[+عکس]
کیهان آنلاین – ۱۴ شهریور ۹۳ – گالری برونای مدرسۀ مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن عصر دوشنبه اول سپتامبر شاهد یکی از موفق‌ترین رویدادهای فرهنگی جامعۀ ایرانی در چند سال اخیر بود، برنامۀ یادبود غزلسرای بزرگ ایران زمین، سیمین بهبهانی. جمعیتی بالای ۴۵۰ تن در این سالن گرد آمدند تا یادِ آن شاعر بزرگ را گرامی بدارند. برنامه چه از نظر محتوا و چه از نظر نظم و ترتیب، به ویژه زمانی که به سخن و شعر و پیام و موزیک اختصاص داده شده بود، بسیارخوب بود. این برنامه ازجهت دیگری نیز در جامعۀ ایرانی برون‌مرز ممتاز بود که ابتدا به آن بپردازیم.
در برنامۀ بزرگداشتی که ۹ سال پیش در لندن برای سیمین بهبهانی برگزارشد، شاعر آرزو و توصیه‌ای را بر زبان آورده بود. بهبهانی از تنوع عقاید و لزوم مدارا و اهمیت همکاری بین ایرانیان برون‌مرز – با وجود تفاوت در دیدگاه‌ها و سلیقه‌ها- در راه موفقیت ایران سخن گفت. به دنبال آن، او از ابتکار سه سازمان در آن زمان، یعنی “هنرمندان بدون مرز”، ” انجمن سخن”، و “مدرسۀ مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن” در برگزاری مشترک برنامه بزرگداشت تعریف کرده و خواستار الگو قرار دادن این روش در بین ایرانیان شد.
عصر دوشنبه گذشته، این آرزوی سیمین بهبهانی در مقیاسی بسی بزرگ‌تر جامۀ عمل به خود پوشید. و این بار نه سه سازمان بلکه یازده سازمانِ فرهنگی، هنری و اجتماعی ایرانیان در لندن در هم‌فکری و همکاری با یکدیگر این مراسم را تدارک دیده و اجرا کردند. البته همین جا بیفزاییم که “بنیاد ژاله اصفهانی” و “انجمن سخن” و بخش فارسی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن، آقای نیما مینا، نقشِ بارز را در تحقق این برنامه داشته‌اند. یازده سازمان با رویکردی مثبت و سازنده و با حفظ موازین دموکراتیک، شبی فراموش نشدنی در یادبودِ غزلسرای بزرگ ایران برگزار کردند.
شاید گفته شود که درگذشت شاعر سبب این همکاریِ گسترده و مثبت و سازنده بوده است. اما چه درست گفتند خانم‌ها شاداب وجدی، بر روی صحنه، و شیرین عبادی، در پیام ویدئویی‌اش، که مرگ در مورد برخی از انسان‌ها معنی ندارد و آنها را از ما جدا نمی‌کند. حضور چنین انسان‌هایی، و از جمله سیمین بهبهانی را با تاثیرگذاری عمیق در زندگی ما همیشه حس می‌کنیم.
درارتباطی مکمل با این نکته، علی بهبهانی فرزند شاعر در پیام ویدئویی خود گفت که هرچند غم از دست دادن مادر سنگین است ولی باید به خاطر داشته باشیم که سیمین در زندگیِ خود آن سان زیست که می‌خواست و اتنخاب کرد و زندگی را به معنای راستین کلمه با تمام وجود زندگی کرد که این امر مایۀ تسلی اوست.
استقبال از این برنامه چنان خوب بود که علاوه بر تمام صندلی‌ها، تمام پله‌ها نیز مملو از جمعیت شده بود. برنامه با خواندن شعرِ “سوار خواهد آمد” از کولی‌واره‌های شاعر، توسط سودابه فرخ‌نیا مجری برنامه، شروع شد. فرخ‌نیا در ادامه گفت: “امشب در اینجا گرد هم آمده‌ایم که به یادِ چابک غزاله عزل، زندگی‌لش را جشن بگیریم”. سودابه فرخ نیا هم‌چنین اسامی سازمان‌هایی را که با هم‌فکری و همکاری آنها این برنامه برگزار شد اعلام کرد.
با این مقدمه برنامه با سلسله‌ای از پیام‌های زنده و تصویری و صوتی ادامه یافت. با توجه به کثرت سخنرانان و پیام‌ها و برنامه موسیقی، برگزارکنندگان دقت خاصی را در اختصاص وقت به هر یک مبذول داشته بودند. خانم فرخ‌نیا نیز با لطافت و وسواس خاصی این محدودیت زمانی را به سخنرانان و شاعران و نوازندگان گوشزد می‌کرد تا نوبت به همه برسد و برنامه سر ساعت به پایان برسد.
در اولین قسمت برنامه، ویدئوکلیپی همراه با ترانۀ “چرا رفتی” با اجرای زیبای همایون شجریان به نمایش درآمد. این ویدئو کلیپ شامل عکس‌های سیمین‌بانو در مراحل مختلف زندگی، آثار او و نیز صحنه‌هایی از حضور فعال او در کارزارهای مختلف اجتماعی بود که در تمامی آنها جدیت، پشتکار، اشتیاق و عشق عمیق او نسبت به انسان‌ها و بهروزی آنها به خوبی دیده می‌شد. فیلم با گوشه‌هایی از مراسم تشییع جنازۀ شاعر به پایان رسید.
قسمت بعدی برنامه نمایش فیلمِ کوتاه و خوش‌ساخت جمشید برزگر در بی بی سی فارسی در باره زندگی و آثار سیمین بهبهانی بود. فیلم که پس از درگذشت شاعر ساخته شده بود، به سبک ادبی و تحول آن در شاعر پرداخته بود و اطلاعات مفیدی در اختیار بینندگان قرار می‌داد. به دنبال نمایش فیلم، جمشید برزگر خود نیز روی صحنه رفت و مسائل مطروحه در فیلم‌اش را بیشتر شکافت. برگزارکنندگان برنامه از اجازۀ نمایش این فیلم در این مراسم از فرستنده انگلیسی بی بی سی تشکر کردند.
پس از نمایش پیام تصویری علی بهبهانی، فیلم کوتاهی از مراسم بزرگداشت سیمین بهبهانی درلندن در سال ۲۰۰۵ که در بالا بدان اشاره شد، به نمایش درآمد. علاوه بر گزیده‌گویی، فیلم بار عاطفی خاصی برای ایرانیان لندن داشت و آن همانا حضور ژاله اصفهانی فقید و لعبت والا در آن بود. ژاله اصفهانی با وجود غم از دست دادن شوهر در آن روزها به احترام سیمین بهبهانی در مراسم او حضور به هم رسانده بود. لعبت والا نیز متاسفانه چندیست به دلیل بیماری در شرایطی نیست که بتواند در مراسمِ یادبودِ بهترین دوست، چنان که در این فیلم می‌گوید، حضور داشته باشد.
در بخش بعدی اسماعیل خویی، شاعر و فیلسوف، با گفتن اینکه در طول زندگی خویش درغربت همواره در شعرش با سیمین در گفتگو بوده است قطعه‌ای را که در ستایش سیمین بهبهانی و با آرزوی بهبودی او از بستر بیماری سروده بود خواند. پیام ویدئویی شیرین عبادی بخش بعدی برنامه بود. اگرچه ظاهرا انس و الفت خاصِی بین خانم عبادی و شاعر وجود داشت ولی عبادی به دلیل مسافرت نتوانسته بود در این مراسم حاضر باشد. عبادی در پیام‌اش به جاودانگی سیمین بهبهانی پرداخت.
شاداب وجدی، شاعر و منتقد ادبی سخنران بعدی مراسم بود که در سخنانش به انسان‌گرایی عمیق سیمین بهبهانی در شعرش پرداخت. وط در آخر برای ُپرکردن جایِ بسیار خالی لعبت والا در این مراسم، شعری را که والا در ستایش دوستش سروده و در برنامۀ بزرگداشت وی در ۹ سال پیش خوانده بود، خواند و تماشاگران را به شدت تحت تاثیر قرار داد.
بخش بعدی برنامه اجرای موسیقی توسط نوازنده سنتور و استاد موسیقی، پیمان حیدریان به همراهی عود فرانچسکو یمزلی بود. پایان‌بخش برنامه حیدریان، آهنگ خاطره‌انگیز “سر آمد زمستون” بود که با همراهی حاضران اجرا شد. لازم به یادآوری است که “نغمه سنتور” نهادی که توسط پیمان حیدریان تاسیس شده از شرکت‌کنندگان در تدارک و برگزاری این مراسم بود. در ادامه، شعرخوانی شیرین رضویان و رضا حسینی – شاعر خوب افغانستانی آمد که مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت. رضا حسینی یادآوری کرد که این شانس را داشته است تا شاگرد زنده‌یاد سیمین بهبهانی باشد.
سپس نوبت به دکتر علیرضا نوری‌زاده رسید که به گواهی فیلم مراسم ۹ سال پیش مورد علاقه سیمین بهبهانی بوده است. نوری‌زاده در سخنانش به این علاقۀ دوجانبه پرداخت و از خاطرات دوران جوانی و نقشی که غزلسرای بزرگ در گام نهادن وی در عرصه شعر داشت گفت. دکتر نوری‌زاده با ابراز اطمینان از زندگی نسل جوان ایران در آینده‌ای بهتر سخنانش را به پایان برد.
در ادامه ایرج شهباز شاعر و ادیب افغانستانی در مورد تاثیر اشعار سیمین بهبهانی در شعر و ادبیات افغانستان گفت. از شاعران سرشناس دیگر که در این برنامه حضور داشتند مهرانگیز رساپور (م.پگاه) بود که یادآوری کرد از نظر دید ادبی و سبک شعری قرابتی با سیمین بهبهانی ندارد اما استواری او را در زندگی شخصی و جسارت و شهامتش را درعرصۀ اجتماعی می‌ستاید. بر اساس این ویژگی‌ها، رساپور شعر “من از آینه عبور می‌کنم ” را از کتاب “پرنده دیگر نه” برای حاضران خواند.
پیام داریوش اقبالی که با نوای آشنای “دوباره می‌سازمت وطن” شروع شد بخش بعدی برنامه بود. در این پیام که داریوش از اعتلا و اعتباری که شعر بهبهانی به کارنامۀ هنری او داده است سخن گفت. او از ریتم و ملودی نهفته در اشعار بهبهانی گفت و آنگاه با ابراز اطمینان از ادامۀ این “همکاری” در فراسوی “می‌سازمت وطن” با ترانه جدیدی که بر اساس شعر “سوار خواهد آمد” ساخته و تقدیم به زنانی شده که نباید به قربانگاه می رفتند، پیام‌اش را به پایان برد.
از شاعران جوان، فاطمه شمس و پویا سره، که هر دو از برندگان دو دوره از جایزه شاعران جوان “بنیاد ژاله اصفهانی” بودند شعرخوانی داشتند که به شدت مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت. یکی دیگر از بخش‌هایی که مورد توجه ویژۀ حاضران قرارگرقت تک‌نوازی کمانچه توسط ادیب رستمی بود که با هنر و مهارت خود به راستی شور خاصی در سالن ایجاد نمود.
در پایان، نوبت به هادی خرسندی رسید که او نیز مورد علاقۀ سیمین بهبهانی بود. هادی خرسندی با بذله‌گویی‌های خود لبخند بر لبان حاضران نهاد. او در ضمن پیام شفاهی ابراهیم گلستان را که با وجود اشتیاق به حضور در مجلس، قادر به آمدن نبود به اطلاع حاضران رساند. خرسندی در پایان شعری لطیف از سیمین بهبهانی در توصف تنهایی مریم و سیما، همسران محمد مختاری و جعفر پوینده خواند.
مراسم یادبود سیمین بهبهانی در لندن، با دعوت سودابه فرخ‌نیا از مردم به همراهی با ترانه “دوباره می‌سازمت وطن” به پایان رسید.
