احمد رأفت – چند نهاد حقوق بشری مسیحی شامل (نگرانی‌های خاورمیانه، اصل ۱۸ و درهای باز) گزارش سالیانه خود را در رابطه با آزار و سرکوب مسیحیان در ایران، به ویژه نوکیشان مسیحی منتشر ساخته‌اند.
در مقدمه این گزارش، نویسندگان آن اشاره می‌کنند که در موارد مختلف شهروندان مسیحی با «اتهامات» یکسان به احکامی کاملا متفاوت محکوم شده‌اند. احکامی که حکایت از «آشفتگی» و «ناهماهنگی» در قوه قضائیه جمهوری اسلامی دارد.
در ژانویه ۲۰۲۱ گروهی از کارشناسان حقوق بشری سازمان ملل متحد در نامه‌ای خطاب به مقامات قضائی جمهوری اسلامی نگرانی شدید خود را از وضعیت مسیحیان در ایران اعلام کرده بودند. قوه قضائیه در پاسخ به این نامه اعلام کرده بود که «در ایران هیچ فردی به دلایل مذهبی تحت تعقیب قرار نمی‌گیرد»! این در حالیست که نه تنها مسیحیان، بلکه شهروندان بهائی، یارسانی و حتا اهل سنت نیز به خاطر اعتقادات خود بازداشت و به احکام طولانی محکوم می‌شوند.
البته قوه قضائیه در همان نامه اعتراف می‌کند که در دادگاه‌های جمهوری اسلامی کسانی که به دیگر مذاهب غیر از شیعه ۱۲ امامی اعتقاد دارند، با اتهامات چون «همکاری با دولت‌های متخاصم»، «اقدام علیه امنیت ملی»، «تبلیغ علیه نظام» و یا «عضویت در گروه‌های مسیحی صیهونیستی» محاکمه و محکوم شده‌اند. در این گزارش اشاره شده است که مسیحیانی که در فضائی غیر از کلیساهای رسمی تحت نظر رژیم «برای عبادت و مطالعه کتاب مقدس جمع شوند» در بسیاری موارد به «اقدام علیه امنیت ملی» متهم شده‌اند. جرمی که می‌تواند محکومیت به ده سال زندان را به دنبال داشته باشد. البته نوکیشان مسیحی حق حضور در کلیساهای رسمی شهروندان ارمنی و آسوری را ندارند.
اکثر نوکیشان مسیحی که در سال‌های اخیر بازداشت شده‌اند بر پایه بندهای ۴۹۸، ۴۹۹، ۵۰۰ و ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی محکوم شده‌اند. بر پایه ماده ۴۹۸ «هر کس با هر مرامی، دسته، جمعیت یا شعبه جمعیتی بیش از دو نفر در داخل یا خارج از کشور تحت هر اسم یا عنوانی تشکیل دهد یا اداره نماید که هدف آن بر هم زدن امنیت کشور باشد و محارب شناخته نشود به حبس از دو تا ده سال محکوم می‌شود.»
در بند ۴۹۹ و ضمیمه آن نیز آمده است: «هر کس در یکی از دسته‌ها یا جمعیت‌ها یا شعب جمعیت‌های مذکور در ماده (۴۹۸) عضویت یابد به سه ماه تا پنج سال حبس محکوم می‌گردد مگر اینکه ثابت شود از اهداف آن بی‌اطلاع بوده است.» در ضمیمه همین بند اشاره می‌شود «هر کس با قصد ایجاد خشونت یا تنش در جامعه و یا با علم به وقوع آن به قومیت‌های ایرانی یا ادیان الهی یا مذاهب اسلامی مصرح در قانون اساسی توهین نماید، چنانچه مشمول حد نباشد و منجر به خشونت یا تنش شده باشد به حبس و جزای نقدی درجه پنج یا یکی از آن دو محکوم و در غیر اینصورت به حبس و جزای نقدی درجه شش یا یکی از آن دو محکوم می شود.»
برخی در دادگاه‌های انقلاب بر مبنای ماده ۵۰۰ محکوم شده‌اند: «هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم خواهد شد.»
در مواردی برخی از نوکیشان حتا بر مبنای ماده ۵۰۰ و ضمیمه آن محکوم شده‌اند: «هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم سلب‌النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر اینصورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»
در اشاره به «ناهماهنگی» و «آشفتگی» نظام قضائی در برخورد با نوکیشان مسیحی در این گزارش به دو حکم اشاره می‌شود. یکی از شعب دادگاه انقلاب دزفول در بررسی پرونده ۸ نوکیش مسیحی متهم به تغییر دین رای داده است که تنها از نظر شرعی تغییر دین جرم به حساب می‌آید و از نظر قانونی نمی‌توان آنرا جرم تلقی کرد. همزمان دادگاه دیگری حکم ده سال زندان برای یک زوج مسیحی را به اتهام عضویت در یک کلیسای خانگی تائید کرده است.
یکی از نگرانی‌ها در سال ۲۰۲۱، بازداشت بسیاری از نوکیشان مسیحی از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است. حداقل در ۱۲ مورد در سال گذشته میلادی نوکیشان مسیحی توسط سپاه پاسداران بازداشت و روانه زندان شده‌اند. از جمله احکامی که در سال گذشته در مورد نوکیشان مسیحی صادر شده، می توان به حکم ۱۱ نفر از آنها از سوی دادگاهی در فردیس اشاره کرد که نه تنها آنها را از حضور در مجامع و کلیساهای خانگی منع می‌کند، بلکه رای به ممنوعیت هرگونه تماسی در شبکه های اجتماعی صادر کرده است.
در سال ۲۰۲۱ حداقل ۵۹ نوکیش مسیحی نیز بازداشت شده‌اند که ۳۰ نفر از آنها در دادگاه محکوم گشته‌اند. در این گزارش به وثیقه‌های بسیار سنگین برای نوکیشان مسیحی نیز اشاره شده که بالغ بر ۲۰۰ هزار دلار می‌شود.
طبق آمار رسمی، شمار شهروندان مسیحی که در ایران زندگی می‌کنند ۱۱۷ هزار نفر اعلام شده است، در حالی که منابع مسیحیان این رقم را واقعی نمی‌دانند زیرا نوکیشان مسیحی در آن منظور نشده‌اند. در «پایگاه داده‌های مسیحیان جهان» شمار ایرانیان مسیحی ۵۴۷ هزار نفر تخمین زده می‌شود. برخی منابع دیگر شمار مسیحیان در جمهوری اسلامی را حدود یک میلیون نفر اعلام می‌کنند.
