کیهان آنلاین – ۲۵ تیر ۹۳ – آخرین دور مذاکرات رژیم ایران با کشورهای گروه پنج بعلاوه یک پیش از پایان این سلسله از مذاکرات که باید تا تاریخ ۲۰ جولای ( ۲۹ تیر) جاری به نتیجه نهائی برسد، در شهر وین در جریان است. چون اختلافات به ویژه در زمینه غنیسازی اورانیوم در ایران زیاد است، وزیران خارجه کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان به دعوت کاترین آشتون به جمع مذاکرهکنندگان در وین پیوستند. محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران به نوبت با این وزیران خارجه دیدار و گفتگو کرد. او در پایان نخستین روز گفتگو با جان کری وزیر خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت که هدف این مذاکرات یافتن “راه حلی مبتکرانه ” برای رفع موانع و کاهش اختلافات بوده است.
او گفت “هدفی که ما در موافقتنامه ژنو تعیین کردیم کاملا” مشخص است: برنامه هستهای ایران باید ادامه پیدا کند و نگرانیها در مورد هر گونه احتمال سوء استفاده رفع شود.» او ادامه داد «در آخرین ملاقات ما سعی کردیم راه حلهای جدیدی در نظر بگیریم اما هنوز نتوانستهایم به توافقی دست پیدا کنیم. همه ما علاقمند به دنبال کردن راه حلهای جدید هستیم. ما تا حدودی پیشرفت کردهایم . فردا ، روز دوشنبه ۱۴ جولای به گفتگو با جان کری وزیر خارجه آمریکا ادامه خواهیم داد. تیم ما آماده کار با قدمهای سریع در هفت روز باقیمانده برای رسیدن به توافقی است که همه ما آرزویش را داریم.”
جان کری وزیر خارجه آمریکا روز یکشنبه در بدو ورود به وین از وجود “شکاف عمیق” در گفتگوهای ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک خبر داده بود. او به خبرنگاران گفت: “ما اختلافات بسیار عمیقی داریم. باید ببینیم که آیا میتوانیم پیشرفتی داشته باشیم یا نه. آنچه برای ما حیاتی است اطمینان از آن است که ایران به سلاح هستهای دست نخواهد یافت و برنامه هستهای ایران صلحآمیز خواهد بود”.
وزیر خارجه ایران پیش از دیدار با همتای آمریکائیاش با ویلیام هیگ وزیر خارجه انگلیس، لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه وفرانک والتر اشتاین مایر وزیر خارجه آلمان دیدار کرده بود. وزرای خارجه این کشورها پس از دیدار با جواد ظریف، وین را ترک کردند اما جان کری برای مذاکرات بیشتر یک روز دیگر در وین ماند.
فرانک والتر شتاین مایر وزیر خارجه آلمان پس از مذاکره با ظریف گفت: اکنون توپ در زمین ایران است و افزود که ایران باید در باره انتخاب مسیر همکاری با جامعه بینالمللی تصمیم بگیرد.
بنا بر گزارش روزنامه نیویورک تایمز روز سه شنبه ۱۵ جولای، جواد ظریف وزیر خارجه ایران در روز دوشنبه ۱۴ جولای اعلام کرده است که ایران حاضر است توقف برنامه غنیسازی خودرا برای چند سال با بهرهبرداری از سانتریفوژهای موجود بپذیرد مشروط بر اینکه پس از این مدت بتواند آزادانه آن را بر حسب نیازهای خود گسترش دهد. با وجود اینکه هنوز معلوم نیست که این پیشنهاد تا چه اندازه مورد موافقت آمریکا و سایر کشورهای غربی قرار گیرد، جوّ مذاکرات را به سوی خوشبینی تغییر داده است. جان کری وزیر خارجه آمریکا هنگام ترک وین گفته است که ما هنوز با توافق نهائی فاصله داریم ولی دیدگاههای دو طرف به یکدیگر نزدیکتر شده و نیاز به ادامه مذاکرات داریم. به این ترتیب حدس زده میشود که برای ادامه مذاکرات، طرفین مدت زمان آن را برای شش ماه تمدید کنند.
حضور حسین فریدون، برادر حسن روحانی (فریدون) در مذاکرات
حسین فریدون، دستیار ویژه و برادر رئیس جمهوری اسلامی حجتالاسلام حسن روحانی (فریدون) و مشاور وزیر خارجه، در جلساتی که با کاترین آشتون برگزار شد شرکت کرد. گفته میشود که حسین فریدون به درخواست جواد ظریف به وین سفر کرده تا گزارش تفصیلی این دور از مذاکرات را به اطلاع حسن روحانی، برادرش، برساند. سفر او ظاهرا” به این دلیل است که جواد ظریف با توجه به فشردگی مذاکرات، امکان مسافرت به تهران و ارائه گزارش را نداشته است. اما به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی و روزنامههای دیگر در ایران، سفر حسن فریدون نشاندهنده پیچیدگی مذاکرات است و او حامل راه حلهائی است که رئیس جمهوری اسلامی برای رفع موانع در نظر گرفته است.
طرح مباحث فنی مذاکرات در سخنرانی خامنهای در تهران
در سخنانی که خامنه ای رهبر سیاسی و مذهبی جمهوری اسلامی روز دوشنبه ۱۶ تیر در جمع مسئولان دولتی ایراد کرد، برای اولین بار وارد جزئیات فنی برنامه غنیسازی اورانیوم در ایران شد و نظریات خودرا در این زمینه مطرح کرد. در این سخنرانی، او از خواسته آمریکا در مورد سقف غنیسازی در ایران انتقاد کرد و گفت “حرف آنها در این زمینه حرف ناحقی است. آنها به مرگ گرفتهاند تا به تب راضی شوند”.
رهبر رژیم ایران، انتظار آمریکا را در مورد غنیسازی این طور بیان کرده است: هدف آنها این است که جمهوری اسلامی را در باب غنیسازی که یکی از مسائل مورد بحث است به ۱۰ هزار ” سو” راضی کنند که محصول حدود ۱۰ هزار سانتریفوژ از نوع قدیمی مورد استفاده در ایران است.
“سو” مخفف واحد کار جداسازی ( separative work units, SWU ) که خامنه ای به آن اشاره کرده، معیاری برای سنجش ظرفیت غنیسازی است. توان دستگاههای نسل اول سانتریفوژایران (IR-1) در گزارشهای مختلف بین ۸/۰ تا ۲ “سو” برآورد شده است. این به آن معنا است که برای رسیدن به معادل ده هزار “سو” توان غنیسازی، حدود ده هزار دستگاه سانتریفوژ نسل قدیم مورد نیاز است. تعداد سانتریفوژهای نسل اول در دست بهرهبرداری در ایران ۹۰۰۰ است که حدودا” معادل ده هزار “سو” است. این گذشته از سانتریفوژهای نسل دوم ایران (IR-2) است که حدود ۱۰۰۰ واحد از آن در تاسیسات نطنز نصب شده است. قدرت جداسازی هر یک از این واحدها بین ۴ تا ۵ “سو” است و برای رسیدن به حد توان مورد نظر آمریکا (طبق گفتههای خامنهای) ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ واحد نسل دوم برای این منظور کافی است.
اما پیشبینی خامنهای از نیاز ایران با آنچه آمریکا به گفته او در نظر دارند تفاوتی آشکار دارد. رهبر جمهوری اسلامی گفته است: “مسئولین ما میگویند که ما به بیش از ۱۹۰ هزار “سو” احتیاج داریم. ممکن است که این نیاز ما در امسال ، دو سال یا ۵ سال دیگر نباشد اما این نیاز قطعی کشوراست”.
به این ترتیب، آنچه او برای توان غنیسازی ایران در نظر دارد حدود ۱۹ برابر میزانی است که آمریکا از ایران میخواهد.
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران هم در توضیح رقم اعلام شده توسط خامنهای گفته است که ۱۹۰ هزار “سو” توانی است که برای تامین یک سال سوخت نیروگاه بوشهر مورد نیاز است.
تامین چنین ظرفیتی بسته به نوع و نسل سانتریفوژها، ممکن است با تعداد متفاوتی از این واحدها برآورده شود. اگر ایران قصد داشته باشد که این نیاز را تنها با بهرهبرداری از سانتریفوژهای نسل دوم برآورده کند، به حدود ۴۰ هزار واحد نیاز دارد.
این در حالی است که صالحی در گفتگوی خود با خبرگزاری ایسنا گفته است که ایران سانتریفوژهائی با توان ۲۴ “سو” در اختیار دارد. اگر ایران چنین سانتریفوژهائی را فعال کند تنها به حدود ۸۰۰۰ واحد نیاز خواهد داشت.
ایران فناوری ساخت میلههای سوخت برای رآکتورهای قدرت را ندارد
جواد ظریف، عباس عراقچی و سایر اعضای هیئت نمایندگی ایران در گفتگوهای پنج بعلاوه یک روی این نکته تکیه میکنند که ایران به ظرفیت بالای غنیسازی برای تهیه سوخت نیروگاه بوشهر نیاز دارد. این در حالی است که اگرایران حتی به مقدار لازم از اورانیوم غنی شده هم دسترسی داشته باشد، فناوری ساخت میلههای سوخت رآکتورهای قدرت را ندارد. این فناوری نیاز به یک دوره تجربه طولانی و یک رآکتور آزمایشی با قدرت بالا را دارد که هنوز در ایران موجود نیست. ایران توانسته است در سالهای گذشته به فناوری ساخت سوخت برای رآکتورهای تحقیقاتی مانند رآکتور تهران و اراک دست پیدا کند. اما فناوری تهیه سوخت برای رآکتورهای قدرت بسیار پیچیدهتر از آن است و این فناوری هنوز در اختیار ایران نیست. علاوه بر چند کشور از جمله روسیه که این فناوری را خود توسعه داده و به آن دست یافتهاند، بسیاری از کشورهای دیگر با اخذ حق امتیاز از این کشورها به ساخت سوخت رآکتورهای قدرت میپردازند.
مارک فیتزپاتریک از انستیتوی مطالعات استراتژیک لندن در ۱۴ جولای جاری در مصاحبه با شبکه بی بی سی به این موضوع اشاره کرد که ایران فناوری ساخت سوخت رآکتورهای قدرت را در اختیار ندارد و اگر بر فرض بخواهد آن را با خرید حق امتیاز به دست آورد، نمیتواند مطمئن باشد که کشورهای دیگر از جمله روسیه آن را به ایران بفروشند. بنا براین، غنیسازی اورانیوم در ایران تنها ماده اولیه سوخت هستهای را تهیه میکند و برای ساخت این سوخت نیاز به فناوری مربوطه است که در اختیار ایران نیست و کسب آن نیاز به زمانی طولانی (حدود ۲۰ سال) دارد.
سانتریفوژهای نصب شده در واحد غنیسازی نطنز
