رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران معتقد است جمهوری اسلامی در دیپلماسی کشاورزی ضعف دارد و تمامی پروتکل‌های تجاری در این حوزه به جای معادله برد-برد، یکطرفه است.
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران با اشاره به اینکه تولید غذا در حال تبدیل شدن به حرف اول معادلات تجاری و سیاسی است گفته که «از گذشته کشورهای که در تولید غذا با مشکل مواجه بودند تحت سلطه قرار می‌گرفتند، اما قدرت گرفتن مکانیزم سلطه غذا با تغییر اقلیم در حال شدت گرفتن است.»
همانطور که رضا نورانی اشاره کرده تأمین مواد غذایی و افزایش امنیت غذایی در سالهای گذشته به ویژه پس از همه‌گیری کرونا یکی از اساسی‌ترین مواردی است که از سوی کشورهای مختلف مد نظر قرار گرفته شده است.
بر اساس گزارش‌های جهانی، جنگ، تغییرات آب و هوایی و ویروس کرونا سه عامل تشدید گرسنگی در جهان که سال ۲۰۲۱ تعداد ۱۴۲ میلیون نفر را به قحطی خواهد کشید.
با اینهمه کووید-۱۹ بیش از هر عامل دیگری زنگ هشدار ناامنی غذایی به صدا درآورده است. بانک جهانی دو ماه پیش گزارشی را درباره لزوم توجه کشورهای به امنیت غذایی منتشر کرد که بر اساس آن «گسترش شیوع ویروس کرونا، اختلالاتی در زنجیره عرضه مواد غذایی داخلی کشورها ایجاد می‌کند، امری که می‌تواند به موضوعی بحرانی برای آنها تبدیل شود.»
در این گزارش آمده بود که «اثرات کمبود نیروی کار (به خاطر بیماری و محدودیت‌های رفت وآمد) بر فرآیندهای زنجیره عرضه غذایی (شامل فرآیندهای تولید، فعالیت‌های تجار، شرکت‌های لجستیکی و …) در حال نمایان شدن است. از طرفی با از دست رفتن مشاغل و درآمدها، قدرت خرید مردم برای تامین مایحتاج زندگی کاهش می‌یابد، کاهشی که ممکن است برای تقاضای محصولات کشاورزی نیز رخ دهد و محصولات روی دست کشاورزان بماند.»
بانک جهانی تأکید کرده بود که «بین اواسط ماه ژانویه (دی ماه) تا اواسط آوریل (فروردین)، هرچند قیمت برنج حدود ۲۰درصد افزایش یافته، اما قیمت‌های گندم ثابت باقی مانده و حتی قیمت ذرت نزدیک به ۱۵ درصد کاهش داشته است. سطح تولیدات جهانی نیز برای این سه محصول اساسی اصلی خانوار (برنج، گندم و ذرت)، در حدود رکورد تاریخی خود قرار دارد. با توجه به شرایط کنونی عرضه جهانی غذا، اعمال محدودیت‌های صادرات غیرقانونی خواهد بود و منجر به آسیب به امنیت غذایی کشورهای واردکننده می‌شود. در این رابطه «بانک جهانی» با همکاری سایر سازمان‌های بین‌المللی در تلاش است تا اقدامات همکارانه برای حفظ جریان آزاد تجارت غذایی میان کشورها را جلب کند.»
سازمان خواروبار جهانی (فائو) و برنامه غذایی جهانی (WFP) نیز اوایل بهار امسال گزارشی در زمینه بحران غذایی منتشر کردند. در این گزارش نیز تأکید شده بود: «بشر اکنون می‌تواند به هدایت‌گر پهپادها باشد و حتی با ترکیب مولکول‌ها در دورترین سیاره از جمله مریخ اکسیژن تولید کند اما با این وجود هنوز در کره زمین ۱۵۵ میلیون نفر در بدترین وضعیت گرسنگی به سر می‌برند. این تضاد واقعا حیرت‌آور است و به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.
سازمان خواروبار جهانی تأکید کرده بود که «همکاران ما گزارش سالانه بحران غذایی را از سال ۲۰۱۷ منتشر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، اما گزارش امسال حاکی از وخیم‌ترین ناامنی غذایی در جهان است. این گزارش حاکی است که تعداد گرسنگان جهان نسبت به سال ۲۰۲۰ به میزان ۲۰ میلیون نفر افزایش یافته است.»
این گزارشها در حالی منتشر می‌شود که به گفته رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران «خطر سلطه تامین غذا برای کشورهای که بیشتر تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرد مانند ایران، بزرگتر است.»
به گفته نورانی در این موضوع دیپلماسی کشاورزی قوی می‌تواند راهگشا باشد، اما مقامات جمهوری اسلامی تا به امروز در دیپلماسی کشاورزی ضعیف عمل کرده‌اند.
او با تأکید بر اینکه کشوری که در دیپلماسی کشاورزی قوی باشد دست بالا را در گفتمان سیاسی و اقتصادی دارد، افزوده است: «قدرت در دیپلماسی کشاورزی فرصت چانه‌زنی خوب را می‌دهد و اجازه استفاده از ضعف در تأمین غذا را از طرف مقابل می‌گیرد و تقویت دیپلماسی کشاورزی را می‌توان از کشورهای آغاز کرد که ارتباط مطلوب‌تر سیاسی و اقتصادی با آنها داریم.»
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران با اشاره به سفر اخیر وزیر جهادکشاورزی به روسیه برای دیدار و با وزیر کشاورزی این کشور گفته که «کشور روسیه از جمله کشورهای است که نزدیکی زیادی در مباحث سیاسی با آن داریم و مشتری محصولات کشاورزی ما محسوب می‌شود. روسیه بازار بزرگ با ظرفیت بالا برای مصرف محصولات کشاورزی دارد، اما همانگونه که وزیر جهادکشاورزی کشورمان گفته سهم تجاری طرفین در حجم کالاهایی که مبادله می‌شود یکسان نیست و سهم ما از حجم تجارت به لحاظ ارزشی کمتر است.»
او دلیل سهم کمتر ارزش تجاری ایران در مبادله با روسیه با وجود نزدیکی سیاسی را پروتکل‌های تجاری یکجانبه عنوان کرد و گفت: «در پروتکل‌های تجاری محصولات کشاورزی ما با کشورهای طرف تجاری، تعرفه‌های واردتی پایین و تعرفه‌های صادراتی بالا تعیین شده است و این موضوع اجازه تجارت برد-برد را نمی‌دهد.»
رضا نورانی تعیین تعرفه ترجیحی، هدف‌گذاری صادرات، تقویت تولید داخلی با توجه به میزان آب‌بری محصولات، حذف ارز ۴۲۰۰ تومان برای واردات را از مواردی بر شمرد که پرداختن به آنها می‌تواند دیپلماسی کشاورزی ایران را تقویت کند.
او همچنین با بیان اینکه نگاه ما در تولید محصولات کشاورزی باید درونگرا باشد، افزوده است: «کشت فراسرزمینی و قراردادی که وزیر جهادکشاورزی نیز در موضوعات مورد بحث خود با وزیر کشاورزی روسیه مطرح کرده است، در صورتی مفید خواهد بود که نگاه ما در تولید در درجه اول درونگرا باشد.»
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران نتیجه عدم توجه به درونگرا بودن تولید را پرداخت یارانه غیرمستقیم به تولیدکننده خارجی در بحث کشت فراسرزمینی و قراردادی دانست که می‌تواند مخرب تولید و اشتغال داخلی باشد.
