حنیف حیدرنژاد (+عکس) کشور میانمار (برمه) در جنوب شرقی آسیا بیش از ۵۰ میلیون جمعیت دارد که کمی بیش از یک میلیون نفر آن مسلمان هستند.
بخش بزرگ این مسلمانان را مردمان روهینگای Rohingya تشکیل می‌دهند. جمعیت روهینگای بین هشتصد هزار تا یک میلیون و چهارصد هزار نفر برآورد می‌شود که عمدتا در ایالت راکاهینگ Rakhaing در شمال غرب این کشور، هم‌مرز با کشور بنگلادش ساکن‌اند. در سال ۱۹۸۲ دولت میانمار لیستی را انتشار داد که در آن ۱۳۵ گروه قومی مختلف گردآوری شده که تابعیت این کشور را دارند. در این زمان مردمان روهینگای جزو مهاجرانی اعلام شدند که از بنگلادش آمده و در نتیجه تابعیت برمه‌ای آنها، از آنان سلب شد. از آن زمان این مردم تحت تبعیض و سرکوب سیستماتیک از سوی دولت و گروه‌های افراطی بودایی قرار گرفته‌اند. در نتیجه‌ی این موج سرکوب تا کنون در چندین نوبت روهینگای‌ها قربانی قتل عام‌های گسترده همراه با تخریب و آتش زدن خانه، تجاوز و دستگیری بوده‌اند. در چندین نوبت بیش از ۱۴۰ هزار نفر مجبور به فرار از خانه و کاشانه خود شده‌اند. در فاصله سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳، ۶۵ هزار نفر از این آوارگان به کشورهای همسایه فرار کرده و در اردوگاه‌هایی که فاقد هرگونه امکانات رفاهی و درمانی است، زندگی می‌کنند.
در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ علاوه بر فرار به بنگلادش و هندوستان، هزاران نفر روهینگای نیز تلاش کردند تا از طریق قایق خود را به اندونزی و مالزی و تایلند برسانند. تعداد بسیاری کمی از آنان در کشورهای مختلف در اردوگاه‌های پناهندگی زیر نظر سازمان ملل متحد ساکن هستند. اکثر آنها در شرایط بسیار خراب در آلونک‌های دست‌ساز زندگی می‌کنند. آنها پیوسته در معرض حمله و کشتار گروه‌های مختلف قرار دارند. حتی آنجاهایی که پلیس از آنها حفاظت می‌کند، قربانی تجاوز بوده و باید با پرداخت باج و رشوه از دستگیری و فرستاده شدن به کار اجباری، تن‌فروشی یا ازدواج اجباری جلوگیری کنند. روهینگای‌ها انسان‌های سرکوب شده و فراموش شده‌ای هستند که به ندرت صدای فریاد آنها به گوش دیگر مردم جهان می‌رسد. اشپیگل آنلاین از رنجی که بر این مردم می رود با عنوان «نسل‌کشی فراموش شده» یاد می‌کند.
حتی آنگ سان سو چی Aung San Suu Kyi برنده جایزه صلح نوبل از کشور میانمار که خود سال‌های طولانی قربانی نقض حقوق بشر بوده و تازه همین چند سال پیش از حبس خانگی طولانی آزاد شد، منکر وجود روهینگای‌ها و یا سرکوب سیستماتیک آنها می‌شود. این در حالیست که اسناد تاریخی از سکونت روهینگای‌ها از سده هشتم میلادی به بعد در این کشور خبر داده و پدر آنگ سوچی، ژنرال آونگ سان که برای استقلال میانمار می‌جنگید نیز در سال ۱۹۴۶ تابعیت و حقوق برابر شهروندی روهینگای‌ها را به رسمیت شناخته بود.
دسترسی گروه‌های حقوق بشری و یاری‌رسان به روهینگای‌ها، در کشورهایی که در آنجا به عنوان پناهجو و آواره ساکن هستند بسیار سخت بوده و با کنترل و محدودیت‌های فراوان همراه است. یک مهرناز اسدی و مجتبی (یاور) داوری، یک زوج ایرانی- آلمانی، در سفری به هندوستان موفق شدند در اواخر ماه مارس ۲۰۱۷ به بنگلادش رفته و در جنوب این کشور، نزدیک مرز برمه در سه اردوگاه روهینگای‌ها کمک‌هایی را در اختیار آنها قرار دهند. این کمک‌ها از طریق بنیاد فرهنگی و یاری رسانی ابن سینا که در آلمان قرار دارد تامین مالی شده بود.
پناهجویان روهینگای با عبور از رودخانه ناف Naf که بنگلادش و میانمار را از هم جدا می‌کند، خودشان را به این منطقه می‌رسانند. تا کنون در این منطقه ۲۸ هزار پناهجوی روهینگای رسما توسط کمیساری عالی پناهجویان سازمان ملل UNHCRثبت شده‌اند. اردوگاه کاتوپالونگ Kutopalung از سال ۱۹۷۰ تشکیل شده و ۸۰۰۰ نفر در آن ساکن هستند. گفته می‌شود در چند ماه گذشته بیش از ۸۰ هزار نفر از روهینگای‌ها به جنوب بنگلادش وارد شده‌اند که هنوز توسط سازمان ملل ثبت نشده‌اند. نیروهای امنیتی از ارتباط گروه‌های امدادرسانی و حقوق بشری با کمپ‌های روهینگای‌ها جلوگیری می‌کنند. برای مثال در اردوگاه بالوکالی تونشیپ Balukhali Township که در ۴۵ کیلومتری اوکیا کُکس بازار Ukhiya Cox,s Bazar قرار دارد، هیچ کسی برای کمک وجود ندارد.
اردوگاه بالوکالی پذیرای بسیاری پناهجویان تازه رسیده است؛ به ویژه زنان و کودکان بی سرپرست. از مهم‌ترین مشکلات این اردوگاه عدم دسترسی به آب آشامیدنی و سرویس بهداشتی است. بنیاد ابن سینا از طریق دواطلبان خود، مهرناز و یاور، توانست از جمله این کمک‌ها را برای این اردوگاه تامین کند: پرداخت هزینه حفر دو حلقه چاه، خرید دو دستگاه پمپ آب با کلیه لوازم برای نصب روی چاه‌های حفر شده، خرید صد دستگاه تصفیه آب ۲۵ و ۲۸ لیتری، خرید دو هزار کیلو برنج.
تمامی این کمک‌ها با یاری اهالی بومی بنگلادش و به طورغیر رسمی تهیه و به اردوگاه منتقل شده است. مردم این اردوگاه‌ها از کمک‌های منظم غذایی و یا نقدی برخوردار نیستند. برخی از مردان خانواده‌ها به کشورهای دیگر، از جمله به کشورهای عربی در حاشیه خلیج فارس رفته تا پول در آورده و به خانواده خود کمک کنند. برخی از زنان و کودکان در کنار جاده‌ها به دست‌فروشی یا گدایی مشغول‌اند. پاسگاه‌های پلیس که در اطراف این اردوگاه‌ها قرار دارند رفت و آمد به آنجا را به شدت کنترل می‌کنند. یک جوان ۱۵ ساله روهینگای که اصلا در اردوگاه کاتوبالونگ به دنیا آمده، در حمل و نقل اجناس خریداری شده برای اردوگاه، موفق شد با ریشکا برای آوردن بار به اردوگاه لِدا Leda که در ۲۵ کیلومتری آنجا قرارداشت رفته و برای اولین بار در عمرش از اردوگاه خودش خارج شود.
این گزارش تصویری از مهرناز اسدی و و مجتبی (یاور) داوری از سه اردوگاه پناهجویان در کاتوپالونگ، بالوکالی و لِدا در منطقه‌ی اوکیا کُکس بازار واقع در جنوب بنگلادش است.
تلاش این زوج امدادگر داوطلب برای انسان‌های «فراموش شده» نشان می‌دهد که یاری‌رسانی انسان‌ها به همدیگر مرزی نمی‌شناسد. هر جا ظلم، بی عدالتی، سرکوب و کشتار و جنایت و فقر و بدبختی و پیامدهای ناشی از آنها وجود دارد، انسانیت در حال قربانی شدن است و درست در چنین وضعیتی است که نجات انسان‌ها و کمک به همنوع مرزی نمی‌شناسد، چه جغرافیایی، چه مذهبی و جنسی و قومی و نژادی و…
*تماس با مهرناز اسدی و مجتبی (یاور) داوری: [email protected]
*گزارش سازمان عفو بین‌الملل
*گزارش ویدئویی دویچه وله
