سکههای کشف شده در شهر تاریخی بلقیس نشان می‌دهد که رگههایی از تمدن قرن دوم تا دوره صفوی در این شهر وجود داشته است.
خبرگزاری مهر به نقل از احمد نیک گفتار باستان‌شناس شهر تاریخی بلقیس نوشته است که سکههای کشف شده در این شهر موثق‌ترین سند به جا مانده از آن است و نام این شهر را به مدت ۷۰۰ سال- از زمان حکومت ایلخانان تا اوخر حکومت صفوی- زنده نگاه داشته است؛ سکه‌هایی که بر روی آنها نام اسفراین حک شده است.
نیگ گفتار به خبرگزاری مهر گفته است: سکههای موجود که واژه اسفراین به وضوح در پشت و روی سکه ضرب شده و تاریخ دارد نشان می‌دهد که نام این شهر از گذشته تا به امروز اسفراین بوده و بقیه اسامی‌در مورد این شهر غیرقابل اعتماد است.
بلقیس یکی از بزرگترین شهرهای گلی و خشتی ایران است؛ شهری که اکنون به نام اسفراین شناخته می‌شود و در استان خراسان شمالی قرار دارد.
این شهر خشتی و گلی بیش از ۱۸۰ هکتار وسعت دارد. بقایای ارگ و خندق پیرامون آن شارستان شامل برج و بارو مقبره شیخ آذری ویرانه‌های معروف به منارتپه کوره سفالگری آب انبار بازار کاروانسرا و بنای معروف به یخدانها از جمله آثار به جا مانده از این شهر تاریخی است.
شهر بلقیس در قرن‌های سوم و چهارم هجری قمری یکی از شهرهای مهم نیشابور بوده و آثار فراوانی از این دوره تاریخی به دست آمده است.
نیک‌گفتار در مورد نام‌گذاری این مجموعه به بلقیس نیز گفت برخی بر این باورند که پس از فتح اسفراین در سال ۳۱ هجری قمری توسط سپاه اسلام و مشابهت میان این منطقه از لحاظ آب و هوایی با سرزمین ملکه سبا (بلقیس) این شهر به بلقیس معروف شده و برخی نیز دستور مرمت آن از سوی بلقیس خاتون مادر تیمو گورکانی را علت این نام‌گذاری می‌دانند.
اما سالم ترین و برجسته‌ترین اثری که از این شهر به جا مانده ارگی با ۲۹ برج به ارتفاع حدود ۱۱ متر است. این ارگ جزو بزرگترین قلعه‌های باستانی ایران به حساب می‌آید.
به نوشته مهر، مورخان و جغرافی‌دانان از اسفندیار پسر گشتاسب به عنوان بنیانگذار این شهر نام برده‌اند.
این خبرگزاری نوشته است که فضای داخلی قلعه بر اثر حفاری‌های قاچاق به کلی مضطرب شده و فقط از این ارگ بزرگ که زمانی دارای فضاهای معماری بوده، امروزه تنها برج و بارو و خاکریزهای اطراف آن باقی مانده است.
آنطور که رسانه‌های ایران پیش‌تر هم گزارش داده بودند کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر تاریخی بلقیس همچنان ادامه دارد.
شهریور ماه سال جاری احمد نیک‌گفتار خبر داد که ادامه این کاوش‌ها در شارستان و ارگ این شهر به کشف صحنی با رواق‌های پیرامونی یک ورودی آجر فرش مزین به گچ بری برهشته ادامه تالار ستون‌دار سیستم آب‌رسانی حیاط مرکزی و آب انبار انجامید.
