کمانچه/ ساز موسیقى کهن ایرانى است که برای اولین بار در دنیا به منظور ثبت در فهرست میراث فرهنگی ناملموس به یونسکو رفته است و در انتظار ثبت به سر می برد.
طبق اطلاعیه معاونت «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران» پرونده این ساز از سال گذشته به درخواست این سازمان و توسط خانه موسیقی ایران، به مدیریت داریوش پیرنیاکان تدوین شد و در موعد مقرر به یونسکو ارسال و توسط آن مرجع اعلام وصول شد. تاکنون کشور دیگری به تدوین یا ارسال پرونده‌ای با موضوع کمانچه مبادرت نورزیده و ایران در ثبت این میراث فرهنگی ناملموس ارزشمند در جهان پیشگام شده است.
به گزارش ایرنا، غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی عضو فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری مجلس شورای اسلامی ۳۰ خرداد ماه امسال در گفت و گو با سایت خانه ملت، مطالبی درباره تعلل دستگاه های داخلی در ثبت جهانی آثار ایرانی و مصادره این آثار از سوی کشورهای همسایه مطرح کرده بود.
سازمان میراث فرهنگی نیز در ردّ این گونه اخبار تاکید کرده است که طی دو سال گذشته با وجود محدودیت سهمیه جهانی کشورها، این سازمان با تغییر نگاه و رویکرد نسبت به روند ثبت جهانی ناملموس و با تلاش بی وقفه و سازماندهی مناسب توسط کارشناسان مربوطه، پرونده‌های مشترک و در خطر را در اولویت قرار داده و در این ارتباط پرونده‌های ثبت ناملموس فن‌آوری سنتی ساخت بادگیر و کمانچه و هم‌چنین پرونده مشترک مهارت پخت لواش و فرهنگ آن را به اتفاق چهار کشور منطقه، تهیه و تدوین نموده و به موقع به یونسکو ارسال و تحویل داده است که به ترتیب زمانی در نوبت ارزیابی قرار خواهد گرفت.
تاریخچه کمانچه
کمانچه از سازهای زهی قدیم ایرانی و موسیقی خاورزمین است و در واقع نوع تکامل یافته رباب است که کاسه گرد و پایه آهنی دارد و مانند تار و ویولون سیم‌های آن را با گوشی محکم و کوک می‌کنند. کمانی که با آن کمانچه را می‌نوازند کمانه نام دارد و همان است که در ویولون کلمه فرانسوی آرشه به معنی کمان کوچک جای آن را گرفته است.
شادروان خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، کمانچه را تکامل یافته رباب می‌نامد. ساز اخیر رباب که اول دو سیم داشته و بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و با کمانه به صدا در می‌آمده ، همان است که ما امروز کمانچه می‌گوییم .
کمانچه از دوره صفویه به بعد یکی از ارکان موسیقی ایران به شمار می‌آمده و یکی از سازهای اصلی دوره صفویه و قاجاریه بوده است. نخستین صدای ضبط شده کمانچه به اوایل قرن بیستم بر می گردد.
از کمانچه‌نوازان شاخص ایران می‌توان به علی اصغر بهاری، رحمت‌الله بدیعی، مجتبی میرزاده، اردشیر کامکار و کیهان کلهر اشاره کرد.
