کیهان آنلاین – ۶ امرداد ۹۳ – چندی است که فعالان تئاتری ایرانی در لندن تلاشهای پیگیرانه ای را درراه تشکل خود شروع کردهاند. برگزاری چندین نشست و انتخاب هیئت مدیره نمونهای از این تلاش است. برای اطلاع بیشتر از این تلاشها در آخرین جلسۀ این جمع شرکت کردیم و به دنبال آن با آقای امیرفرهاد اعظم پناه یکی از اعضای هیئت مدیره مصاحبهای داشتیم که در پی میآید.
-لطفاً ما را در جریان بگذارید که ایدۀ دور هم جمع شدن فعالان تئاتری ایرانی در بریتانیا از کجا شروع شد و آیا تلاشهای ایرانیان در همین زمینه در کشورهای دیگر تا چه حد در فعالیت شما برای تشکل نقش داشته است؟
-جشنواره تئاتر سال گذشته به ابتکار گروه تئاتری سام فرصتی را فراهم کرد که فعالان تئاتر ایرانی در بریتانیا دور همدیگر جمع شوند و به تبادل اندیشه و تجربه بپردازند. بعد از آن هم، با پیگیری خانم سودابه فرخنیا این دیدارها ادامه یافت و ایده تشکل یافتن در جهت دادن تحرکی جدید به تئاتر ایرانی در لندن آشکارتر شد. خانم فرخنیا اصرار داشت که این مجمع شکل بگیرد. قرار شد بعد از این نشستها و انجام انتخابات هیئت مدیره تصمیم گرفته شود که این جمع چه شکل حقوقی داشته باشد. آیا خیریه یا اتحادیه و یا هر شکل دیگرِ تشکل صنفی باشد. پس از دیدارهای چندی بالاخره در فوریه امسال نشستی با شرکت حدود ۳۵ نفر برگزار شد وبه صورت دموکراتیک هیئت مدیرۀ ۵ نفری ما انتخاب شد.
-نگفتید که همزمانی حرکت شما برای تشکل با تلاشهایی در این زمینه در آلمان آیا اتفاقی است یا اینکه آنها منبع تاثیرگذاری بر حرکت شما بودهاند؟
-ببینید، در آلمان بیست و اندی سال است که جشنوارۀ تئاتر داریم. در فرانسه و همچنین بلژیک و سوئد نیز جشنواره تئاتر ایرانی وجود دارد. در بریتانیا به دلیل تنوع جمعیتی ایرانیان و تداوم مهاجرت از ایران به این کشور تجانس کمتری نسبت به جوامع مهاجر ایرانی در کشورهای اروپایی دیگر وجود دارد. افزون بر این اساساً لندن یک جامعه چندین ملیتی و قومی است، یعنی به راستی یک کلانشهر جهانی است. خیلی از ایرانیانی که در لندن و بریتانیا زندگی میکنند لزوماً سیاسی نیستند و صرفاً برای زندگی بهتر و پیشرفت حرفهای و رسیدن به موقعیتهای شغلی بهتر وجدیدتر به بریتانیا آمدهاند. در عین حل ایرانیانِ سیاسیِ لندن نیز دارای گرایشهای سیاسی گوناگون هستند و تا چندی پیش به این فکر نیفتاده بودند که یک تشکل صنفی در زمینه تئاتر به وجود آورند. این تا حدودی نیز بر میگردد به فرهنگ تکروی و دوری ما ایرانیا ن از کار گروهی و احتراز از زیر چترحمایتی یک جریان سیاسی قرار گرفتن. این خودش احتمالاً بر میگردد به سابقۀ تاریخی که حرکتهای جمعی ما به جای منتهی شدن به پیشرفت و تعالی باعث عقبگرد ما شده است.
در آلمان اما جمع تئاتری ایرانیها یک تشکلی مانند سندیکا دارد که از حقوق صنفی اعضا ی خود، به عنوان شاغلین آن عرصه، حمایت میکند. در بریتانیا اما بیشترانجمنهای خیریه فعال هستند که در نهایت امکاناتی برای شکوفایی بیشتر استعداد اعضای خود فراهم میکنند. میدانیم که بریتانیا کشور خیریه است و بالاترین تعداد خیریۀ دنیا را دارد. ما هم در اینجا بیشتر در شکل خیریه دور هم جمع شدیم زیرا قوانین بریتانیا در مورد سندیکا بسیار سختتراست و احتمالاً دست و پای ما را بسیار میبندد. این است که ما هنوز تصمیم نگرفتهایم این جمع ما چه شکل حقوقی داشته باشد و چه مسئولیتهایی را بر عهده بگیرد.
-مجدداً بر گردم به پرسش اصلی؛ آیا برای هیئت مدیره و اکثریت فعالین تئاتری ایرانی در بریتانیا اولویت با ایجاد یک تشکل صنفی یا خیریه با هدف بهبود فعالیت تئاتری ایرانیان در بریتانیا ست یا ایجاد یک چتر سراسری در بر گیرندۀ فعالین تئاتری در کشورهای مختلف اروپایی؟
-من میتوانم بگویم که اولویت با ایجاد تشکل صنفی و یا خیریه برای آموزش، تدارک تورهای تئاتری در همین بریتانیا و ارائۀ خدماتی برای ارتقای سطح کیفی اجراها و به این ترتیب کمک غیرمستقیم به تأمین مالی دست در کاران ئتاتری است. اولویت برای ما ایجاد این نهاد در لندن است و واقعیت این است که نمیخواهیم زیر چتر ایرانیان کشور دیگری قرار بگیریم. از آلمان هم وقتی به ما توصیه میشد که واژۀ “تبعید” را در نامگذاری خود به کار ببریم نظر چندان مساعدی در اکثریت ما نسبت به آن وجود نداشت.
– چه برنامههایی برای آینده دارید؟
-ببینید، تکنیک تئاتر هر روز در کشور های مترقی پیشرفت میکند. در کشورهایی مانند ایران این تکنیک پیشرفت لازم را ندارد. در نتیجه ما وظیفۀ خود میدانیم که علاقمندان ایرانی به تئاتر را در جریان آخرین پیشرفتها در این زمینه قرار دهیم. در انگلستان به ویژه پویایی زیادی در تئاتر دیده میشود. مثلاً من خودم ۴ سال پیش در یک دورۀ تخصصی در تئاتر با تمرکز روی آثار شکسپیر شرکت کردم که در آن روی روزآمد کردن حتی نمایشهای شکسپیر تا کید داشتند و آنها را در دنیای مدرن امروزی نیز اجرا میکردند. آنها دیده بودند که اگر این کارها را نکنند ارتباط جوانان با تئاتر ضعیف خواهد شد.
دیگر آنکه وضعیت تئاتر طوری است که نیاز به این روزآمد کردنها دارد زیرا در زندگی امروزی با این افزایش هزینههای زندگی و مشغلههای زیاد کاری و معیشتی به راستی هزینه رفتن به تئاتر هر روز برای بسیاری مشکل ومشکلتر میشود. این است که دست در کاران تئاتر باید با به کار گرفتن تمهیدات جدید تئاتر را بیشتر قابل دسترس کنند. دست ما هم در اینجا با توجه به محدودیتهایی که در ایران وجود دارد بازتر است و ما میتوانیم اجراهایی داشته باشیم که ارتباط نزدیکتری با زندگی واقعی مردم داشته باشد. در ایران خیلی از عناصر واقعی زندگی روزانه را نمیتوان روی صحنۀ تئاتر آورد. مثلاً رابطۀ زن و مرد به صورت واقعی نمیتواند روی صحنه بیاید.
-آیا در رابطه با لزوم تقویت رابطۀ تئاتریهای برون و درون مرز هم صحبت کردهاید؟
-تاکید ما روی غیر سیاسی بودن جمع ما هم از همین جاست تا بتوانیم یک رابطۀ پویا و مثبت بین این دو برقرار کنیم. ما حتماً باید این ارتباط را با ایرانیان داخل و نیز فعالان تئاتری خارج از کشور حفظ کنیم زیرا ما تافته جدا بافته نیستیم. ما نمیخواهیم به سرنوشت برخی از گروههای سیاسی ایرانی دچار شویم که ارتباط خودشان را با واقعیتهای زندگی از دست دادهاند. البته در جمع ما هم تنوع عقاید وجود دارد و لزوماً همه مانند من فکر نمیکنند.
-انتخاب اعضای هیئت مدیره بر منبای چه ضابطههایی انجام شد؟
-انتخاب اعضای مجمع فعالین تئاتری ایرانی در لندن هر کدام در زمینۀ کار حرفهای خودشان به هر حال حرفی برای گفتن داشتند و بر این مبنا انتخاب شدهاند. آقای فرشید آرین در زمینه قوانین بریتانیا و اروپا درمورد ثبت خیریه و اشکال مختلف نهادهای صنفی تخصص دارد. آقای بردیا جلالی فوق لیسانس تئاتر در زمینۀ بازیگری تخصص دارند. خانم فلوجی، نویسنده مطبوعات و ژورنالیست و بازیگر هستند. خانم سودابه فرخنیا بازیگر و کارگردان تئاتر بسیارمجرب و سرشناسی هستند. رشتۀ من هم رسانه و تحصیلات عالی خودم را در بریتانیا گذراندهام. همۀ ما با همدیگر ترکیب شدهایم که راهکارهای جدیدی برای برونیافت از وضعیت موجود در زمینۀ تئاتر ایرانی در بریتانیا پیدا کنیم و شاهد بهبود وضعیت شویم. به عنوان مثال در جشنوارۀ تئاتر امسال شما خواهید دید که به اصرار من از رسانههای الکترونیک جدید استفادههای خیلی بیشتری نسبت به سالهای پیش شده است. به طور مشخص استفاده از تصاویر ثابت و متحرک در شماری از اجراهای امسال است و نیز استفاده از تلهتئاتر در آینده است. امروزه در بریتانیا با استفاده از این تکنولوژی جدید اجراهای تئاتر به جای محدود ساختن آنها به صدها تماشاگر در معرض دید شمار بسیار بالایی قرار میدهند. یا اینکه تئاترها را ضبط میکنند و بعداً آنها را پخش میکنند و یا میفروشند و به این ترتیب تئاتر را زنده نگه میدارند. در بریتانیا ما بیشترین نمایشها ی موزیکال دنیا را داریم . بخش قابل توجهی از بازیگران صنعت سینما درهالیوود و در خودِ بریتانیا از هنر تئاتر بریتانیا میآیند. ما اشتباه خواهیم کرد اگر تئاتر خودمان را محدود کنیم به همین اجراهای زنده و از رسانههای دیگر برای اشاعۀ و رواج بیشتر تئاتر در جامعۀ برون و درون مرزی استفادۀ درست نکنیم. و یا اینکه در زمینۀ ژانر تئاتری هم تکیۀ سنگین فقط بر ئتاتر طنز و کمدی داشته باشیم. ما از نظر تئاتری سنتهایی داریم که میتوانیم از آنها بهره ببریم ولی حتماً انها باید به روز و با دیدی مدرن اجرا شوند تا به ویژه نسل جدید با آنها ارتباط برقرار کند. امکانات شنیداری و دیداری و رسانههای متنوع امروزه خیلی بیشتر از گذشته به کمک تئاتر آمدهاند و میتوانند آن را بسیار جالبتر در معرض توجه شمار بیشتری از مردم قرار دهند. ما در این مجمع این ایده را داریم که اگر کسی تئاتری برای اجرا داشت ایدهها و امکاناتی در اختیارش بگذاریم که نمایش او خیلی جالبتر و گیراتر اجرا شود.
-با تشکر از شما به خاطر وقتی که در اختیار ما گذاشتید.
-خواهش میکنم. من از کیهان آنلاین تشکر میکنم که این فرصت را به من و فعالیت ما داد.
از راست به چپ: حکیمه فیوجی، سودابه فرخ نیا، فرشید آرین، بردیا جلالی، امیرفرهاد اعظم پناه
