رئیس کمیسیون نرمافزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای از موج گسترده مهاجرت طراحان بازی‌های کامپیوتری یا «گیم دیزاینرها» به خارج از ایران خبر داده است. او محدودیت‌هایی از قبیل مسدود شدن سرورهای مورد نیاز طراحان بازی توسط دولت در ایران را از جمله عواملی دانست که سبب مهاجرت این متخصصان شده است.
ابوالفضل صادق رئیس کمیسیون نرمافزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای گفته که «متأسفانه بازی‌سازان ایرانی باید چندین برابر بازی‌سازان خارجی برای تولید تلاش کنند و موانع بسیاری را برای انتشار بازی‌های خود پشت سر بگذارند و همین هم موجب می‌شود تا مایل باشند کشور را به مقصد کشور‌هایی که در آنها دسترسی آزاد به اطلاعات، موتورها، ناشران و رسانه‌ها دارند، ترک کنند.»
طراحی بازی‌های کامپیوتری دارای بخش‌های مختلفی از طراحی «گیم پلی»، طراحی مراحل، طراحی مکانیک و قوانین یک بازی است که طراحان و دست‌اندرکاران هر بخش به عنوان «طراح بازی» یا «گیم دیزاینر» شناخته می‌شوند. یعنی متخصصانی که باید به برنامه‌‌نویسی و نرمافزارهای مختلف طراحی و گرافیک آشنا باشند و سال‌ها برای آموختن تلاش می‌کنند تا به یک نیروی حرفه‌ای تبدیل شوند.
اکنون به گفته رئیس کمیسیون نرمافزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای، تحریم‌ها امکان رقابت شرکت‌های داخلی با شرکت‌های خارجی را از بین می‌برد و این موضوع یکی از انگیزههای انتقال کسب و کار به کشوری دیگر است.
اما مشکلات ناشی از عملکرد جمهوری اسلامی هم برای این حرفه بحران‌زا بوده است. به گفته ابوالفضل صادق «برخی فیلتر‌ها از خارج کشور برای بازی‌ساز‌ها اعمال می‌شود؛ رابطه با برنامه‌های کاربردی و موتور‌های بازی‌سازی در دسترس؛ و برخی دیگر از داخل خود کشور. برای مثال ممکن است سرور‌هایی که خدمات داخلی و خارجی ارائه می‌دهند از داخل کشور تحریم و مسدود شوند و کاربران خود را از دست بدهند.»
این مشکلات سبب شده نه تنها طراحان حرفه‌ای بازی‌ها بلکه حتی کارآموزانی که به گفته ابوالفضل صادق دو سال برای آموزش آنها زمان گذاشته نیز به محض پایان دوره از داشتن بازار کار منصفانه و آزادی عمل در ایران ناامید شده و به دیگر کشورها مهاجرت می‌کنند.
در این میان موضوع دستمزد و بی‌ارزش بودن پول ایران هم یکی از انگیزههای مهم مهاجرت طراحان بازی‌های کامپیوتری است. بسیاری از نیروهای متخصص به دلیل اختلاف قیمت قابل توجه ارز کشور، به عنوان شاغل آزاد (فریلنس) با شرکت‌های خارجی کار می‌کنند چون شرکت‌های داخلی توان پرداخت این مبالغ را به نیروهای خود ندارند.
موج مهاجرت این صنف در حالیست که به گفته رئیس کمیسیون نرم‌افزاهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای «شرکت‌های مستقل توانمندی در کشور داریم که بازی‌های بسیار خوبی تولید کرده‌اند و برنده جوایز جشنواره‌های مختلف شده‌اند، اما در نبود حمایت‌ها شاهد آن هستیم که سالانه حداقل دو تا سه مورد از این شرکت‌ها و تیم‌های بازی‌سازی، یعنی کل تیم و یا شرکت به کشور‌های دیگر از جمله ترکیه، کانادا و کشور‌های اروپایی مهاجرت می‌کنند.»
در این میان ترکیه توانسته به یکی از مقاصد اصلی طراحان ایرانی بازی‌های کامپیوتری تبدیل شود. رئیس کمیسیون نرمافزارهای سرگرمی و بازی‌های رایانه‌ای در اینباره توضیح داده که «در سال‌های اخیر ترکیه مقصد اصلی مهاجرت متخصصان بازی‌سازی کشور بوده است. ترکیه فضای بسیاری در این حوزه پیدا کرده و بازی‌سازان به اطلاعات و ارتباطات با سایر بازی‌ساز‌ها و ناشران بازی‌ها دسترسی آزاد دارند. ترکیه در حال حاضر به‌عنوان قطب بازی‌سازی منطقه شناخته می‌شود و کشور‌های بسیاری ترغیب به سرمایه‌گذاری در آن شده‌اند. در صورتی که بازی‌سازان ایرانی همچنان برای اینکه ناشران بازی‌ها انتشار بازی‌های تولیدی‌شان را بپذیرند باید با رابطی خارجی با این ناشران ارتباط برقرار کنند.»
حمزه آزاد متولد سال ۶۹ موسس شرکت «بازی‌سازان جوان» و نماینده رسمی «گلوبال گیم جم» (Global Game Jam)در ایران دو سال پیش درباره مشکلاتی که بر سر فعالان این صنف در ایران وجود دارد و در مقایسه با شرایط ترکیه گفته بود یکی از مشکلات در ایران بی‌توجهی مسئولان به بخش «آکادمیک» است: «زمانی در زمینه بازی‌سازی کامپیوتری رشته‌ای در دانشگاهی راه افتاد که بعد از مدت کوتاهی تعطیل شد. برخلاف ترکیه که خیلی حساب شده در این زمینه کار می‌کند. مثلا فقط دانشگاه باهچه شهیر در استانبول یک مرکز تخصصی بازی‌سازی دارد و یک آزمایشگاه تخصصی بازی‌سازی شش طبقه در دسترش دانشجویان است. بسیار جدی و با امکانات خوب مشغول به کار هستند.»
احسان کنگرانی مدیر بخش بازی «کافه‌بازار» نیز فروردین امسال درباره انگیزههای مهاجرت طراحان و سرمایه‌گذاران بازی‌های کامپیوتری گفته بود: «اکثر نیروهای متخصص در حال مهاجرت هستند. ورودی خاصی به این حوزه نداریم اما خروجی هر روز در حال افزایش است. اختلاف درآمدی که بین ایران و کشور‌های دیگر به واسطه پایین بودن ارزش پول ملی به وجود آمده باعث شده در سال‌های اخیر موج مهاجرت سرعت بیشتری پیدا کند و این یک معضل جدی است.»
به گفته او، از آنجا که در دانشگاه‌های کشور رشته کامل و مجزایی برای بازی‌سازی وجود ندارد و تمامی فعالان این حوزه با علاقه شخصی و به صورت مجزا اقدام به یادگیری در زمینه بازی‌سازی کرده‌اند، بنیاد می‌تواند در تربیت نیروی متخصص نقش بسزایی داشته باشد. همان‌طور که در گذشته هم آکادمی بنیاد نیروی متخصص در حوزه گیم تربیت می‌کرد اما امروزه چندان فعال نیست و خروجی مشخصی ندارد.
شهریار ازهاریان‌فر هم‌بنیان‌گذار استودیو نردبان اندیشه و سازنده بازی «آمیرزا» گفته «بلاتکلیفی طرح صیانت و اینکه همه چیز در حالت معلق قرار دارد بسیار نگران‌کننده است. به‌‌خصوص اینکه واکنش بازار به این اتفاق مشخص نیست و حتماً با سیل مهاجرت عظیمی پس از اجرا شدن این طرح روبرو خواهیم شد.»
به گفته شهریار ازهاریان‌فر یکی دیگر از مشکلات، نبود شرکت‌های خارجی این حوزه در ایران است: «بسیاری از شرکت‌های برجسته و بزرگ بازی‌سازی دور تا دور ایران مشغول فعالیت هستند و حتی در کشور‌های همسایه مانند امارات، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان فعالیت رسمی دارند. این در حالی است که هیچ شرکت بازی‌سازی خارجی‌ای در ایران فعالیت ندارد و نه تنها از همکاری‌های بین‌المللی محرومیم، بلکه دانش فنی روز دنیا را هم در اختیار نداریم و این مسئله باعث شده تا به لحاظ علمی و فنی بسیار پایین‌تر از سطح اول دنیا باشیم.»
جالب اینکه بنیادی به نام «بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای» نیز سال‌هاست در ایران فعال شده اما به نظر می‌رسد نه نفوذی بر قانونگذاران دارد و نه توانایی مالی برای حمایت از فعالان این صنف؛ این در حالیست که طبق قانون بودجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است از عرضه‌کنندگان بازی‌های خارجی قابل نصب در رایانه، تلفن همراه و کنسول، ۱۰ درصد قیمت فروش را به عنوان عوارض دریافت کند و آن را در اختیار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای حمایت از توسعه بازی‌های داخلی قرار دهد. به گفته فعالان اما اینها همه روی کاغذ مانده و سبب ناامیدی بیشتر فعالان در صنف بازی‌های رایانه‌ای شده است.
