ظرفیت حاشا» را در مورد گفتگو حول فعالیت‎های موشکی جمهوری اسلامی ایران به کار برد تا احتمالا واکنش طرف مقابل را تست کند اما ترامپ و پمپئو آگاهانه این تمایل را «جار» زدند و همه را به پای «آمادگی ایران برای گفتگوهای موشکی» گذاشتند» در حالی که «جار زدن» جزو سیاست‌های دولت اوباما نبود و مخفیانه و در سکوت با همین پالس‌ها و سیگنال‎ها مذاکرات را پیش می‌بردند.

به بیان دیگر ، به نظر می‌رسد که سیاست دولت ترامپ در قبال جمهوری اسلامی برخلاف میل تهران «مذاکره پشت پرده» نیست. نه تنها در چارچوب سیاسی بلکه به لحاظ شخصیتی نیز ترامپ و تا حدود زیادی پمپئو و بولتون در مورد «خواباندن مچ قلدرها در انظار» با انگیزه قدرت‌نمایی اشتراکاتی دارند.

شخص محمدجواد ظریف احتمالا از این موضوع آگاه است و ظاهرا در هر دوره شانس خود را با به کار بردن عبارات دوپهلو امتحان می‎کند و سیگنال مذاکره می‎دهد تا اگر طرف مقابل نرمش نشان داد چند قدم‌ پیش برود و اگر اعتنایی به سخنان دوپهلوی وی نشد، ابراز تمایل به مذاکره به حساب «ضعف» نظام و وزیرش گذاشته نشود و او بتواند در صورتی که مقامات دولت آمریکا خواست مذاکره از سوی جمهوری اسلامی را جار زدند، آن را حاشا کند؛ به ویژه آنکه به قول معروف، همیشه دیوار حاشا بلند است!

در این میان، سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه که به همراه ظریف در نیویورک است درباره دوپهلو بودن حرف‌های ظریف در توییتی نوشته، «پاسخ ‎دکتر ظریف به مجری ان‌بی‌سی دقیق، هوشمندانه و به قول اهل فن تعلیق به محال بود. هم توپ را در زمین آمریکا انداخت و هم بجای موضع تدافعی، موضوع فروش تسلیحات آمریکا به کشورهای منطقه را به چالش کشید. موضع ایران و دکتر ظریف درباره توانمندی‌های موشکی کشور مشخص است.»

🇮🇷 پاسخ #دکتر_ظریف به مجری بی بی سی دقیق، هوشمندانه و به قول اهل فن " تعلیق به محال" بود. هم توپ را در زمین آمریکا انداخت و هم بجای موضع تدافعی، موضوع فروش تسلیحات آمریکا به کشورهای منطقه را به چالش کشید. موضع ایران و دکتر ظریف درباره توانمندی های موشکی کشور مشخص است. pic.twitter.com/iW43DSdrjt

— Seyed Abbas Mousavi (@SAMOUSAVI9) July 16, 2019

البته موسوی NBC را اول به اشتباه BBC نوشت و در توییتی دیگر آن را اصلاح کرد.

مذاکره‌ای در کار نیست

از سوی دیگر، علیرضا میریوسفی سخنگوی دفتر نمایندگی دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل مذاکرات موشکی را تکذیب و همزمان تأکید کرد که برنامه موشکی تحت هیچ شرایطی و با هیچ کشوری قابل مذاکره نیست!

چهارشنبه ۲۶ تیرماه، محمود واعظی رئیس دفتر حسن روحانی نیز گفت، «بنیه دفاعی ما خط قرمز ماست و بارها اعلام کردیم که درباره آن مذاکره نمی‌کنیم. ما از مقامات آمریکا تا کنون سخنان متناقض زیاد شنیدیم و این دولت آمریکا از بقیه بیشتر تناقض‌گویی کرده است. در حال حاضر هم اگر آنها برگردند و تحریم‎ها را بردارند یک فرصت مناسب برای آنان در قالب ۱+۵ شکل می‌گیرد.»

آنچه در نیویورک گذشت

ظریف در جریان سفر ۸۰۰ متری به نیویورک چراغ سبزهای دیگری هم به آمریکا نشان داد؛ مثلاً گفت «بازار ایران به روی شرکت‌های آمریکایی باز است»! با اینهمه بعید است این حرف‌های دوپهلو و وعده‌های آنچنانی بتوانند جایگزین ۱۲ موردی شوند که آمریکا در رابطه با مذاکره مطرح کرده است.

اخیراً امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه پیشنهاد «فریز در برابر فریز» را ارائه داد و جمهوری اسلامی قبول کرد و حسن روحانی حتی بطور رسمی آن را مطرح کرد.

طبق این پیشنهاد که برای جلوگیری از افزایش تنش‎ها ارائه شده، جمهوری اسلامی ایران غنی‎سازی اورانیوم و ماجراجوی‎هایش را متوقف می‎کند و آمریکا تحریم‌‏های نفتی را برمی‎دارد! اما آمریکا این طرح را نپذیرفت. پمپئو در همین رابطه گفت، مشابه پیشنهادی است که قبلا به جان کری و باراک اوباما هم داده شد. اینهمه در حالیست که ترامپ و پمپئو بار دیگر تاکید کرده‌اند که آمریکا به دنبال تغییر رژیم نیست و مشکل آنها بر سر برنامه‌های موشکی و غنی‎سازی اورانیوم است. آنها به طرف‌های اروپایی که معتقدند برای نجات برجام هنوز روزنه‎هایی وجود دارد از زبان جمهوری اسلامی گفتند که بر سر آن مذاکره نمی‎کنند. «تعلیق به محال» را در عمل آنها کرده‌اند و نه محمدجواد ظریف! دولت آمریکاست که از مدت‌ها پیش پس از بیرون رفتن از برجام، توپ را به زمین رژیم ایران انداخته است. در عمل هم هرگونه «تعلیق» در مذاکره بیش از آنکه به آمریکا ضرر بزند آسیب‎های جدی به جمهوری اسلامی می‎زند.

مقامات نظام ایران از علی خامنه‎ای گرفته تا حسن روحانی و اسحاق جهانگیری و نمایندگان مجلس و ائمه جمعه یکصدا مدعی هستند که جمهوری اسلامی به پشتوانه حمایت‎های مردم در برابر تحریم‎ها و زورگویی‎های آمریکا «مقاومت» کرده است. سال ۸۸ معترضان در خیابان فریاد می‎زدند «اوباما اوباما، یا با اونا یا با ما» و اوباما و کری با نادیده گرفتن «صدای مردم ایران» راه خود را مشخص کردند و با نظام حاکم بر ایران پای میز مذاکره نشستند و آنچه را فکر می‎کردند به سود آمریکاست تامین کردند. توافقی که نه منافع غرب و مردم ایران بلکه بیش از همه  منافع جمهوری اسلامی را در همان دو سال تأمین کرد.

در واقع رهبران آمریکا، صرف نظر از اینکه چه فرد و چه حزبی قدرت را در دست داشته باشد، برای تامین منافع کشور و مردمشان تعارف ندارند و اگر مصلحت را بر مذاکره ببینند حتماً انجام خواهند داد. دونالد ترامپ و اطرافیان او هرگز مذاکره را رد نکرده‌اند اما در چارچوب همان ۱۲ موردی که در بالا نیز به آن اشاره شد. ضمن اینکه بارها تکرار کرده‌اند برای داشتن یک رژیم عادی و زندگی بهتر در کنار مردم ایران خواهند بود. رهبران فعلی آمریکا نیز برای تامین منافع ایالات متحده تعارف ندارند و برای رسیدن به آن از همه ابزارها بهره می‎برند ولی برخلاف اوباما نه تنها تا کنون هیچ انعطافی در مقابل جمهوری اسلامی نشان نداده‌اند بلکه برای همصدا کردن دنیا علیه رژیم ایران دست به فعالیت دیپلماتیک می‌زنند.

اما در مقابلِ کارگزاران رژیم که ادعا می‎کنند نظام به پشتوانه حمایت‎های مردم مقاومت می‎کند، این پرسش قابل طرح است که چقدر احتمال دارد دولت فعلی آمریکا به دلیل آگاهی از نارضایتی مردم از رژیم ایران است که در مقابل جمهوری اسلامی نرمش نشان نمی‎دهد؟! اهل فن چه می‎گویند؟ آیا محمدجواد ظریف توپ را در زمین آمریکا انداخته یا اینکه مدام زیر توپخانه‌ی سیاست‌های آمریکا قرار دارد؟

با فرض اینکه آمریکا واقعا به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و هدفش فقط «تغییر رفتار رژیم» است، به نظر می‎رسد آمریکای کنونی بسیار بدقِلق است. از یکسو در پی گفتگوهای پشت پرده با جمهوری اسلامی نیست و از سوی دیگر حاضر است به علی خامنه‎ای باج بدهد و با محمدجواد ظریف بده و بستان کند. اما رهبر و وزیرش به این نوع از سیاست عادت ندارند و همچنان در رویای دیدارهای محفلی و مخفی در هتل‎ها و رستوران‌های اروپایی و به دور از چشم مردم ایران و آمریکا هستند.