«مشق آمریکایی» برای آیت‌‌الله‌‌ها؛ آیا کانال مالی سوئیس اهرم فشار به رژیم ایران خواهد شد؟

حامد محمدی- وزیر خارجه سوئیس شنبه ۵ سپتامبر (۱۵ شهریور) به مناسبت ۱۰۰ سالگی روابط دیپلماتیک ایران و سوئیس به تهران سفر کرد.

سوئیس در حال حاضر حافظ منافع آمریکا، کانادا، مصر و عربستان سعودی در ایران است. ایگنازیو کاسیس قرار است در این سفر پس از بازدید از اصفهان در تهران با حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی، محمدجواد ظریف وزیر خارجه، علی شمخانی دبیر شورای‌‌عالی امنیت ملّی جمهوری اسلامی و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کند.

چهارشنبه دوم سپتامبر ایگنازیو کاسیس و مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا تلفنی گفتگو کردند. پمپئو به خاطر نقش مستمر و سازنده سوئیس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران و کمک‌های آن کشور برای بازگرداندن شهروندان آمریکایی، که به ناحق توسط رژیم ایران زندانی و در واقع به گروگان گرفته شده بودند تا در معاملات و مذاکرات مورد سوء استفاده قرار گیرند، تشکر کرد.

کاسیس نیز با اشاره به این گفتگوی تلفنی در توییتی نوشت «سوئیس از عادی سازی روابط بین اسرائیل و امارات استقبال می‌کند. با توجه به سفر من به ایران، ما در مورد کانال مالی کالاهای بشردوستانه صحبت کردیم. آمریکا یکی از شرکای اصلی ماست: روابط ما از نظر تاریخی غنی و بسیار متنوع است».

Excellent 📞 with @SecPompeo. #Switzerland welcomes the normalization of relations between #Israel & the #UAE. In view of my trip to #Iran, we discussed the🇨🇭financial channel for humanitarian goods. 🇺🇸 is a major partner: our relations are rich in tradition & highly diverse. pic.twitter.com/YDziY41JhG

— Ignazio Cassis (@ignaziocassis) September 2, 2020

روزنامه سوئیسی «نویه زورشر تسایتونگ» گزارش داده موضوعات اصلی مذاکرات مقامات ایرانی و سوئیسی، روابط دو جانبه و «اختیارات» سوئیس به عنوان حافظ منافع ایالات متحده در ایران خواهد بود.

در محافل غیررسمی گفته می‌‌شود سفر کاسیس بی‌‌ارتباط با روابط تهران و واشنگتن نیست اما سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز شنبه در یک نشست خبری در واکنش به تماس وزیر خارجه آمریکا با کاسیس پیش از سفر او به تهران گفت  این سفر «ربطی به روابط ایران و آمریکا ندارد» با این حال در ادامه‌ی سخنانش ادعای خود را نقض کرد.

تماس با کشورهای ثالث برای فشار به جمهوری اسلامی

خطیب‌زاده می‌‌گوید: «تماس‌های شتابزده وزیر خارجه آمریکا با شخصیت‌هایی که قصد سفر به ایران دارند مسئله تازه‌‌ای نیست و پمپئو از سر استیصال و ناچاری سعی می‌کند تا سیاست موهوم فشار حداکثری واشنگتن را به هر طریقی پیگیری کند و تلاش می‌کند کشورهای ثالث را از روابط عادی با ایران منصرف کند که البته تا کنون شکست خورده است. همانطور که در موضوع سفر آقای گروسی مدیرکل آژانس به تهران هم شکست خوردند، اینبار هم این‌ فشارها شکست خواهد خورد».

خطیب‌زاده همچنین گفت «جمهوری اسلامی ایران بارها موضع رسمی خود را نسبت به گردنکشی‌های رژیم ترامپ اعلام کرده است و تغییری در آن‌ ایجاد نشده است».

امیدواری به بهبود بازارهای مالی

تحلیلگران اقتصادی در ایران امیدوارند سفر وزیر خارجه سوئیس به تهران منشاء نشانه‌ها و سیگنال‌های مثبت در بازرهای مالی از جمله بورس و ارز شود.

شریف نظام‌مافی رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس می‌گوید بحث اصلی در این سفر کانال بشردوستانه سوئیس (SHTA) و تامین مالی این کانال است و به نظر می‌رسد راهکارهایی پیدا شده که این منابع مالی تامین شود.

او می‌گوید «در حال حاضر ۵۰ معامله در انتظار تامین مالی این کانال هستند و اگر انجام شود، مجوز معامله را دریافت خواهند کرد. کشور سوئیس همیشه جلوتر از بقیه کشورهای اروپایی بوده و این را در بینش، استراتژی و کانال مالی نشان داده است. نباید فراموش کرد کشورهای فرانسه، انگلستان و آلمان در مورد اینستکس فقط صحبت کردند اما در عمل کاری انجام نشد اما مقامات سوئیس کانال بشردوستانه را راه اندازی کردند».

وی توضیح داد «همکاران ما در بانک مرکزی علاقمند به این کانال مالی و آزاد‌سازی منابع هستند و آمدن وزیر خارجه سوئیس تقریباً ۶۰ روز پیش از انتخابات آمریکا فرصت مناسبی است تا این کانال مالی در موقعیت اول تجاری قرار بگیرد. اگر آقای بایدن پیروز انتخابات آمریکا شود، امید است که پول‌های بلوکه شده ما در کشورهای دیگر آزاد شده و صرف واردات دارو و غلات شود».

نظام مافی تاکید کرد «سوئیس می‌تواند ۱۰۰ درصد نیازهای دارویی کشور ما را تامین کند چون شرکت‌های این کشور توانایی لازم را دارند اما در نهایت و در بلند‌مدت این نیازها باید توسط تولید داخل صورت بگیرد».

استقبال اجباری از «ترفند آمریکا»!

محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی سوم شهریور در دیدار با مارکوس لایتنر سفیر سوئیس در تهران از به راه افتادن کانال مالی بین ایران و سوئیس استقبال کرده بود اما این همان کانالی است که به خواست دولت دونالد ترامپ از دو سال پیش ایجاد شد و زیر نظر وزارت خزانه‌داری آمریکا فعالیت می‌کند و ولایتمداران و حزب‌‌اللهی‌‌ها معتقد بودند «ترفند آمریکا برای فشار بیشتر بر ایران است».

محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ در یک سخنرانی در دانشگاه «دافوس» ارتش می‌گوید «کانال مالی ایران- سوئیس به هیچ وجه نشانه حسن نیت آمریکا نیست».

کانال مالی «اینستکس» که اروپایی‌ها با سر و صدا آن را به راه انداختند و رژیم ایران و لابیگران برون‌مرزی آن امیدوار بودند از طریق آن تحریم‌ها را دور بزنند در عمل نتوانست کاری انجام دهد ولی کانال مالی سوئیس با عنوان اختصاری «شتا» (SHTA) که درواقع «گزینه‌ی آمریکایی» موازی اینستکس است همزمان با شیوع کُرونا به اقدام پرداخت و به نظر می‌رسد رژیم ایران نه تنها مجبور است آن را بپذیرد بلکه از آن استقبال نیز می‌کند.

اروپایی‌ها پس از آنکه متوجه شدند بدون رضایت آمریکا نمی‌توانند اینستکس را راه‌اندازی کنند به تهران هشدار دادند این کانال مالی برای دور زدن تحریم‌ها نیست! اساساً نقض گام به گام مواد برجام توسط تهران، که جمهوری اسلامی آن را «کاهش تعهدات اتمی» می‌خواند، با افزایش ذخایر و غنی‌سازی اورانیوم و ممانعت از دسترسی بازرسان آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی به برخی تأسیسات اتمی واکنش به ناکارآمدی اینستکس و ناتوانی سه کشور اروپایی بود.

تاثیر عمیق اسرائیل بر روابط ایران و سوئیس

اکنون پس از سفر رافائل گروسی به تهران و دیکته شدن خواست «شورای حکام» برای بازدید بازرسان آژانس از سایت‌های مشکوک اتمی ۱۰۰ سالگی روابط دیپلماتیک ایران و سوئیس فرصت خوبی برای بازکردن روزنه‌ی آمریکایی به سوی رژیم ایران است که از طریق کانال مالی سوئیس مهیا می‌شود. همان کانالی که فردی مثل قالیباف و درواقع کل نظام مجبورند از آن استقبال کنند چون آخرین و تنها روزنه‌ای است که از طریق آن می‌شود قانونی و کم دردسر دارو و غذا دریافت کرد.

در این میان، در بین تمام کشورها، سرسخت‌ترین مخالف راه‌اندازی کانال مالی «اینستکس» اسرائیل بود.

یک ماه پس از قتل‌عامل معترضان در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ شش کشور قدرتمند اروپا رسماً به اینستکس پیوستند. در واکنش به این اقدام، بنیامین نتانیاهو ۱۰ آذر ۱۳۹۸ گفت این اقدام اروپایی‌‌ها «جمهوری اسلامی را به سرکوب بیشتر اعتراضات تشویق می‌کند و اروپا باید از این اقدام شرم‌زده باشد».

در نهایت فشارهای اسرائیل و آمریکا مؤثر واقع شد و جنین «اینستکس» مُرده به دنیا آمد و آمریکا «شتا» را پیش پای جمهوری اسلامی ایران گذاشت. اکنون وزیر خارجه سوئیس به تهران آمده تا به مقامات جمهوری اسلامی تفهیم کند باید در این زمینه راهی را در پیش بگیرند که آمریکا هماهنگ با فشارهای مؤثر اسرائیل دیکته می‌کند. چنانکه صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای حکام و سفر رافائل گروسی به تهران و مجبور کردن آیت‌‌الله‌ها به صدور مجوز جهت دسترسی به تاسیسات اتمی ایران نیز نتیجه خارج کردن آرشیو اتمی رژیم توسط موساد بود.

« #تورقوزآباد » دروغ نبود! «شورآباد» دروغ نبود!
«آباده» هم دروغ نیست!
این #ماله‌_کش_اعظم و معاونش یا خبر ندارند که در این صورت
چه دیپلماتی هستند که اسرائیل از کارهایشان خبر دارند و خودشان
خبر ندارند؟!
یا خبر دارند و دروغ می‌گویند!#کیهان_لندن pic.twitter.com/X15pZUxeRR

— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) September 9, 2019

سفر وزیر خارجه سوئیس به تهران می‌تواند مستقیم به منافع اسرائیل نیز مرتبط باشد. از این رو که همواره مقامات این کشور پیدا و پنهان رژیم ایران را برای پایان دادن به تهدیدات علیه اسرائیل زیر فشار گذاشته‌اند.

فشار به جمهوری اسلامی برای ‎به رسمیت شناختن اسرائیل یکی از مسائلی است که پشت پرده در سفر روحانی به سوئیس و اتریش در اواسط تیرماه سال ۱۳۹۷ مطرح شد.

روحانی در تیرماه ۱۳۹۷ در کنفرانس مطبوعاتی با آلن برسه رئیس جمهوری سوئیس، در مورد به رسمیت شناختن اسرائیل به صراحت گفت جمهوری اسلامی رژیم صهیونیستی را نامشروع می‎داند و فعالیت‌های آن را در منطقه تجاوزکارانه ارزیابی می‌کند.

سوئیس اکنون تنها پل رسمی دیپلماتیک دولت فعلی آمریکا و رژیم ایران است. عمان پیش از مرگ سلطان قابوس تاحدودی این نقش را داشت. سوئیس از دیرباز روابط بسیار عمیقی هم با اسرائیل دارد.

بیش از دو سال پیش بعد از مطرح شدن خروج آمریکا از برجام از گوشه و کنار فشارهای غیرعلنی به تهران برای به رسمیت شناختن اسرائیل شدت گرفت اما مؤثر نبود.

در همین ارتباطسیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نماینده پیشین مشهد در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با فارس عنوان کرده بود «اگر هدف از مذاکره با آمریکا این باشد که ما اسرائیل را به رسمیت بشناسیم نقض انقلاب اسلامی است و اگر رضا پهلوی در ایران حکومت کند بهتر است که ما یک انقلاب اسلامی داشته باشیم که رژیم اشغالگر صهیونیستی و دشمنان خدا را به رسمیت بشناسد و با آن حاضر شود کار کند!»

وزیر خارجه سوئیس در همان توییتی که خبر گفتگوی تلفنی با پمپئو و سفرش به تهران و گفتگو در مورد کانال مالی را اعلام کرد از عادی ساختن روابط بین اسرائیل و امارات نیز استقبال کرده است. درست همان رویدادی که علی خامنه‌ای از آن به عنوان «خیانت امارات» یاد می‌کند.

موشک‌های بالستیک و کروزهای ایران و حضور نظامی جمهوری اسلامی در منطقه و حمایت مالی و تسلیحاتی از شبه‌نظامیان اصلی‌ترین تهدیداتی است که متوجه اسرائیل هستند. تقریباً تمام ۱۲ شرطی که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در سال ۲۰۱۷ برای مذاکره با تهران اعلام کرد مربوط به پایان دادن به همین تهدیدات است. بهمن سال ۱۳۹۸ نیز جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سه شرط برای کمک به جمهوری اسلام اعلام کرد: توقف موشک‌‌پرانی و دست برداشتن از حمایت شبه‌نظامیان توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به رسمیت شناختن اسرائیل!

بخش عمده‌ی بحرانی که رژیم ایران اکنون با آن دست و پنجه نرم می‌کند و دود آن به چشم مردم و منافع ملّی کشور می‌رود همانا پیامدها و اثرات تهدیدات علیه اسرائیل است. تا این تهدیدات ادامه دارد فشارها علیه جمهوری اسلامی نیز ادامه خواهد داشت.

به نظر می‌رسد مقامات رژیم ایران به سوئیسی‌ها اعتماد دارند. چنانکه حتی گفته شد پیش از حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پایگاه آمریکایی «عین الاسد» در عراق در «انتقام سخت» برای کشته شدن قاسم سلیمانی، مقامات ایرانی از طریق سوئیس آمریکایی‌‌ها را در جریان زمان و نوع حمله قرار داده بودند. در جریان مذاکرات اتمی و مبادله زندانیان نیز نقش سوئیسی‌ها بسیار اثرگذار بود اما آنها تا کنون در مورد توقف تهدیدات علیه اسرائیل از سوی رژیم ایران و توقف موشک‌پرانی موفقیتی نداشتند. حالا اگر راه‌اندازی کانال مالی سوئیس منوط به پایان تهدیدات علیه اسرائیل و عقب‌نشینی نیروهای جمهوری اسلامی از کشورهای منطقه شود، قضیه برای رژیم ایران بسیار دشوار خواهد شد.