صنعت فرش ایران همچنان در کُما فرو رفته است

فرش ایرانی طی سال‌های گذشته به دلیل عدم حمایت دولت و سیاست‌های نادرست صادراتی در بازارهای جهانی به حاشیه رانده شد و اکنون سهم خود در بازارهای داخلی را نیز به فرش‌های تولید چین و ترکیه می‌دهد.

به دلیل نابسامانی اقتصادی در سال‌های اخیر، از جمله افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم و عدم حمایت مسئولان، کارگاه‌های فرشبافی یکی پس از دیگری تعطیل شده و به گفته فعالان این بازار، صنعت فرش‌ دستباف ایرانی به کما رفته است.

این در حالیست که شرایط تحریم موجب شده سیاست معاملات پایاپای با چند کشور محدود تقویت شود و در نتیجه مرزها به سوی فرش‌های تولید ترکیه و چین باز شده است. این روزها فرش‌های ماشینی و دستباف چینی و ترکیه‌ای که کیفیتی نازل و قیمتی کمتر از فرش‌های ایرانی دارند، سهم قابل توجهی در بازار ایران دارند و در مقابل فرش‌های دستباف ایرانی در گوش حجره‌های به رکود نشسته خاک می‌خورند.

اما آنچه آسیب بزرگی به صنعت فرش دستباف و حتی ماشینی ایرانی زده، عدم حمایت دولت و کاهش شدید صادرات فرش ایرانی است.

محمدعلی زرینه کفش رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف در این‌باره گفته است: «در سال گذشته به پایین‌ترین سطح صادرات فرش رسیدیم که حدود ۷۰ میلیون دلار صادرات داشته‌ایم که ۵۰ میلیون دلار آن از طریق گمرک بوده و حدود ۲۰ میلیون دلار هم از طریق بار مسافری از کشور خارج شده است اما سال‌های قبل، این عدد، نیم میلیارد دلار بوده است.»

محمدعلی زرینه‌ کفش با بیان اینکه «نمی‌توانیم بیماری کرونا را مقصر کاهش این عدد بزرگ بدانیم» گفته است: «بخش مهم مشکلات پیش پای صادرکنندگان، به دولت، مصوبه‌ها و قانون‌های که تصویب شده مربوط می‌شود به نحوی که برای تولید فرش دستبافت، باید مواد اولیه وارد شود که به آن ارز دولتی اختصاص داده نمی‌شود، اما وقتی فرش بافته شد و صادرکننده می‌خواهد آن را صادر کند شش ماه وقت دارد تا ارز آن را از طریق سامانه نیما به کشور برگرداند.»

به گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف، فرش کالایی نیست که بتوان آن را خیلی فوری در کشورهای خارجی به فروش رساند، اما دولت می‌گوید شش ماه فرصت دارید تا ارز حاصل از صادرات را به کشور برگردانید و این یکی از مشکلات اساسی صادرکنندگان است.

این فعال صنعت فرش افزوده که «متأسفانه امروز شاهد آن هستیم که کشورهایی مثل هند، چین و پاکستان در حال سوء استفاده از برند ایرانی هستند و فرش‌های خود را در اروپا و امریکا به جای فرش ایرانی می‌فروشند.»

او معتقد است «دولت می‌تواند با برنامه ریزی، فرش ایرانی را بهتر در دنیا معرفی کند و متأسفانه سازمان ملی فرش هم هرسال ضعیف‌تر از سال گذشته عمل می‌کند و وضعیت فرش ایرانی بسیار بد است.»

یکی دیگر از مشکلاتی که صنعت فرش ایران را طی سال‌های گذشته زمینگیر کرده اینست که با وجود ظرفیت‌های داخلی، مواد اولیه تولید فرش از خارج از کشور وارد می‌شوند. بحران ارزی و شرایط دشواری که دولت پیش پای فعالان این حوزه گذاشته، تولید فرش ایرانی را با بحران بیشتری روبرو کرده است.

محمدعلی زرینه‌ کفش درباره مواد اولیه وارداتی گفته که «اکثر مواد اولیه ما از ابریشم گرفته تا نخ و پشم از خارج وارد می‌شود و این در حالی است که این ظرفیت در کشور وجود دارد تا حداقل از پشم گوسفندان بتوانیم استفاده کنیم و پشم گوسفندان در ذبح‌های سنتی و بخشی در کارخانه‌ای دباغی نابود نشود.»

بیمه نشدن فرشبافان نیز از دیگر مشکلات آنهاست. سال‌هاست دولت وعده بیمه کردن بافندگان را داده اما روند بیمه کردن آنها به کَُندی پیش می‌رود. نداشتن بیمه و امنیت شغلی موجب شده بسیاری از بافندگان از این شغل دلسرد و به مشاغل دیگر روی بیاورند.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان گفته از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بافنده فرش که هم‌اکنون در سراسر ایران مشغول به کار هستند، تنها ۵۰۰ هزار نفر طی سال‌های گذشته بیمه شده‌اند و روند بیمه کردن بافندگان مدت‌هاست از سوی دولت متوقف شده است.