بخش دو
کیهان آنلاین – ۱۱ خرداد ۹۳ – در بخش اول گفتگو و گپ با دکتر لعل‌زاد از فعالان جامعه افغانستانی بریتانیا به طور مختصر و مفید با شرایط تاریخی و هم چنین کنونی افغانستان بیشتر آشنا شدیم. در بخش دوم این گفتگو، دکتر لعل‌زاد توضیحاتی درباره شرایط سیاسی برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری این کشور می‌دهد.
دکتر لعل‌زاد نخست به جنبه فنی و قانونی این انتخابات پرداخت و گفت، دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان قرار است در ۲۴ خرداد برگزار می‌شود انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به دور دوم کشانده شده است. روز اول خرداد قرار بود که رئیس جمهوری منتخب جدید قدرت را به دست گیرد. به عبارت دیگر دو ماه پیش قاعدتاً باید انتخابات پایان می‌یافت. پیشتازی سریع جبهۀ دموکراسی قدرتمندان فعلی را دچار سراسیمگی کرد زیرا که آنان را در آینده با مشکل روبرو می‌سازد و مسئولین باید جوابگوی بی‌تدبیری‌ها و بحران به وجود آمده از حکومت مافیایی خود باشند. آن است که تمهیدی اندیشیده و با دستکاری‌هایی اعلام شد که هیچ یک از کاندیداها ۱+۵۰ درصد آرا را کسب نکرده‌اند و در نتیجه انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود.
دور دوم این انتخابات قرار است روز ۲۴ خرداد برابر با ۱۴ ماه ژوئن برگزار شود. این تاریخ نیز خلاف قانون اساسی است زیرا انتخابات دور دوم باید- در صورت غیر قطعی بودن دور اول- دو هفته پس از اعلام نتایج دور اول برگزار گردد. به این ترتیب حامد کرزای ۲ ماه دیگر در قدرت خواهد ماند و چندی است که مانورها و اقداماتی را برای آسیب‌پذیری کمتر در دوران پس از ریاست جمهوری خود شروع کرده است.
در آغاز این دور از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، کرزای از نامزدی برادر خود از قندهار جلوگیری نموده و او را مجبور به پشتیبانی از زلمی رسول، وزیر امور خارجه یا نامزد اصلی کمپ خود کرد. از طریق دستکاری‌هایی در آرای جنوب کشور، به ویژه هفتاد درصدی کردن آرای زنان در آنجا، به تعداد آرای نامزدان دیگر اضافه کردند. در حالی که به علت مشکلات امنیتی و فرهنگی نمی‌توان تصور کرد که در جنوب افغانستان شمار قابل توجهی از زنان پای صندوق‌های رای حاضر گردند. باز هم تمام اینها هم کارساز نشد و دکتر عبدالله، به عنوان نمونه، درهرات ۵۰۰ هزار رای، یعنی حدود ۷۰ درصد آرا را به خود اختصاص داد در حالی که سال‌های سال اسماعیل خان والی آنجا و امیر حوزۀ جنوب- غرب محسوب می‌گردید.
پس از این شکست، کرزای مانورهای دیگری در پیش گرفت. در واقع کرزای می‌خواهد با بده و بستان‌هایی دکتر عبدالله را مدیون خود سازد و این طور جا بیندازد که پیروزی آتی او نتیجۀ حمایت رئیس جمهوری فعلی از عبدالله نیز هست. شاید بتوان قرار گرفتن زلمی رسول و برادران کرزای در کنار دکتر عبدالله را در دور دوم انتخابات، نتیجۀ عملی این سیاست دانست. خلاصۀ کلام اینکه او از دکتر عبدالله امتیاز می‌خواهد تا به پیروزی او کمک کند، درحالی که در واقعیت، اگر تقلب و یا دستکاری در آرای مردم نشود، دکتر عبدالله چندان به چنین “کمک‌ها”یی نیاز ندارد.
دکتر لعل‌زاد افزود، با وجود تمام موانع و تقلب‌هایی که برشمردیم، با شرکت پرشور جوانان و با استفادۀ بهینۀ آنها از شبکه‌های اجتماعی تمام پیش بینی‌ها فرو ریخت. گفتیم که سرشماری دقیقی در افغانستان وجود ندارد ولی تخمین‌های زده می‌شود که جوانان حدود ۶۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. دکترعبدالله به این ترتیب توانست ۴۵ درصد آرا را از آنِ خود کند. بعد از او اشرف غنی با ۳۱٫۶ درصد آرا در جایگاه دوم، زلمی رسول با ۱۱ درصد سوم، سیاف با ۷ درصد چهارم، هلال با ۳ درصد پنجم و شیرزی با ۲ درصد در جایگاه ششم قرار دارند.
قبل از پرداختن به دلایل دیگری که منجر به این نتایج شده است لازم است اطلاعاتی درمورد سیستم انتخاباتی افعانستان ارائه دهیم.
مطابق قانون اساسی افغانستان، رئیس جمهوری برای مدت ۵ سال با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود. شرایط نامزدی ریاست جمهوری عبارتند از مسلمان بودن، سطحی از تحصیلات عالیه، مبلغی پیش‌پرداخت برای نام‌نویسی و داشتن حداقل ۱۰۰ هزار تاییدیه از طرف مردم و هواداران. مسلمان بودن شرط حتمی است. زنان نیز می‌توانند نامزد ریاست جمهوری شوند.
کمیسیون مستقل انتخابات نامزدها را از میان متقاضیان که معمولا شمارشان بالاست، پس از تطبیق و تأیید شروط بالا، تأیید و اعلام می‌کند. کمیسیون دیگری نیز برای بررسی شکایات بعد از انتخابات وجود دارد.
درباره نامزدهای این انتخابات، دکتر لعل‌زاد چنین توضیح داد، در انتخابات ریاست جمهوری امسال (۲۰۱۴) ۱۱ تن از صافی کمیسیون مستقل انتخابات گذشتند ولی سه نفر از آنان خودشان از مبارزۀ انتخاباتی کناره‌گیری کردند. از ۸ نفر باقیمانده باید گفت که این فقط دکتر عبدالله است که برنامه‌اش ایجاد “تغییر” در نظام سیاسی افغانستان است و بقیه حرف جدیدی برای گفتن ندارند و در پی “تداوم” همین نظام هستند. به نظر می‌رسد این برنامۀ “تغییر” دکتر عبدالله بوده است که جوانان، تحصیل‌کردگان و جامعۀ شهری مدرن را به طرف او جذب کرده است. حال ببینیم در زمینه سیاسی دکتر عبدالله در پی چه تغییراتی است.
دکتر لعل‌زاد درباره برنامه ارائه شده از سوی دکتر عبدالله گفت، برنامۀ دکتر عبدالله تغییر سیستم ریاستی به پارلمانی- صدارتی است. یعنی می‌خواهد اولا اختیاراتِ نامحدودِ رئیس جمهوری را محدود سازد و پست نخست وزیری ایجاد کند تا کابینه در مقابل پارلمان و نمایندگان مردم پاسخگو باشد. در ثانی می‌خواهد استانداران هر ولایت را نیز انتخابی کند. برای این منظور دکتر عبدالله در پی تغییر قانون اساسی از طریق “لویه جرگه” است و برای این امر ابتدا شرایط انتخاب نمایندگان شهرستان‌ها– که هنوز انتخاب نشده‌اند- را فراهم آورد. دیگر آنکه دکتر عبدالله در پی دادن جایگاه شایسته به احزاب سیاسی در ساختار سیاسی افغانستان است. به طور خلاصه می‌توان گفت که برنامه دکتر عبدالله برنامۀ تغییر نظام از طریق تغییر فانون اساسی است. همین برنامه نقش مهمی در جذب جوانان و اقشار شهری و تحصیلکرده به سوی این نامزد ریاست جمهوری داشته است.
از نظر برنامۀ اقتصادی تفاوت زیادی بین نامزدهای مختلف این دوره وجود ندارد و همگی از راه‌اندازی اقتصاد بازار و تقویت بخش کشاورزی و مهم‌تر از همه جذب سرمایه‌گذاری برای استخراج منابع غنی زیرزمینی افغانستان سخن می‌گویند. اما رشد و شکوفایی اقتصادی افغانستان تا حد زیادی در سایۀ یک دولت سالم، مسئول و شفاف امکان‌پذیرخواهد بود.
دلایل دیگری نیز در پیروزی دکتر عبدالله در مرحلۀ اول انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ نقش ایفا کرده‌اند.
در این باره دکتر لعل زاد تقسیم بندی‌های سیاسی حول انتخابات را به قرار زیر ترسیم کرد:
ابتدا اینکه اکثریت نیروهایی که قبلاً در کنار احمد شاه مسعود می‌جنگیدند، و امروزه بیشتر در جمعیت اسلامی (پروفسور ربانی فقید) متشکل شده‌اند، از دکتر عبدالله حمایت می‌کنند. دکتر عبدالله حدود ۵۰ سال سن دارد و سال‌های سال در کنار احمد شاه مسعود علیه اشغال روسیه شوروی جنگیده است.
حزب وحدت اسلامی که از شیعه‌های هزاره تشکیل شده است، دو جناح دارد. یکی به رهبری خلیلی که در جناح کرزای بوده و نفوذ چندانی دربین مردم هزاره ندارد. اما جناح دیگر آن که تحت رهبری استاد محقق قرار دارد از نفوذ گستردۀ در بین هزاره‌ها برخوردار است. او نیز در صف دکترعبدالله بوده و در واقع معاون دوم دکتر عبدالله است. یادآوری می‌شودکه مهندس محمدخان که معاون اول دکتر عبدالله است، معاون حزب اسلامی افغانستان بوده و از قوم پشتون است.
در جناح مقابل، دکتر اشرف غنی پشتون‌تبار و با پشتیبانی ژنرال دوستم ازبک قرار دارد. همسر اشرف غنی نیز نیمه عیسوی نیمه یهودی از اهالی لبنان است. اشرف غنی ۵ سال پیش هم کاندیدای ریاست جمهوری بود ولی آرای بسیار کمی آورد. دکتر اشرف غنی یک شخص آکادمیک و تحصیلکرده آمریکاست. او از سرطان معده رنج می‌برد و رفتاری خشن دارد.
اما در مورد ترکیب قومی دکترعبدالله باید گفت که از یک سو بر زبان انگلیسی تسلط دارد و قبلا وزیر خارجه بوده و از سوی دیگر، نیمه پشتون و نیمه تاجیک است و بر هر دو زبان تسلط کامل دارد. همین امر او را به مظهری از وحدت ملّی تبدیل کرده است.
قابل ذکر است که تا کنون از نامزد های دور اول انتخابات، زلمی رسول (نامزد سوم) و شیرزی به صورت رسمی پشتیبانی خود را از دکتر عبدالله اعلام کرده‌اند و خبرهایی هم وجود دارد که ممکن است سیاف (نامزد چهارم) نیز به زودی به جناح دکتر عبدالله بپیوندد.
دکتر لعل زاد آنگاه درباره افراطیون افغانستان افزود، و اما چند کلمه ای هم راجع به یکی از بازندگان اصلی انتخابات یعنی طالبان بگوییم که صرفاً از طریق ایجاد ترس و وحشت و با تروریسم و اعمال احکام قرون وسطایی در مناطق دور افتاده می‌تواند عرض اندام کند.
وضعیت طالبان تابع دو متغیر است: یکی پشتیبابی مردمی از داخل که نتیجۀ انتخابات نشان داد که در جنوب و مناطقی که ادعای نفوذ دارند از پشتیبانی مردم برخوردار نیستند زیرا با وجود تهدیدات مکرر ایشان که مردم را از شرکت در انتخابات برحذر می‌داشتند، مردم به پای صندوق‌های رای رفتند. دیگر حمایت خارجی از آنهاست. با سر کار آمدن یک دولت غیرفاسد، کارآ و منطقی که زمینه‌های حکومت‌داری خوب را در کشور فراهم سازد، مرزهای بین‌المللی را به رسمیت بشناسد و رابطه‌ای متعادل بین پاکستان، هند و ایران ایجاد کند، امیدواری‌های زیادی وجود دارد که زمینه‌ها و انگیزه‌های پشتیبانی از طالبان از سوی پاکستان نیز کمتر شود و از این راه، طالبان در معادلات افغانستان نقش کمتری خواهند یافت.
دکتر لعل‌زاد در پایان افزود، در چنین وضعیتی است که به پیشواز دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در دو هفته دیگر می‌رویم.
اشرف غنی نفر دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
اشرف غنی نفر دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
