احمد رأفت – «سازمان حقوق بشر ایران» و «ائتلاف جهانی علیه مجازات مرگ» در آستانه‌ی ۱۰ اکتبر ۲۰۲۰ هجدهمین سال روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، نتایج یک نظرسنجی را منتشر می‌کنند که گویای دیدگاه ایرانیان در مورد مجازات اعدام است. این نظرسنجی با همکاری توسط «موسسه گمان» بین ۱۳ تا ۲۰ شهریور ۱۳۹۹ انجام شده و ۲۴ هزار نفر در آن شرکت کردند. از این تعداد ۲۰ هزار تن در داخل ایران زندگی می‌کنند.
جمهوری اسلامی ایران پس از چین در صدر کشورهایی قرار دارد که احکام اعدام را صادر و به اجرا در می‌آورد. طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات مرگ در مورد جرائم گسترده‌ای اجرا می‌شود: قتل، تجاوز جنسی، سرقت مسلحانه، حمل و نگهداری مواد مخدر، جاسوسی، فساد اقتصادی، ارتباط با گروه‌های مخالف مسلح، توهین به پیامبر اسلام، کفرگویی، لواط، زنا و همچنین چهارمین بار به جرم نوشیدن الکل! جمهوری اسلامی ایران در زمره معدود نظام‌هایی است که برای کودک- مجرمان، یعنی آنهایی که در سن زیر ۱۸ سال مرتکب جرم جنایی شده باشند، حکم اعدام صادر می‌کند. مقام‌های قضایی جمهوری اسلامی ایران در برخی موارد این حکم غیرانسانی را در ملاء عام و در حضور کودکان اجرا می‌کنند.
طبق گزارش‌های سالانه سازمان حقوق بشر ایران، اکثریت کسانی که از سال ۲۰۱۷ تا کنون اعدام شده‌اند، با جرم قتل عمد محکوم به قصاص نفس شده بودند. مقام‌های جمهوری اسلامی تاکید می‌کنند که قصاص حق اولیای دم است و با اصرار شاکیان اجرا می‌شود. با وجود این، زمانی که شرکت‌کنندگان نظرسنجی در برابر این پرسش قرار گرفتند که اگر یک عضو نزدیک خانواده‌شان به قتل برسد، چه مجازاتی را ترجیح می‌دهند، تنها ۲۱.۵ درصد قصاص را انتخاب کردند. بیش از ۵۰ درصد شرکت‌کنندگان، به مجازات جایگزین مانند حبس طولانی رأی داده‌اند. در حقیقت دستگاه قضائی با این استدلال وظیفه تعیین مجازات برای کسانی را که متهم به قتل هستند به خانواده مقتول واگذار می‌کند. طبق نتایج این نظرسنجی، ۶۲ درصد بر این باور هستند که نوع و میزان مجازات قتل را باید سیستم قضایی یک کشور تعیین کند و نه اولیای دم. ۴۶ درصد نیز معتقدند که حق حیات افراد نباید سلب شود حتی اگر فردی جنایت کرده باشد.
محمود امیری‌مقدم مدیر «سازمان حقوق بشر ایران» می‌گوید: «این نظرسنجی نشان می‌دهد که سیاست جمهوری اسلامی در مورد استفاده از مجازات اعدام، مورد حمایت مردم ایران نیست. اکثریت بزرگی از مردم ایران می‌خواهند اعدام کودک- مجرمان و اعدام‌های در ملاء عام پایان یابد و مجازات‌های جایگزین اعدام برای جرائمی مانند قتل نفس تصویب شود.»
کوین ریوه‌را مدینا رئیس «ائتلاف جهانی علیه مجازات مرگ» نیز در اشاره به نتایج این نظرسنجی می‌گوید: «نتایج به روشنی نشان می‌دهند که اقبال عمومی به پذیرش مجازات اعدام در ایران وجود ندارد و درصد قابل توجهی از پاسخ‌دهندگان، فارغ از نوع جرم، مخالف به کار گرفتن مجازات اعدام‌اند. مقام‌های ایران برای حفظ مجازات مرگ به خواست مردم اشاره می‌کنند و می‌گویند این مجازات عادلانه است و بر مبنای شریعت اسلام به کار گرفته می‌شود. با این حال، تنها ۱۳ درصد از شرکت‌کنندگان با چنین ادعایی موافقند و حکومت ایران نمی‌تواند در این مورد به اکثریت استناد کند. اکنون، بیش از هر زمان دیگر، حکومت ایران باید خواست مردم را در نظر بگیرد و به سمت کاهش استفاده از مجازات مرگ در این کشور برود. این، هم خواست ملی ایرانیان است و هم یک اصل شناخته‌شده بین‌المللی برای احترام به حق حیات انسان‌ها.»
در این نظرسنجی نظر شرکت‌کنندگان درباره مجازات اعدام پرسیده شد و پاسخ‌دهندگان می‌توانستند از میان پنج گزینه انتخاب کنند. حدود ۴۴٪ جامعه اظهار داشته‌اند که بطور کلی مخالف مجازات اعدام هستند. همچنین حدود ۲۶٪ جامعه فقط در موارد خاص موافق مجازات اعدام هستند. در مقابل ۱۴٪ گفته‌اند که با اعدام به عنوان مجازات قتل عمد موافق هستند. حدود ۱۳٪ هم موافق اعدام برای مجازات مواردی هستند که شرع اسلام آنها را مستحق اعدام دانسته است. همچنین نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که زنان کمی بیش از مردان با مجازات اعدام مخالفت دارند. همچنین با در نظر گرفتن گرایش‌های سیاسی مختلف موجود در جامعه، مشاهده می‌شود که در میان کسانی که در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ به سیدابراهیم رئیسی رای داده‌اند، میزان موافقت با مجازات اعدام، سه برابر کسانی است که به حسن روحانی رأی داده‌اند یا اصلا در انتخابات شرکت نکرده‌اند.
در پاسخ به این پرسش که با کدام موارد با امکان مجازات اعدام موافق هستید، پاسخ‌دهندگان می‌توانستند تمامی گزینه‌هایی را که با آن موافق هستند انتخاب کنند. بیشترین میزان موافقت با مجازات اعدام، مربوط به «قتل زنجیره‌ای یا قتل عام» است و نیمی از شرکت‌کنندگان با مجازات اعدام برای این جرائم موافق هستند. همچنین ۳۲ درصد موافق اعدام برای متهمین به تجاوز جنسی، ۳۲ درصد برای قتل عمد، ۲۹ درصد برای اختلاس و فساد مالی گسترده، ۱۸ درصد برای جاسوسی و خیانت به کشور، ۱۷ درصد برای قاچاق عمده مواد مخدر، ۱۱ درصد برای آدم‌ربایی، ۹ درصد برای سرقت مسلحانه و ۸ درصد موافق مجازات اعدام برای عملیات مسلحانه علیه حکومت هستند. حدود ۱۴ درصد هم با مجازات اعدام برای تمامی مواردی که از نظر شرع اسلام مستحق این حکم است، مانند ارتداد، سب‌النبی و زنا، موافقند.
آیا مجازات اعدام نقشی در پیشگیری از جرائم دارد؟ پاسخ به این پرسش نشان می‌دهد که ۶۸ درصد با این گزاره که «اعدام اثر پیشگیرانه در وقوع جرم دارد و جامعه را امن‌تر می‌کند» مخالف هستند. ۶۷ درصد هم با این گزاره که «اعدام باعث اجرای عدالت می‌شود» مخالف هستند. همچنین ۶۰ درصد معتقدند «اعدام ترویج خشونت است و موجب عادی‌سازی خشونت در جامعه می‌شود» و ۵۷ درصد نیز معتقدند اعدام باعث تسلی خاطر بازماندگان مقتول نمی‌شود. از سوی دیگر، ۸۵ درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی با مجازات اعدام برای افرادی که در سنین کمتر از ۱۸ سالگی مرتکب جرمی شده باشند مخالف هستند. در رابطه با اجرای حکم اعدام در ملاء عام ۸۶ درصد مخالف آن هستند.
در پررسش دیگری از شرکت‌کنندگان پرسیده شده در دوران انتقال از یک حکومت استبدادی، برای مجازات عوامل کشتار مردم در حکومت پیشین، با چه مجازاتی موافق هستند.
نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که حدود ۳۲ درصد جامعه خواهان مجازاتی غیر از اعدام برای آنها هستند حتی اگر آنها مجرم شناخته شوند. همچنین حدود ۵ درصد خواهان عفو عمومی و تشکیل کمیته‌های حقیقت‌یاب هستند. در مقابل، حدود ۳۱ درصد با مجازات اعدام برای عوامل کشتار مردم موافق‌اند در صورتی که آنها در یک دادگاه عادلانه به اعدام محکوم شوند. حدود ۷ درصد هم خواهان اعدام انقلابی مقامات مسئول حکومت پیشین هستند. البته بیش از ۲۴ درصد هم معتقدند باید تصمیم‌گیری در این رابطه را به حقوقدانان واگذار کرد.
در مورد روند حذف یا حفظ مجازات اعدام در نظام حقوقی آینده ۶۹ درصد معتقدند که مردم باید در یک رفراندوم عمومی درباره مجازات اعدام تصمیم بگیرند. حدود ۱۷ درصد نیز این تصمیم را به مجلس منتخب مردم در انتخابات آزاد واگذار می‌کنند. البته ۱۴ درصد هم بر این نظر هستند که در یک کشور اسلامی باید مراجع دینی در این مورد تصمیم‌گیری کنند.
بازهم در مجموع پنجاه و چهار درصد با اعدام موافقن
طبق نظر سنجی موسسه ( وجدان پاک + حقیت یابی ) ایرانیان اصیل
۸۸ ٪ در سراسر کشور .. مردم ایران – مخالف رژیم جمهوری اسلامی – می باشند ..
و طبق امار همین موسسه – ۸۱ ٪ مردم ایران .. خواهان حکومت شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله ایرانی و بازگشت به دوران شکوفایی و سازندگی و پیرفت و مدرنیته .. پهلوی ایرانساز هستند .
رضا شاه روحت شاد .