«کارت زرد» مایکل فلین به ایران؛
مقدمه‌ی تکرار عملیات نظامی «کمانگیر چابک»؟

اخطار رسمی مایکل فلین مشاور ارشد امنیت ملی کاخ سفید علیه ایران طی نخستین دیدار با خبرنگاران در منصب تازه، پس از محکوم ساختن آزمایش موشکی روز یک‌شنبه جمهوری اسلامی نشانه‌ی تصمیم دولت آمریکا برای استفاده از قدرت گرم در پشتیبانی از سیاست خارجی تغییریافته‌ی آن کشور است.

به نظر می‌رسد همکاران ترامپ کلیات طرح‌هایی را برای اجرا در عرصه سیاست خارجی آماده ساخته‌اند که  مقابله با داعش و برخورد با رژیم ایران، دو گزینه مورد علاقه و پشتیبانی اکثریت افکار عمومی مردم امریکا، در راس آنها قرار دارند.

اقدامات همزمان جمهوری‌خواهان کنگره نیز حاکی از همسویی فکری و مشارکت شماری از قانون‌گذاران آن کشور با طرح‌های اجرایی دولت تازه در این دو زمینه است.

دولت ترامپ طی هفته اول کار در کاخ سفید با اعلام محدودیت سفر اتباع ایران و شش کشور مسلمان نشین دیگر به آمریکا، به استفاده‌ی تهاجمی و حساب شده از قدرت نرم ایالات متحده مبادرت کرد.

با داشتن ۱۲ هزار دانشجوی مشغول به تحصیل در آمریکا و بیش از نیم میلیون مهاجر، ایران بیش از شش کشور دیگر مشمول محدودیت‌های مسافرتی اخیر شده و هدف فرمان اجرایی ترامپ قرار داشته است.

طراحان امنیت ملی دولت تازه ایالات متحده، با محاسبه واکنش‌های تلافی‌جویانه محتمل ایران، با توسل به «اقدام بازدارنده»، «دفاع پیشگیرانه» و یا مقابله‌ی تنبیهی به منظور دفاع از امنیت کشورهای متحد، ممکن است مرحله به مرحله عملیات ایذایی شدیدتری علیه جمهوری اسلامی در دستور کار قرار دهند (راهکاری که ریگان رییس جمهوری پیشین آمریکا به منظور خاتمه دادن به جنگ ایران و عراق تحت نام «Operation Earnest Will عملیات عزم جزم» و «Operation Nimble Archer عملیات کمانگیر چابک» در پیش گرفت و به نتیجه نیز رسید.

بیان این جمله‌ی مکرر و شناخته شده که «همه گزینه‌ها علیه ایران روی میز» است، برای نخستین بار از سوی رییس جمهوری تازه آمریکا در پاسخ به پرسش یک خبرنگار، تاکید تازه‌ای است بر اهمیت و اولویت اجرای طرح‌های امنیتی کاخ سفید در خاورمیانه.

 کرنش در برابر زور  

رهبران جمهوری اسلامی با وجود آگاهی کامل از ضعف‌های دفاعی ایران، هرگز فرصت تلافی‌جویی محدود و نمایش قدرت نامحدود در مقابله با تهدیدهای خارجی را از دست نداده‌اند.

خصلت شناخته شده رهبری جمهوری اسلامی «نرمش قهرمانانه»، و به عبارت دیگر «عقب‌نشینی محترمانه در برابر قدرت برتر»، و اتخاذ رفتارهای تهاجمی در صورت احساس ضعف و یا نرمش نزد طرف‌های مقابل است.

جمهوری اسلامی از زمان آزاد ساختن کارکنان به اسارت گرفته شده سفارت آمریکا روز ۲۰ ژانویه سال ۱۹۸۱ در تهران تا کنون، با پذیرفتن قطعنامه ۵۹۸ در ماه اوت سال ۱۹۸۸ و برقراری  آتش‌بس در جنگ با عراق، تعطیل موقت برنامه‌های اتمی مشکوک به داشتن ابعاد نظامی ایران در سال ۲۰۰۳ و سرانجام امضای توافق اتمی ۱۴ ژوییه سال ۲۰۱۵، و ده‌ها نمونه‌ی دیگر، در مقابل تهدیدهای جدی همواره «عقب‌نشینی مقتدرانه» کرده است.

حکومت مذهبی ایران کارکنان سفارت آمریکا را روز ۴ نوامبر سال ۱۹۷۹ در زمان ریاست جمهوری کارتر به اسارت گرفت که طی دو سال آخر حضور خود در کاخ سفید زمینه به قدرت رسیدن آنها را فراهم ساخته بود، و دقیقا روزی گروگان‌ها را آزاد ساخت که رونالد ریگان، سوگند رییس جمهوری یاد می‌کرد.

هفت سال بعد، خمینی زمانی خود را به «نوشیدن جام زهر» مجبور دید که ریگان برای تحمیل شرایط آتش‌بس او را زیر فشار  گرم گذاشته بود.

در ادامه «جنگ نفتکش‌ها» و به بهانه برخورد یک نفتکش کویتی که پرچم آمریکا را حمل می‌کرد با مین‌های دریایی که حکومت اسلامی در آب‌های خلیج فارس رها کرده بود، شش فروند شناورهای نظامی نیروی دریایی آمریکا روز ۱۸ ماه اکتبر سال ۱۹۸۷ طی عملیات نظامی «کمانگیر چابک» دو سکوی نفتی ساسان و سیری را هدف قرار داده و منهدم ساختند.

در ادامه سیاست اعمال تصاعدی فشارهای گرم، و چارچوب «عملیات عزم جرم»، نیروی دریایی آمریکا شش شناور نظامی ایران را در آب‌های خلیج فارس غرق کرد و متعاقبا یک فروند هوا پیمای مسافری ایران روز ۳ ژوئیه سال ۱۹۸۸ بر فراز آب‌های خلیج فارس و در حدود مرزهای آبی ایران هدف موشک ناو آمریکایی «یو اس اس وینسنس»  قرار گرفت و در نتیجه، ۲۹۰ سرنشین آن جان باختند.

جمهوری اسلامی در شرایطی به تعطیل برنامه های اتمی خود تن داد که اقتصاد کشور به دلیل تحریم صادرات نفت و بلوکه شدن ذخیره های ارزی در آستانه‌ی ورشکستگی قرار داشت و زمانی جنگ‌های نیابتی را در سوریه، عراق و یمن تشدید کرد که در نتیجه رفع تحریم‌ها و آزاد شدن ذخیره‌های ارزی ایران، قدرت مالی خود را افزایش داده بود.

یک سال پیش از رسیدن به توافق اتمی، جواد ظریف وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد اتمی روز ۷ ماه مه سال ۲۰۱۴ در دانشگاه تهران و پاسخ به پرسش دانشجویی اظهار داشت: «غربی‌ها از چهار تا تانک و موشک ما نمی‌‌ترسند. آیا شما فکر کردید امریکا که با یک بمب‌اش می‌‌تواند تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیندازد از سیستم دفاعی ما می‌ترسد؟ آیا واقعاً به خاطر قدرت نظامی ماست که امریکا جلو نمی ‌آید؟»

جواد ظریف با ضعف‌های دفاعی جمهوری اسلامی، قدرت تلافی‌جویی اندک آن و آسیب‌پذیری اقتصادی حکومت کاملا آشنا است و مفهوم واقعی «نرمش قهرمانانه» را خوب می‌فهمد.

گرفتن برگی از تاریخ

از زمان اجرای توافق اتمی ژوییه سال ۲۰۱۵، حکومت ایران با استفاده از سکوت دولت قبلی آمریکا و کاربرد ذخایر ارزی آزادشده کشور به تجهیز ارتش‌های کرایه‌ای مبادرت و از عراق تا سوریه و لبنان و یمن میدان‌های سیاسی و نظامی تازه‌ای به دست آورده و یا از راه  تثبیت موقعیت منطقه‌ای خود به تهدید کشورهای متحد غرب پرداخته است.

فرمان اجرایی ترامپ مبنی بر محدودیت مسافرت اتباع هفت کشور مسلمان‌نشین به آمریکا را می‌توان گام نخست برای عقب کشیدن عقربه‌های ساعت، مقابله با افراط‌گرایی اسلامی و عقب راندن حکومت اسلامی ایران از میدان‌های سیاسی و نظامی دید.

آزمایش موشکی روز یک‌شنبه جمهوری اسلامی، یک هفته پس از آغاز به کار دولت ترامپ، و یک روز پس از صدور فرمان اجرایی محدودیت مسافرت برای پاره‌ای مسلمانان، واکنشی است که کاخ سفید شاید انتظار داشت و برای مقابله با آن آماده بود.

پیش از حمله به سکوهای نفتی ایران در سال ۱۹۸۷ ریگان موضوع تهدیدهای جمهوری اسلامی علیه متحدان آن کشور را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش داد.

یک روز پس از آزمایش موشکی یک‌شنبه در سمنان، حوثی‌ها یک شناور سعودی را نزدیک آب‌های یمن مورد حمله قرار دادند و تهران با انتشار گزارش ساده شده در نشریات داخلی خود پایکوبی کرد.

روز سه شنبه بنا به خواست‌ آمریکا موضوع تهدیدهای امنیتی جمهوری اسلامی و آزمایش موشکی، مورد بحث در شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت.

پس از جلسه اضطراری شورای امنیت که پشت درهای بسته برگزار شد، خانم نیکی هِیلی، سفیر تازه آمریکا در سازمان ملل گفت: «ایالات متحده آمریکا ساده‌لوح نیست و ما بی تفاوت به تماشا نخواهیم ایستاد و خواهید دید که [علیه ایران] وارد عمل خواهیم شد.»

روز چهارشنبه مشاور ارشد شورای امنیت ملی در کاخ سفید به ایران رسما کارت زرد داد و روز پنج‌شنبه ترامپ اخطار کرد: «علیه ایران همه گزینه‌ها روی میز است.»

همزمان با تحولات نفس‌گیر سیاسی و خبری اخیر،  مانور نظامی چند جانبه‌ای با رهبری آمریکا و مشارکت بریتانیا و فرانسه به مدت سه روز در آب‌های خلیج فارس برگزار شد موسوم به «سه گانه متحد» که برخلاف گذشته، ایران نسبت به آن واکنش جدی نشان نداد.

انگیزه برگزاری رزمایش دریایی- هوایی یاد شده شبیه‌سازی حمله علیه هواپیماهای جنگی و شناورهای نظامی و تجهیزات موشکی ایران در نوار ساحلی خلیج فارس بود.

روز سوم ژانویه و پیش از ادای سوگند ترامپ، السی هاستینگ، نماینده کنگره از ایالت فلوریدا، طرح مشترکی را تهیه کرد که در سکوت خبری دولت اوباما، برای بررسی و اتخاذ رای به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان فرستاده شد.

هدف طرح که به هر دو مجلس نمایندگان و سنا تقدیم شده بنا بر آنچه در طلیعه متن آن دیده می‌شود، «دادن اجازه‌ی استفاده از نیروهای مسلح ایالات متحده برای تامین هدف باز داشتن ایران از دست یافتن به بمب اتمی» است؛ موضوعی که در بخش سوم طرح مورد تاکید قرار گرفته است.

خلاصه‌ی نام این طرح که گفته می‌شود پس از بررسی در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان به رای گذاشته خواهد شد «اجازه استفاده از نیروی نظامی آمریکا علیه ایران»، و هدف آن دادن اختیار به رییس جمهوری برای مبادرت به حمله نظامی علیه ایران بدون کسب اجازه از کنگره است.

در فراز شماره شش این طرح، به عنوان یکی از دلایل توجیهی تهیه‌ی آن قید شده: «ادامه تلاش ایران برای دست یافتن به سلاح اتمی که نگرانی‌های مشروعی ایجاد کرده است.»

اگر چه در حال حاضر درگیری نظامی تمام عیار آمریکا و متحدان آن کشور با جمهوری اسلامی گزینه‌ای است با فوریت اندک، ولی در عین حال می‌توان انتظار داشت که دولت ترامپ سیاست خارجی تازه واشنگتن را در منطقه خاورمیانه با پشتوانه نظامی جدی تقویت کرده و در این چارچوب، استفاده از هجوم  نظامی محدود علیه هدف‌های مشخص (مانند داعش و تجهیزات نظامی جمهوری اسلامی) را مورد بررسی قرار دهد.
رضا  تقی‌زاده

[کیهان لندن شماره ۹۷]