بیژن فرهودی – تازه‌ترین گزارش پارلمان بریتانیا در مورد ماهیت روابط لندن با تهران روز دوشنبه ۱۴ ژوییه منتشر شد.
انتشار گزارش کمیته امورخارجی مجلس عوام بریتانیا که حاصل ماه‌ها بررسی توسط کارشناسان و جلسات ادای شهادت توسط چهره‌های متنفذ دولتی و غیردولتی است بیشتر از این جهت حایز اهمیت است که بریتانیا همراه با دیگر اعضای گروه پنج بعلاوه یک مشغول چک و چانه‌زنی دیپلماتیک با جمهوری اسلامی هستند و همزمان دو کشور برای بهبود مناسبات خود و بازگشایی سفارتخانه‌ها کوشش می کنند.
در این گزارش ۵۳ صفحه‌ای که با تایید ۱۱ عضو کمیته امور خارجی مجلس عوام از ۳ حزب اصلی بریتانیا تهیه و تنظیم شده در وهله نخست به منافع بریتانیا در ایران پرداخته شده و بر این نظر تاکید شده که مصالح بریتانیا ایجاب می‌کند که از جهات گوناگون سیاسی، استراتژیک، تجاری و فرهنگی رابطه‌ای پخته و سازنده با ایران داشته باشد اما این رابطه‌ای ایده‌آل است که تا رسیدن به آن راهی دراز در پیش است.
قانونگذاران بریتانیایی با اشاره به تیرگی و تلاطم در مناسبات دو کشور و بی‌اعتمادی طی سال‌های اخیر که بخشی از آن به بیم و هراس ایران از تلاش منتسب به بریتانیا برای بی‌ثبات ساختن اوضاع کشور مربوط می‌شود و بخشی دیگر این تصور هر دو طرف که منافع مشترک‌شان به ندرت با یکدیگر همخوانی دارد، می‌گویند که به خاطر این طرز برداشت هر دو طرف طی سال‌ها فرصت‌های متعددی را برای بهبود روابط از دست داده اند.
شاید بریتانیا را بتوان تنها کشوری دانست که هم دولت و هم ملت ایران ملهم از طرز تفکر «دایی جان ناپلئون» آن را مسبب تمام مشکلات خود می‌دانند . از یک سو هیات حاکمه فکر می‌کند که انگلیس یا به قول آیت‌الله خمینی شیطان کوچک همچون دوران امپراتوری در امور داخلی ایران دخالت می‌کند و از سوی دیگر بخش بزرگی از مردم ایران هم بر این باورند که انقلاب یا به قولی فتنه ۵۷ ساخته و پرداخته انگلیس (البته با همکاری آمریکا) بوده و تمام آخوندها گوش به فرمان دولت فخیمه هستند. جالب آنکه هرگاه این موضوع را با مقام‌های شاغل و بازنشسته بریتانیایی مطرح کرده‌ام با ابراز تعجب انها روبرو شده‌ام که ضمن رد این نظریه معتقدند که ایرانی‌ها آخرین گروه از مردم این کره خاکی هستند که فکر می‌کنند بریتانیا از قدرت گذشته خود هم‌چنان برخوردار است در صورتی که اصلا چنین نیست. قانونگذاران بریتانیایی می‌گویند لندن و تهران با چالش‌های متعدد و عمیقی در مناسبات با یکدیگر روبرو هستند و اذعان دارند که پیشرفت در پیگیری منافع بریتانیا در ایران در صورتی حاصل خواهد شد که دو طرف مناسبات دوجانبه‌ای بر پایه اعتماد برقرار سازند که این بعضا به رفع نگرانی‌های بریتانیا نسبت به نقش ایران در امنیت و ثبات منطقه بستگی دارد.
بی‌شک یکی از نگرانی‌های اصلی بریتانیا در این زمینه مساله برنامه هسته‌ای ایران است که در حال حاضر مورد بحث و گفتگوهای فشرده جدی بین قدرت‌های بزرگ از جمله بریتانیا با جمهوری اسلامی در وین است.
قانونگذاران بریتانیایی در این گزارش لحنی آشتی‌جویانه‌تر از همتایان آمریکایی خود نسبت به جمهوری اسلامی دارند و ضمن تاکید بر اینکه مذاکرات نویدبخش‌ترین تریبون برای دستیابی به راه حلی برای رفع ترس و هراس از گستره و هدف برنامه هسته‌ای ایران است از مصالحه‌ای که به ایران اجازه غنی‌سازی محدود اورانیوم را بدهد حمایت کرده‌اند . این حمایت در حالی عنوان می‌شود که بسیاری از همتایان آمریکایی آنان خواهان برچیدن کامل برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران در ازای لغو کامل تحریم‌های جمهوری اسلامی هستند . بعضی از ناظران از جمله باربارا اسلوین روزنامه نگار آمریکایی طرفدار مماشات آمریکا با ایران معتقدند که این گزارش ممکن است تاثیری مثبت بر گفتمان کنونی در آمریکا داشته باشد. اما دکتر هوشنگ امیراحمدی فعال سیاسی ایرانی‌تبار در آمریکا با این نظریه چندان موافق نیست و می‌گوید با توجه به اینکه بخش اعظم تحریم‌های ایران مصوبه کنگره آمریکا هستند اهمیت و اعتباری که نظرات کنگره امریکا در سطح جهانی در قبال مساله هسته‌ای ایران دارد صدها برابر اهمیت پارلمان بریتانیاست .وی می‌افزاید در ضمن تاریخ نشان داده که کنگره امریکا هیچ‌گاه برای حرف مجلس عوام یا اعیان انگلیس به اصطلاح تره خرد نکرده است . با این حال امیراحمدی در گفتگویی با کیهان آنلاین گوشزد کرد که انگلیس و آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران موضعی مشترک دارند و هیچ یک نمی‌خواهد که ایران صاحب توانایی غنی‌سازی صنعتی باشد.
این استاد دانشگاه راتگرز که مشوق بهبود مناسبات ایران و آمریکاست اعتقاد دارد که گزارش پارلمان انگلیس بیشتر در حکم یک ابزار روابط عمومی از سوی قانونگذاران این کشور است تا مثلا فردا بیایند و به ایران بگویند که ببینید ما از شما طرفداری کردیم ولی درواقع انگلیس همیشه دنباله‌روی امریکا بوده است.
گزارش یاد شده هم‌چنین حاوی اشاراتی در مورد مساله حقوق بشر در ایران نیز هست و به طور نمونه قانونگذاران از وزارت امورخارجه بریتانیا خواسته‌اند که از هر فرصت ممکن چه به صورت دو جانبه و چه چند جانبه استفاده کرده و به روش‌های غیر قابل قبولی چون اعدام/ اذیت و آزار افراد بر اساس باورهای دینی و محدودیت‌های شدید در مورد آزادی بیان در ایران اعتراض کنند و مهم‌تر اینکه در ازای پیشرفت در مذاکرات در عرصه‌های دیگر به جمهوری اسلامی در مورد حقوق بشر امتیاز ندهد.
توصیه قانونگذاران به وزارت امورخارجه بریتانیا در حالی صورت می‌گیرد که این وزارتخانه از این هفته صاحب وزیر جدیدی شده و باید دید که فیلیپ هموُند جانشین ویلیام هیگ روابط با ایران را چگونه پیگیری خواهد کرد.
فیلیپ هموُند وزیر امور خارجه جدید انگلیس
