شبکه خبری «الجزیره» نوشت: دولت ایران از هرگونه اقدام در برابر پیامدهای وخیم تغییرات اقلیمی خودداری می‌کند، مگر اینکه تحریم‌هایی که اقتصاد کشور را ویران کرده بطور کامل برداشته شود.
شبکه خبری «الجزیره» در گزارشی درباره عملکرد جمهوری اسلامی در کنفرانس تغییرات اقلیمی گلاسکو ۲۰۲۱ لزوم می‌نویسد: واکنش رژیم ایران به تغییرات اقلیمی از یکسو به دولت محافظه‌کاری که اقتصاد را بر محیط زیست اولویت می‌دهد و از سوی دیگر به جامعه بین‌المللی بستگی دارد که با تحریم‌های فلج‌کننده علیه برنامه هسته‌ای با این رژیم مانند یک عنصر نامطلوب رفتار می‌کند.
در حالی که گروهی از رهبران جهان برای شرکت در مذاکرات مهم تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد به گلاسکو پایتخت اسکاتلند سفر کرده‌اند، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد که ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد و بجای وی گروهی کارشناس محیط زیست به نمایندگی از طرف دولت حضور خواهند داشت.
در حالی که دولت جمهوری اسلامی رسما تغییرات اقلیمی را به عنوان یک تهدید به رسمیت می‌شناسد اما به نظر نمی‌رسد مبارزه با آن در اولویت اقداماتش قرار داشته باشد. این واقعیت را می‌توان در انتصاب رئیس سازمان محیط زیست به عنوان یکی از آخرین مقامات منصوب شده، مشاهده کرد. در حالی که ایران ششمین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان است و با مشکلات فراوان در عرصه محیط زیست روبروست.
علی میرچی استادیار مهندسی منابع آب در دانشگاه ایالتی اوکلاهاما به شبکه «الجزیره» می‌گوید: «ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و سوء مدیریت باید خود را برای مواجهه با پیامدهای وخیم تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آبی و ناامنی غذایی آماده سازد.»
به گزارش «الجزیره»، با وجود این واقعیت‌ها، تحلیلگران گفته‌اند دولت ایران از هرگونه اقدام در برابر پیامدهای وخیم تغییرات اقلیمی خودداری می‌کند، مگر اینکه تحریم‌هایی که اقتصاد کشور را ویران کرده بطور کامل برداشته شود.
در عین حال شاخص عملکرد رژیم ایران در حیطه محیط زیست «بسیار ناکافی» ارزیابی شده که نشان‌دهنده عدم پایبندی کامل آن به توافقنامه پاریس است. توافقی که یک معاهده الزام‌آور بین‌المللی با هدف محدود کردن گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد در مقایسه با قبل از دوران صنعتی شدن است و کنفرانس COP26 در اسکاتلند تلاش می‌کند به چنین توافقی دست پیدا کند.
با توجه به اینکه بیش از ۹۰درصد انرژی مصرفی ایران شامل سوخت‌های فسیلی است، حرکت به سوی استفاده از انرژی‌های پاک جهت کاهش گازهای گلخانه‌ای «امری ضروری» به شمار می‌رود.
بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته برای اینکه نشان دهند هشدارها در ارتباط با تغییرات اقلیمی را جدی می‌گیرند، با طرح‌های بلندپروازانه خود را برای کنفرانس گلاسکو آماده کردند. طرح‌هایی که قرار است گازهای گلخانه‌ای را تا یک تاریخ معین و عمدتا تا سال ۲۰۳۰ کاهش دهند و زمینه را برای امکانپذیر شدن سناریو «صفر خالص» در سال ۲۰۵۰ فراهم کنند. اما ارائه چنین طرح‌هایی از سوی کشورهای در حال توسعه که با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند بسیار مشکل است. این کشورها از جمله ایران می‌گویند که کشورهای صنعتی ثروتمند باید به آنها برای تامین مالی انرژی پاک کمک کنند، زیرا آن کشورها مسئول تولید و انتشار حدود ۸۰درصد از گازهای گلخانه‌ای در جهان هستند.
منال شهابی کارشناس ارشد و محقق مؤسسه مطالعات انرژی دانشگاه آکسفورد می‌گوید، آخرین باری که ایران درباره کاهش گازهای گلخانه‌ای تعهد داده بود در ارتباط با توافق ۲۰۱۵ پاریس است اما «هدف‌ها مبهم‌اند و مشمول حمایت‌های بین‌المللی از جمله پشتیبانی‌های مالی و انتقال فناوری پاک می‌شوند.» اما اینهمه با شرایط تحریمی جمهوری اسلامی مشکل به نظر می‌رسد. در عین حال، ایران یکی از کشورهایی است که توافق پاریس را امضا کرده اما تصویب نکرده است، به این معنی که هیچ تعهد قانونی برای تعهد به درخواست‌های کاهش جهانی ندارد.
با اینهمه ایران برای کاهش ۱۲درصد انتشار دی‌اکسید کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی تا سال ۲۰۳۰ میلادی هدف‌گذاری کرده است اما انجام ۸درصد از این میزان بستگی به لغو تحریم‌های آمریکا و دسترسی ایران به منابع بین‌المللی دارد.
کاوه مدنی استاد پژوهشگر در کالج شهر نیویورک و معاون سابق سازمان محیط زیست جمهوری اسلامی ایران گفت: هرگونه تعهد الزام‌آور اقلیمی در حال حاضر منجر به هزینه‌های اضافی می‌شود و «دولت در ایران تمایلی به امضای توافق‌نامه‌های بین‌المللی ندارد که هزینه‌هایی برای آن به همراه دارد».
«الجزیره» همچنین می‌نویسد که جمهوری اسلامی ایران در حال کار بر روی یک توافق بسیار حساس با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای خود است که در صورت دستیابی به آن، تحریم‌ها می‌توانند کاهش یابند. در مقابل، انتظار می‌رود تهران تضمین بدهد که از قابلیت‌های هسته‌ای‌اش برای اهداف صلح‌آمیز و تولید انرژی و نه برای تولید تسلیحات اتمی استفاده کند.
ساما بیلبائو لئون مدیرکل انجمن جهانی هسته‌ای به الجزیره گفت: در نهایت هر کشوری در جهان که استفاده ایمن و صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را انتخاب می‌کند و با جامعه بین‌المللی نیز همکاری می‌کند باید به این فناوری شگفت‌انگیز دسترسی داشته باشد.
تعدادی از همسایگان ایران با انتشار گازهای گلخانه‌ای بالا اخیراً در تلاش‌های خود برای مقابله با تغییرات اقلیمی گام‌های مهمی برداشته‌اند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ترکیه در COP26 با ارائه طرح‌های «صفر خالص» تلاش می‌کنند تا دست‌کم روی کاغذ نشان دهند که مایل به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی برای تأمین انرژی هستند. با این حال، جمهوری اسلامی ایران با وجود فشارهای جهانی برای گذار به اقتصاد سبز همچنان بی‌تفاوت است.
پیام‌های تهران در مورد اقدامات اقلیمی ثابت مانده است. در COP23 در سال ۲۰۱۷ در بن آلمان، جمهوری اسلامی گفت که توافقنامه پاریس را تنها در صورت اجرای کامل توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی و دریافت حمایت‌های مالی، تصویب خواهد کرد.
حتا اگر جمهوری اسلامی ایران بخواهد به تعهد خود برای کاهش ۱۲درصدی انتشار دی‌اکسیدکربن و دیگر آلاینده‌ها عمل کند، هزینه آن بیش از ۷۰ میلیارد دلار خواهد بود. این در حالیست که بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، انتظار می‌رود ایران در سال مالی جاری با کسری بودجه ۱۰.۲ میلیارد دلاری مواجه شود.
در همین حال، تحریم‌های آمریکا از دسترسی جمهوری اسلامی به منابع مالی مربوط به تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) که مسئول کمک به کشورها در زمینه مشکلات زیست محیطی است، جلوگیری کرده است.
کاوه مدنی گفت: «شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید کشوری که مسائل اجتماعی- اقتصادی و سیاسی وخیم دارد، روی تغییرات اقلیمی تمرکز کند.»
او گفت: «برای دولت ایران تهدید تغییرات اقلیمی چیزی نیست که بتواند در این مقطع آنهم تحت فشار اقتصادی شدید با آن مقابله کند. حتا اگر آنها [زمامداران رژیم ایران] آن را مهم بدانند، اراده و امکانات لازم برای رسیدگی به آن را ندارند. در نهایت، این کشورهای ثروتمند هستند که اگر می‌خواهند جهان همچنان وجود داشته باشد، باید بپردازند.»
پیشتر خبرگزاری ایسنا نیز اعلام کرده بود که گروه اعزامی از جمهوری اسلامی به گلاسکو می‌رود تا «رفع تحریم‌ها» را مطالبه کند. این خبرگزاری دولتی در گفتگو با الهام عزیزی رئیس گروه تغییر اقلیم مرکز ملی هوای سازمان حفاظت محیط زیست از قول وی نوشته بود که این اجلاس «فرصتی برای بیان خواسته‌های کشورهاست» و «در حال حاضر ما هیچگونه تعهد بین‌المللی مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نداریم.» این مقام مسئول درباره «موانع داخلی» برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز «تحریم‌ها» و نداشتن «اعتبار مالی» را مانع اقدامات لازم دانست و گفت که جمهوری اسلامی ایران برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برنامه دارد اما «در صورت رفع تحریم‌ها و تأمین اعتبار مالی مانعی در جهت تحقق این برنامه‌ها وجود نخواهد داشت.»
