بررسی بحران انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان در گفتگو با دکتر لعل زاد

کیهان آنلاین – ۱۶ تیر ۹۳ – چندی پیش از اینکه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برگزار شود، گفتگوی کیهان آنلاین را با دکتر لعل‌زاد از فعالان جامعه افغانستانی بریتانیا خواندید (بخش یک  و  بخش دو). اینک پس از برگزاری دور دوم این انتخابات، گفتگوی دیگری با دکتر لعل‌زاد داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

دکتر لعل‌زاد نخست در توضیح کمیت مشارکت در انتخابات گفت: در دور اول انتخابات، ما حدود ۶٫۵میلیون  شرکت کننده داشتیم. در دور دوم انتخابات منطقی بود و ما هم انتظار داشتیم که حدود ۵ الی ۵٫۵ میلیون تن شرکت کنند. ولی در عصر روز اولِ دور دوم انتخابات، ” کمیسیون مستقل انتخابات” مصاحبه مطبوعاتی برگزار کرد و اعلام داشت که بیش از ۷ میلیون تن درانتخابات شرکت کرده‌اند. این رقم باعث شگفتی همگان گردید زیرا در دور اول انتخابات که صف‌های طولانی در برابر حوزه‌های رای‌گیری تشکیل شده بود، تعداد کل شرکت‌کنندگان حدود ۶٫۵ میلیون بود، در حالی که در دور دوم، استقبال به صورت بسیار محسوسی به اندازۀ دور اول نبود.

چون دور اول انتخابات یک‌جا با انتخابات شوراهای ولایتی برگزار شده بود و هم چنین بسیاری از افغانستانی‌های برون‌مرزی برای شرکت در رای‌گیری به افغانستان رفته بودند. بنا بر این تعداد شرکت‌کنندگان دور دوم به هیچ وجه نمی‌توانست بیشتر از دور اول انتخابات باشد.

دکتر لعل‌زاد ادامه داد: یک اتفاق جالبی که بعد از ظهر روز انتخابات رُخ داد، این بود که رئیس دبیرخانۀ “کمیسیون مستقل اتنخابات” می‌خواست تعدادی زیاد صندوق‌ها و برگه‌های خالی را به  شهرستان “سروبی” منتقل کند و این کار را بدون نظارت و اسکورت پلیس می‌خواست انجام دهد که عملی غیرقانونی بوده و برای انتقال حتماً اجازه‌نامۀ رسمی پلیس ضروری است.  پلیس جلوی این کار را می‌گیرد و فرمانده پلیس کابل این عوامل را دستگیر می‌کند. احتمالاً قرار بود  این عوامل صندوق‌ها را پُر نموده و به کابل برگردانند. در واقع از این جا تقلب در انتخابات افشا شد و این جرقۀ اول بود. شب همان روز رئیس “کمیسیون مستقل انتخابات” و وزیر داخله رسانه‌ها را برای کنفرانس مطبوعاتی فرا خواندند و در آنجا اعلام کردند که این یک سوء تفاهم بوده و ما آن را بررسی می‌کنیم. در ضمن همان جا رقم تخمینی شرکت بیش از ۷ میلیون تن در انتخابات را اعلام کردند که دومین زنگ خطر را به صدا در آورد. یعنی چطور ممکن است در شهری مانند کابل که امنیت وجود دارد، در دور دوم دیگر از صفوف  مردم در مقابل حوزه‌های رای‌گیری مانند دور اول دیگرخبری نباشد، اما این ارقام ارائه داده شود. اکنون ما می‌دانیم که اعلام تخمین بیش از ۷ میلیون رای درهمان شب اول دور دوم انتخابات در واقع نوعی زمینه‌چینی برای ارائۀ رقم حدود ۸ میلیونی کنونی بود.

در دور اول دکتر عبدالله حدود ۳ میلیون رای (۴۵ درصد)؛ اشرف غنی حدود ۲ میلیون (۳۱ درصد) و حدود ۱٫۵ میلیون در مجموع افراد دیگری رای آورده بودند که از آنها هم در دور دوم ۱۱ و ۷ و ۵  درصدی به دکتر عبدالله پیوستند. بنا بر این، با یک محاسبۀ مکانیکی در دور دوم دکتر عبدالله قاعدتاً باید چیزی در حدود ۶۸ درصد کل آرا را به خود اختصاص می‌داد. با کارهایی که “کمیسیون مستقل انتخابات” و دولت انجام دادند، گوش‌ها تیزتر شد تا تقلب‌های احتمالی دیگر را کشف و افشا کنند. مکالمات ضبط شدۀ رئیس دبیرخانه “کمیسیون مستقل انتخابات”  با والی‌ها (استاندارها)، دفتر حامد کرزای و مسئولین تیم اشرف غنی به دست آمده و یک مقدار آن در سه نوبت منتشر شده است که نشان دهندۀ تقلب بسیار گسترده و مهندسی شده در تمام ولایات و به خصوص در ولایات ناآرام کشور و هم‌مرز با پاکستان است.

– به نظر شما تقلب‌ها چگونه صورت گرفته است؟

با وجود تقلب‌ها در دور اول لازم بود که گام‌هایی برداشته شود. دیگر آنکه دولت اعلام کرد که با توجه به تقلب‌هایی که در دور اول صورت گرفته و نیز محدود شدن کاندیداها به ۲ تن، حدود ۵ هزار مجری انتخابات را از کار برکنار کرده و نیروهای جدید استخدام کرده است. ما می‌دانیم که تمام افراد جدیدی هم که به کار گرفته شده‌اند همگی از طرفداران تیم اشرف غنی هستند. در فاصلۀ بین دو دور انتخابات،  “کمیسیون مستقل انتخابات” و به ویژه رئیس دبیرخانه در ارتباط با والی‌ها و اعضای تیم اشرف غنی، پروژه مهندسی انتخابات در دور دوم را سازماندهی کردند و کلید زدند. از آنجائی که میزان شرکت در کابل و شمال گسترده بود، این مهندسی با موانع روبرو می‌شد. در نتیجه مرکز ثقل را در جنوب کشور قرار دادند. مثلاً در ۵ ایالات جنوبی که شرکت در دور اول، به دلیل شرایط نا امن ایجاد شده توسط طالبان، کمتر بود، در دوم دوم به نحو شگفت‌آوری آرای‌شان به شکل تورمی زیاد شده است. به عنوان نمونه درولایت “خوست” که در دور اول حدود ۱۰۰ هزار تن در انتخابات شرکت کرده بودند (آن هم به کمک نامزدان انتخابات شوراهای ولایتی!) در دور دوم مجموع آرای شرکت کننده به یک‌باره به بیش از ۴۰۰ هزار تن افزایش پیدا کرد که این افزایش کاملاً غیرواقعی و غیرمنطقی است. تحلیل ستاد دکتر عبدالله آن است که در یک ماه بین برگزاری دور اول و دوم – که طبق قانون انتخابات فقط دو هفته باید طول می‌کشید –  پروژۀ مهندسی طراحی و با آغاز دور دوم عملیاتی شده است.

– آیا می‌توان فکر کرد که حضور یکی از برادران حامد کرزای در کمپ دکتر عبدالله شِگردی برای رد گم کردن بوده است؟

از مجموعۀ داده‌ها لزوماً نمی‌توان این نتیجه‌گیری را کرد. خود برادر کرزای گفته است که تمام تقلبات زیر سر حامد کرزای قرار داشته و توسط او سازماندهی شده است و مادام که او در قدرت است، افغانستان روی آرامش نخواهد دید. این است که نمی‌توان حتماً پشتِ پیوستن برادر کرزای به کمپ دکتر عبدالله توطئه‌ای دید.

– در مصاحبۀ قبلی این موضوع که “کمیسیون مستقل انتخابات” و “کمیسیون رسیدگی به شکایات” چگونه انتخاب می‌شوند، چندان روشن نشد. لطفاً در این مورد توضیحاتی بدهید.

ببینید، گفتیم که در قانون اساسی افغانستان رئیس جمهوری اختیارات تام و عام پیدا کرده و نقش یک “سلطان” بی‌رقیب را دارد. رئیس جمهوری اعضای این دو کمیسیون را انتخاب می‌کند. “کمیسیون مستقل انتخابات ” ۹ تن عضو دارد که بیشتر عملکرد نظارتی داشته و این دبیرخانه است که گردانندۀ امور است و استخدام و بر کنار می‌کند. در ضمن قدرت و ثروت برای ۱۳ سال در دست حامد کرزای بوده، او تمام زیردستان و نقاط ضعف آنها را می‌شناسد و می‌تواند از آنها با قول و قرارهایی و یا دادن رشوه استفادۀ ابزاری کند. او نه عاشق اشرف غنی و نه دکتر عبدالله است. او صرفاً برای حفظ منافع خود در صدد “مهندسی” انتخابات است. تحلیل ما آن است  که او امیدوار است با تشدید اختلافِات بین اشرف غنی و دکتر عبدالله، کار به درگیری کشیده و شرایط کشور ناآرام و ناامن شود. با افزایش آرای دکتر اشرف غنی از ۳۰ درصد، در دور قبلی، به حدود ۶۰ در صد در دور دوم به او احساس قدرت داده است. از سوی دیگر دکتر عبدالله با داشتن حمایت اکثریت مردم و برخی از فرماندهان پلیس و ارتش و شماری از والی‌ها، شامل جنوب کشور، مقاومت خواهد کرد. پس هر دو ادعای پیروزی خواهند کرد و برخورد اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. کرزای در این شرایط شاید به فکر اعلام وضعیت اضطراری، خواستار تشکیل “لویه جرگه” و ادامۀ کار خود باشد. در آنجا شاید با استدلال اینکه ما دموکراسی دادیم ولی مردم و این دو کاندیدا استحقاق آن را نداشتند، کاری خواهد کرد که در قدرت بماند. ببینید که به راستی سناریو به صورت زیرکانه و خوبی مهندسی شده است.

– شما دیگر نه از تقلب بلکه از مهندسی انتخابات به صورت مداوم صحبت می‌کنید؟

تقلب در هر کشوری وجود دارد و اندازۀ آن با درصدهای پائین، بخصوص در کشورهای جهان سوم، همواره دیده شده است. ولی “مهندسی ” بسیار فراتر از تقلب است. وقتی به صورت سیستماتیک و در ارتباط منظم با یکدیگر مقامات دولتی و والی‌ها طرحی را جلو می‌برند، دیگر اینجا و آنجا تقلب در تعداد آرا نیست بلکه این مهندسی است.

در چنین وضعیتی ستاد دکتر عبدالله اعلام کرد، شواهدی دارد که رئیس دبیرخانۀ “کمیسسون مستقل انتخابات” با کمک برخی اشخاص و مقامات تقلب کرده و اگر او از کار برکنار نشود، اسناد آن را فاش خواهیم کرد. کمیسیون و دولت گفت که هیچ گونه سندی دال بر تقلب وجود ندارد و اگر ستاد دکتر عبدالله اسنادی دارد، رو کند. در آن مرحله دولت گمان می‌کرد که مانند انتخابات ۵ سال پیش ستاد دکتر عبدالله ابتدا شکایت خواهد کرد و شاید با تطمیع یک تعداد دوستانش و سپس برای حفظ وحدت ملی خاموش خواهد شد و به این ترتیب او را خنثی خواهند کرد. ولی این بار دیگر سلاح مزبور بُرندگی لازم را نداشت. ستاد دکتر عبدالله فاش کرد که رئیس دبیرخانۀ کمیسیون با والی‌های مختلف با کلمات رمزگونه مانند اینکه “گوسفندان را به کوه ببرید و خوب چاق کنید”، در ارتباط تلفنی بوده و تقلب را هدایت کرده است. قابل ذکر است که ستاد گفته است، اسناد زیادی مبنی بر همدستی و تقلب سازماندهی شده از مقامات دولتی، “کمیسیون مستقل انتخابات” و تیم اشرف غنی در اختیار خود دارد و اگر به خواست‌های آنها مبنی بر جداسازی رای‌های پاک از ناپاک ترتیب اثرداده نشود، آنها را افشا خواهد ساخت. 

– تظاهراتی که در کابل و شهرهای دیگر برگزار شد تا چه حد درعقب‌نشینی دولت نقش داشته است؟

در کابل حداقل ۲۰۰ هزار تن در تظاهرات شرکت کردند و در کل افغانستان از شمال تا مرکز و از شرق تا غرب تظاهراتی برگزار شد که نقش بسزائی در عقب‌نشینی دولت داشته است. اما اگر برگردیم به موضوع افشاگری‌ها، رئیس دبیرخانه کمیسیون تحت فشار مجبوربه استعفا شد و دولت به ستاد دکتر عبدالله گفت که دیگر چه می‌خواهید. در مقابل ستاد گفت که رئیس دبیرخانه رفته است، ولی باید آرای تقلب شده (ناپاک) از آرای پاک جدا شود و مکانیزمی را پیشنهاد کرد که با میانجی‌گری سازمان ملل و آمریکا و با حضور نمایندگان ستادهای دو کاندیدا و ناظرانِ بی طرفِ بین‌المللی آرای واقعی بازشماری شود. کمیسیون این پیشنهاد را قبول نکرد. در تنیجه  ستاد دکتر عبدالله اعلام کرد که فراتر از تعلیق رفته واز کمیسیون قطع روابط و همکاری کرد. بعلاوه اعلام داشتند که هر نوع اعلام نتایج، اگر حتی به نفع ما باشد، از نظر ما قانونی نبوده و مردود است. کمیسیون تا قبل از روز چهارشنبه گذشته اصرار بر اعلام نتایج انتخابات دور دوم را داشت، ولی مجبورشد اعلام کند که حدود یک هفته اعلام تنایج را عقب انداخته است. این عقب نشینی تحت فشارهای موجود بوده است. حال در چنین وضعیتی قرار داریم و با میانجی‌گری اتحادیۀ اروپا و مقامات امریکائی ممکن است این پیشنهادات پذیرفته شود

– یعنی دکتر عبدالله می‌خواهد کاملا بر مبنای رای “پاک” انتخاب شده باشد. اینطور نیست؟

بلی کاملاً درست است. بخ دنبال این قضایا ستاد دکتر عبدالله اعلام کرد که در صورت اعلام نتایج مشکوک، ما بلافاصله به مردم مراجعه می‌کنیم و آنها هر چه تصمیم گرفتند، ما اجرا خواهیم کرد. مردم ما را امانت‌دار رای‌شان می‌دانند.  دولت طعنه می‌زد که ستاد دکتر عبدالله حمایت مردمی ندارد، برای همین امر هم گفتیم که تظاهرات وسیعی در سراسر افغانستان برگزار شد. یعنی با احتساب تظاهرات در شهرهای مختلف بی اغراق باید از ارقام میلیونی صحبت کرد. شعارهای مردم آن بود که ما رای داده‌ایم و دکترعبدالله مسئول حفظ رای آنهاست. در ضمن اینجا و آنجا و  بخصوص در شبکه‌های اجتماعی وسیعا مطرح شده که اگر اشرف غنی پیروز انتخابات اعلام شود، آنها نیز دولت موازی خویش را اعلام داشته و شاید کار به تجزیۀ کشور به شمال و  جنوب بکشد. جنوب مناطق تحت نفوذ طالبان و همانجاهایی است که “گوسفندان را برده و چاق کردند” و به این ترتیب آرای اشرف غنی را غنی‌تر ساخته اند.

در این بین یک اتفاق بسیار جالب دیگر هم روی داد. سران پشتون ولایات عمدۀ جنوب کشور – قندهار، پکتیا و ننگرها – به کابل آمده و در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کردند که از دکتر عبدالله حمایت می‌کنند، و گفتند در آرا دست برده شده است و اعلام کردند که رئیس جمهوری ما دکتر عبدالله است.

– پس این شگرد که می‌خواستند تضاد قومی به وجود آورند کاری نشد؟

دقیقا تیم اشرف غنی می‌خواست که تضاد های قومی را تشدید نموده و خود را نمایندۀ پشتون‌ها قلمداد کند، اما خوش‌بختانه این موضوع خنثی شده و مردمان جنوب در کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشتند که تقلب گسترده در ولایات آنها باعث بدنامی آنها شده است. کشور هم اکنون در یک بحران قرار گرفته است. ستاد دکتر عبدالله به آمریکایی‌ها نیز گفته است که اگر نتایج تقلبی اعلام شود، ما نیز حکومت خود را اعلام خواهیم کرد. در چنین وضعیتی است که می‌گویم کشور در یک بحران قرار دارد و کرزای و اشرف غنی به زور و نه به حمایت مردمی پشتگرم هستند ، در حالی که اکثریت مطلق مردم و بیشتر فرماندهان ارتش و پلیس هم با ما هستند.

ستاد دکتر عبدالله به “کمیسیون مستقل انتخابات” اخطار داده و اتمام حجت کرده که اگر می‌خواهید خون راه بیفتد و کشور دو پاره شود روز چهارشنبه – چهارشنبه‌ای که گذشت- اعلام نتیجه کنید که البته آنها با عقب‌نشینی آن را موکول به هفتۀ آینده کردند. . البته همین دیروز اشرف غنی “کمیسیون مستقل انتخابات” تحت فشار گذاشته که نتیجۀ انتخابات را هر چه زودتر اعلام کند. در حال حاضر وضعیت موجود بسیار بحرانی بوده و قابل پیش بینی نیست.

– بسیار ممنون از به روز کردن اطلاعات خوانندگان ما از وضعیت موجود در افغانستان.

 تصاویری از تظاهرات مردم کابل در حمایت از دکتر عبدالله عبدالله