روز دانشجو؛ امید و استقلالی که زیر بار فشارها و تضادها زنده می‌مانَد

- محدودیت‎ها باعث شده دانشجویان با خط‌های مختلف فکری مجبور باشند برای استفاده از فرصت اندک روز دانشجو زیر یک سقف اجباری گرد هم آیند.
- یکی از تفاوت‎های روز دانشجو امسال با سال‎های گذشته، تأکید بیشتر بر مطالبات صنفی و غیرسیاسی بود.
- محمد ملکی رییس پیشین دانشگاه تهران به دانشجویان پیام داده که باید با دیکتاتوری و استبدادِ نظام ولایی مبارزه کرد.
- محسن هاشمی رفسنجانی در پیامی گفته رکود دانشگاه‎ها نشان‌دهنده شکاف بین دانشجویان و حاکمیت است.
- تصاویر شهدای جنگ ایران و عراق و کشته‎های مدافع حرم به بیرقی برای منتقدان خودی رژیم نیز تبدیل شده است.

پنج شنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۶ برابر با ۰۷ دسامبر ۲۰۱۷


(+ عکس، ویدیو) اگر برگزاری مراسم روز دانشجو در ایران برای حامیان جمهوری اسلامی فرصتی شد تا از آن هم برای ترویج فرهنگ عقیدتی- ایدئولوژیک «مقاومت» و آمریکاستیزی و به باور خودشان «تجدید میثاق با آرمان‎های اصیل انقلابی» و «تقویت ولایتمداری» در دانشگاه‎ها استفاده کنند، فرصتی نیز شد برای گروهی از دانشجویان که زیر سایه‎ی بگیر و ببندهای حراست و کمیته انضباطی و معاونت آموزش دست‌کم یک بار دیگر اعلام کنند که همچنان هستند و میدان را برای تبلیغات وابسته و حکومتی خالی نمی‌کنند.

دانشگاه تهران مراسم روز دانشجو، آذر ۱۳۹۶

دکتر محمد ملکی، اولین رییس دانشگاه تهران پس از انقلاب اسلامی که بیشتر از تمام روزهایی که صرف فعالیت آکادمیک خود کرد، در کش و قوس با رژیم بود و بارها سر از اوین درآورد به مناسبت روز دانشجو گفته «پیام من به دانشجویان این است که نترسند و به رسالت و وظیفه خود که مبارزه با دیکتاتوری و استبدادِ نظام ولایی است عمل کنند».

در شرایطی که مخالفین و منتقدین مستقلِ حکومت، در هر طیف و تشکیلاتی که باشند تقریبا هیچ فرصت و امکانی برای اظهار نظر ندارند، انجمن‌های اسلامی دانشگاه‌ها به طور محدود مجوز رسمی گرفتند که از چهره‎های اصلاح‏‌طلب مورد تایید برای سخنرانی در مراسم روز دانشجو دعوت کنند.

بر اساس همین مجوزها در روزهای منتهی به ۱۶ آذر در تعدادی از دانشگاه‎های تهران و بعضی دیگر از شهرستان‎ها نشست‎ها و سخنرانی‎هایی برگزار شد که از تریبون‎های آن موضوعاتی با رنگ و بوی انتقادی بیان شد و در حاشیه آن دانشجویان توانستند مطالبات حداقلی خود را با پلاکارد، پوستر، پخش محدود نشریات دانشجویی، چیدمان دکور محل سخنرانی و شعارهای انتقادی به گوش مقامات و مسوولان برسانند.

این تصویر نمایی از ویترین تضادهاست، علی مطهری که در آزادی‎های فردی مثل بحث حجاب به تحجّر شهرت دارد، سخنران مراسم دانشجویان آزادی‎خواه می‎شود آن هم پشت میزی که روی آن تصاویر چمران، طالقانی، خاتمی، مطهری، خامنه‎ای، رفسنجانی، مصدق و بازرگان همگی یک‌جا گردآوری شده

زیر یک سقف‌ اجباری

در فضای سیاسی محدود دانشگاه‎ها، دانشجویان از طیف‎ها و جریان‎های مختلف فکری، از چپ تا راست، چندان حق انتخاب برای شرکت در سخرانی یا جلسه‎ای که به دیدگاه‎های آنها نزدیک‎تر باشد ندارند و اکثراً مجبورند یا قید حضور در چنین اجتماعاتی را بزنند و یا بخش زیادی از باورها و مطالبات خود را نادیده بگیرند و یا موقتاً پشت در سالن محل برگزاری مراسم به نمایش بگذارند تا فقط برای ساعاتی از روزنه‎ی کوچکی که ایجاد شده استفاده کنند و در یک سالن زیر یک سقف جمع شوند. اجتماعاتی که  عموم حاضرین در آن با حکومت نه تنها در یک خط فکری قرار ندارند بلکه بسیاری از آنها از بنیاد مخالف آن هستند.

نتیجه چنین محدودیتی این می‌شود که وقتی فضای مراسم مختلف برانداز می‌شود، معجونی از جریان‎های فکری سیاسی و اجتماعی در آنها به چشم می‎خورد که هم با یکدیگر و هم با حکومت تضاد فکری و همچنین منافع دارند؛ اما خوشبختانه یا متاسفانه راهی ندارند جز آنکه کنار یکدیگر بنشینند و دست‌کم به همکلاسی‎ها و هم‎دانشگاهی‎های خود، و همچنین به افکار عمومی و رسانه‌ها، و البته به حکومت نیز، بگویند که خطوط فکری آنها زنده است اگرچه دست‌شان از امکانات گسترده و آزاد برای ابراز وجود با زور و سرکوب کوتاه شده است؛ شبیه آنچه امسال در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و برخی دانشگاه‌های دیگر ایران روی داد.

طیف مذهبی دانشجویان حامی «جنبش سبز» در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران؛ وب‎سایت جماران وابسته به بیت خمینی این دست دانشجویان را مورد توجه قرار داده، سیدحسن خمینی مسوولیت این پایگاه را به عهده دارد

در مراسمی که سخنران آن مسعود پزشکیان، عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی و محمدرضا خاتمی، عضو پیشین حزب مشارکت و از اصلاح‏‌طلبان حامی میرحسین موسوی بودند، گروهی دانشجو نمادهای سبز به همراه داشتند و از موسوی و کروبی حمایت می‎کردند؛ یک گروهی ملی- مذهبی هم بودند که تصویر علی شریعتی و طالقانی در دست داشتند و تعدادی نیز تصویر امام موسی صدر و مصطفی چمران و میرحسین موسوی و روح‎الله خمینی را!

گروهی مذهبی حاضر در  مراسم شعار می‎دادند «ما جنبش سبزیم و علمدار حسینیم» و گروهی هم حضور داشتند که دست‌کم از حجاب آنها پیدا بود چندان در قید و بند مسائل مذهبی نیستند.

دانشجویان دختر حاضر در مراسم سالن دانشکده ادبیات دانشگاه تهران

در این مراسم روی دکور کنار سخنران تصویری از محمد ابراهیم همت، از شهدای صاحب نام جنگ ایران و عراق قرارداده شده بود که خانواده او از حامیان جنبش سبز هستند.

تصویری از سید ابراهیم همت از شهدای صاحب نام جنگ ایران و عراق، دکور مراسم روز دانشجو در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران

در مقابل در و دیوار مراسمی که در دانشگاه محقق اردبیلی به مناسبت این روز برگزار شد، بنرهای بزرگی از محسن حججی، از کشته‎های مدافع حرم در سوریه در کنار تصویری از مرتضی مطهری نصب شده بود و سخنران مراسم فرزند او علی مطهری، نایب رییس مجلس شورای اسلامی بود که با وجود اینکه خاستگاه اصولگرا دارد، اما در سال‎‌های اخیر به دلیل انتقادهای‎ پیگیر از ادامه حصر رهبران جنبش سبز، نزدیک به اصلاح‏‌طلبان قلمداد می‌شود.

مراسمی که در دانشگاه محقق اردبیلی برگزار شد، اوج تضادها بود. بعضی از مسوولین دانشگاه و اقلیتی از دانشجویان در صف ولایی‌ها قرار داشتند و در مقابل، اکثریت حاضرین در مراسم، دانشجویان منتقد بودند که پارچه تزیینی روی میز سخنرانی علی مطهری را با رنگ سبز پهن کرده بودند؛ تنها امکان یک اعتراض نمادین!

علی مطهری رکورد سخنرانی در مراسمی را که به آنها دعوت شده بود شکست. وی پشت میزی با پارچه سبز در سالن تربیت بدنی دانشگاه محقق اردبیلی نشسته و در انتهای سالن بنر حججی و پدرش نصب شده
دانشگاه محقق اردبیلی سیستم مدیریتی مذهبی دارد، اما پولی اداره می‎شود و بسیاری از دانشجویان آن نسخه‌ی مذهبی حکومت نیستند

شکاف بین بخش سیاسی و جنبش دانشجویی

محسن هاشمی‎رفسنجانی پسر علی‌اکبر رفسنجانی، و رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران در پیامی به مناسبت روز دانشجو گفته «فضای سرد و راکد دانشگاه‌ها حکایت از شکاف بین بخش سیاسی و جنبش دانشجویی دارد. او تاکید کرده همه روز دانشجو را نباید در «سیاست» خلاصه کرد. اگرچه محدود، اما این چنین هم شد و گروهی از فعالین دانشجویی امسال سعی کردند بیشتر از آنکه مطالبات سیاسی خود را پُررنگ کنند، بر خواسته‎های صنفی خود اصرار کنند.

طرح مطالبات صنفی رونق بیشتری گرفت

انتقاد به پولی شدن دانشگاه‎ها و افزایش شهریه، ضعف امکانات خوابگاه‌های دانشگاه‌ها، وضعیت نامناسب غذای دانشگاه‎ها، نبود شغل برای فارغ‎التحصیلان، جرّ و بحث‌های میان استادان و دانشجویان بر سر نمره و پاس شدن دروس، و همچنین وضعیت پایان‎نامه‎ها مطالبات و اعتراضاتی بودند که عیار صنفی آنها فراتر از مطالبات سیاسی است.

دانشجویان خوش ذوق دانشگاه یزد، ویدیوی طنزی ساخته بودند که از شهریه‎های بالای دانشگاه‎ها و فشار بر خانواده‎ها حکایت‌ می‌کند.

«آخرین قطره خون ۳» انیمیشنی به مناسبت روز دانشجو بود که به شهریه‎های بالای دانشجویی اشاره داشت: «دل و قلوه» دانشجو به جای شهریه برای ثبت نام گرفته می‌‏شود و کباب‌های سلف‎ که با ارّه و  ساتور هم خورد نمی‏‌شود.

بعضی از اعتراضات دانشجویی هم کمتر دیده شد که یکی از آنها بیستمین روز اعتصاب غذای دانشجویان دانشکده نفت آبادان بود.

اعتصاب دانشجویان دانشکده نفت آبادان (روز پنج‎شنبه ۱۶ آذر)

گزارش‎هایی از لغو بعضی مراسم نیز به گوش رسید، همچنان که از سخنرانی عبدالله مؤمنی زندانی پیشین سیاسی و یاشار سلطانی مدیر مسوول وب‏سایت «معماری ‏نیوز»، افشاگر تخلفات مالی شهرداری دوران قالیباف، در دانشگاه بوشهر جلوگیری شد.

در عین حال، در برخی از این مراسم رسمی و مجوزدار، برخی دانشجویان در اعتراض به مطالبی که سخنرانان مطرح می‌کردند، سالن را ترک گفتند.

بعضی از اصلاح‌‏طلبان هم ترجیح‏ دادند در هیچ مراسمی شرکت نکنند و از راه دور خود را دغدغه‎دار دانشجویان نشان دهند، از جمله معصومه ابتکار معاون زنان و امور خانواده ریاست جمهوری که در کانال تلگرامی خود از ستاره‌دار شدن و محدودیت ادامه تحصیل بعضی دانشجویان انتقاد کرد.

۱۶ آذر، روز دانشجوی ۱۳۹۶، امسال هم به پایان رسید بدون اینکه حکومت توانسته باشد آن را به طور کامل مصادره کند و مانع تلاش‌های مستقل جنبشی شود که مانند هر حرکت اجتماعی دیگر، هویت و سرشت واقعی آن، در مستقل بودن و مستقل ماندنِ آن است.

برای امتیاز دادن به این مطلب لطفا روی ستاره‌ها کلیک کنید.

توجه: وقتی با ماوس روی ستاره‌ها حرکت می‌کنید، یک ستاره زرد یعنی یک امتیاز و پنج ستاره زرد یعنی پنج امتیاز!

تعداد آرا: ۰ / معدل امتیاز: ۰

کسی تا به حال به این مطلب امتیاز نداده! شما اولین نفر باشید

لینک کوتاه شده این نوشته:
https://kayhan.london/?p=97660