«سلفی» هم قدم به نمایشگاه‌های هنری گذاشت

احمد رأفت (+عکس) گالری ساعتچی لندن میزبان اولین نمایشگاه برای عکس‌های موسوم به «سلفی» است. با این نمایشگاه که تا روز ۳۱ ماه مه سال جاری میلادی برقرار خواهد بود، رسما عکس‌های سلفی نیز قدم به جهان هنر گذاشتند.

این نمایشگاه با خودنگاره‌‌های هنرمندان معروفی چون ونسان وان‌گوگ، رامبرانت، اندی وارهول، پابلو پیکاسو و فریدا کالو آغاز می‌شود. برگزارکنندگان این نمایشگاه که From Selfie to Self-Expression یا «از سلفی تا خودبیانی» نام دارد، معتقدند سلفی امروز ادامه‌ی خودنگاری‌های گذشته است.

سلفی، تصویری که می‌خواهیم دیگران از ما ببینند

نیگل هارست، برگزارکننده این نمایشگاه، که از حمایت مالی تلفن‌های موبایل‌ چینی «هواوی» برخوردار است، می‌گوید: «سلفی تصویری است که ما می‌خواهیم دیگران از ما ببینند و نه آنچه دقیقا واقعیت است». نیگل هارست در ادامه می‌افزاید: «سلفی در موقعیت‌هایی چون تعطیلات، در کنار افراد سرشناس و یا در لحظات شادی در کنار دوستان و آشنایان گرفته می‌شود و به ندرت چهره ما را در زندگی روزانه نشان می‌دهد، چون هدف نشان دادن چهره‌ای از ما است که دوست داریم دیگران آن را ببینند».

جامعه‌شناسان، از سوی دیگر، معتقدند امروز تهیه و انتشار سلفی در رسانه‌های اجتماعی با هویت بیشتر مردم عجین شده است.

در سالن‌های بعدی این نمایشگاه می‌توان در ده‌ها سلفی بدون تمایز، افراد ناشناس و شناخته‌شده را دید که خود را چنان که می‌خواهند به دیگران می‌نمایانند. شخصیت‌های سیاسی چون ملکه الیزابت دوم تا دونالد ترامپ، باراک اوباما و دیوید کامرون نیز با گرفتن سلفی همرنگ جماعت شده‌اند.

البته ورزشکاران شناخته شده و هنرپیشگان و چهره‌های خبرسازی چون کیم کارداشیان هم با سلفی‌هاشان در نمایشگاه لندن حضور دارند.

کیم کارداشیان که از چهره‌های بسیار معروف تلویزیونی است، در سال ۲۰۱۵ کتابی از سلفی‌های خود با عنوان Selfish منتشر کرد که می‌توان به صورت رایگان و از طریق اینترنت تهیه کرد.

دو دستگی منتقدان هنری

البته برگزاری این نمایشگاه، منتقدین هنری را به دو دسته تقسیم کرد: آنهایی که خودنگاری دیجیتال را کاملا بی‌ربط با هنر می‌دانند، و آنهایی که معتقدند سلفی همان خودنگاری است که همیشه وجود داشته است، با این تفاوت که با تکنولوژی‌های جدید تحول یافته است. هواداران نظریه دوم معتقدند که گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی خودنگاری را که سنتی با بیش از ۵ قرن سابقه است، نه تنها عمومی‌تر کرده بلکه به آن سرعت نیز بخشیده است.

آلکساندر آلفیری، فیلسوفی که در زمینه شبکه‌های اجتماعی تحقیقات گسترده‌ای انجام داده، سلفی را «زاییده‌ی نیاز انسان امروزی به خودنمایی در جامعه‌ای می‌داند که بسیاری از ارزش‌های گذشته را قبول ندارد و به فلسفه من هستم به شرطی که دیده شوم روی آورده‌اند».

این فیلسوف مدرن می‌افزاید: «با سلفی‌ای  که بلافاصله در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌گیرد،  مردم به دنبال لایک هستند که در واقع جانشین شایستگی‌های گذشته است». آلفیری سلفی را «در جهانی که امنیت کاری وجود ندارد و انزوا و تنهایی به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزانه تبدیل شده، تلاشی برای پیدا کردن هویت و نشان دادن آن به دیگران» می‌داند.

از بغداد تا لندن

چارلز، بنیانگذار گالری ساعتچی، یکی از ۴ فرزند ناتان ساعتچی، یهودی عراقی‌تبار است که در سال ۱۹۴۷، بعد از تشکیل کشور اسرائیل  و رشد یهودی‌ستیزی بغداد را ترک و به بریتانیا مهاجرت کرد. چارلز و برادرش موریس، مهم‌ترین شرکت تبلیغاتی جهان یعنی «Saatchi & Saatchi» را بنیانگذاری کردند، که از جمله نقش مهمی در پیروزی انتخاباتی مارگارت تاچر، نخست‌وزیر بریتانیا، در سال ۱۹۷۹ داشت. آنها در سال ۱۹۹۵ مجبور به فروش سهام این شرکت شدند ولی بلافاصله شرکت جدیدی با نام  «M&C Saatchi» راه‌اندازی کردند.

این گالری را که نمایشگاه سلفی در آن برگزار می‌شود، چارلز ساعتچی که علاقه خاصی به آثار هنری دارد و صاحب یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های هنری جهان است، در سال ۱۹۸۵ در شهر لندن بنیان گذاشت. این گالری یکی از مهم‌ترین مراکز هنری پایتخت بریتانیاست.