بیژن فرهودی – نشست دو روزه رهبران کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) در شهر نیوپورت ویلز اولین کنفرانس عالی ناتو در ۲۴ سال گذشته در بریتانیا بود. آخرین بار مارگارت تاچر نخست وزیر وقت انگلیس میزبانی این گردهمآیی را در این کشور برعهده داشت. در ان زمان بزرگ‌ترین دغدغه ناتو چگونگی برخورد با اتحاد جماهیر شوروی پیشین و پیمان ورشو در واپسین مراحل جنگ سرد بود. اما در اجلاس ویلز نگرانی‌های اصلی ناتو بر مقابله با تهدید ناشی از توسعه‌طلبی روسیه در قالب تحریک جنبش‌های جدایی‌طلبانه در اوکراین و مناقشه خونین در شرق این جمهوری پیشین شوروی سابق و نیز مقابله با تهدید تروریستی از جانب تروریست‌های اسلام‌گرای گروه «دولت اسلامی» یا داعش و هم چنین آینده افغانستان پس از پایان عملیات آیساف (نیروی امنیت بین‌المللی) در آن کشور متمرکز شده بود.
بدون شک دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا به عنوان میزبان نشست ویلز می‌تواند از این بابت که ناتو توانست تصمیمات قاطعی در مورد برخی از بزرگ‌ترین تهدیدهای پیش رو پس از پایان جنگ سرد اتخاذ کند به خود ببالد.
مهم‌ترین واکنش ناتو به تهاجم روسیه در اوکراین اعلام تشکیل یک نیروی واکنش سریع ۴ هزار نفره بود که در وهله نخست ۱۰۰۰ نظامی بریتانیا در آن عضویت خواهند داشت. این نیرو می‌تواند بین ۲ تا ۵ روز پس از بروز هر بحرانی در اروپای شرقی یا مرکزی در منطقه مستقر شود. مقر این نیرو در لهستان خواهد بود و تا پایان سال آینده میلادی کاملا عملیاتی خواهد شد. این نیرو که تشکیل آن با تایید رهبران سیاسی و نظامی ناتو صورت گرفت در کنار نیروی بزرگ‌تر واکنشی ناتو قرار خواهد گرفت که استقرار آن به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. بریتانیا هم چنین ۳۵۰۰ نفر نظامی در تمرینات نظامی ناتو در ۱۶ ماه آینده در اروپای شرقی شرکت خواهد داد. اتحادیه دفاعی غرب در عین حال مقادیری سوخت و مهمات در پایگاه‌هایی در اروپای شرقی قرار خواهد داد. به گفته اندرس فون راسموس دبیر کل دانمارکی ناتو پیام آشکار این اقدام این است که اگر به فکر حمله به یک عضو ناتو باشید با تمام این اتحادیه رویارو خواهید شد.
شاید به جرات بتوان گفت که مهم‌ترین تحول در جریان نشست ناتو این تفاهم روشن بود که نخست‌وزیر بریتانیا اکنون آماده است تا در حملات هوایی به مواضع داعش به آمریکا بپیوندد.
درخواست برای چنین اقدام مشترکی ممکن است کوته زمانی پس از تشکیل دولت جدید عراق در هفته جاری عنوان شود. نشست ناتو در ضمن تریبونی در اختیار باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا قرار داد تا به انتقادات کسانی که می‌گویند او استراتژی مشخصی در برابر داعش ندارد و او را به بی عملی و انفعال متهم می‌سازند پاسخ دهد.
در نشست نیوپورت، باراک اوباما برای نشان دادن جدی بودن خود در مقابل داعش خبر از تشکیل ائتلافی خاص از ۱۰ کشور عضو ناتو و نیز کشورهای دیگر مانند استرالیا و شاید مهم‌تر از آن شرکایی در منطقه داد.
اوباما در پی بازگشت از ویلز گفت که ایالات متحده ظرف چند ماه آینده توانایی‌های این گروه تروریستی را تضعیف کرده و سپس آن را نابود خواهد کرد.
مشارکت منطقه‌ای در عملیات بر ضد داعش از اولویت‌های هم‌پیمانان ناتو بود و کامرون بر این نکته تاکید داشت که هیچ اقدامی نمی‌تواند محدود به عملیاتی نظامی توسط غرب بدون هماهنگی با کشورهای منطقه باشد.
نکته قابل توجه در این میان اتفاق نظر کشورهای عضو پیمان ناتو در مورد خطر داعش برای امنیت بین‌المللی بود. اوباما و کامرون بر تفاهم اعضای ناتو نسبت به واقعی بودن خطر داعش برای امنیت همه کشورهای عضو تاکید کردند و کامرون به این نکته اشاره کرد که جوّ حاکم بر این اجلاس با فضای پیش از اقدام نظامی سال ۲۰۰۳ در عراق تفاوت داشت بدین معنا که هیچ اختلاف نظری به چشم نمی‌خورد.
در مورد آینده افغانستان رهبران ناتو با اشاره به این واقعیت که ماموریت رزمی این اتحادیه در پایان سال ۲۰۱۴ پایان می‌یابد، اعلام کردند که جامعه بین‌المللی به آموزش بیش از ۳۳۵ هزار نفر نیروهای امنیت ملی افغانستان کمک کرده و این نیرو اکنون بخش اعظم عملیات را انجام می‌دهد و آماده می‌شود تا تامین امور امنیتی و پلیسی کشور را خودش به دست گیرد. اکنون برای رهبران ناتو این نکته حائز اهمیت است که چگونه دولت افغانستان را در سال‌های آینده حمایت کنند تا تضمین شود که پیشرفتی را که ناتو و افغانستان به طور مشترک کسب کرده‌اند حفظ کنند و نگذارند این کشور بار دیگر به صورت پناهگاهی برای تروریست‌ها در آید. در این زمینه قرار بر این شد که برنامه‌های ناتو برای ماموریت جدید آموزش، مشاوره و همیاری نیروهای امنیتی افغان و امکانات مالی برای انجام آن از آغاز سال آینده مورد بازنگری قرار گیرد.
در اجلاس ویلز همچنین مقرر شد که کشورهای عضو ناتو دست از کاهش بودجه‌های دفاعی خود برخواهند داشت و هدف برای آنها اختصاص ۲ درصد از تولید ناخالص ملی به هزینه‌های دفاعی خواهد بود. اگرچه منتقدین بلافاصله عنوان کردند که در گذشته هم چنین قول و قراری گذاشته شده بود اما به آن عمل نشد. به طور نمونه خود دیوید کامرون مورد پرسش قرار گرفته که چطور بودجه دفاعی پیش‌بینی شده بریتانیا برای سال آینده به یک و هشت دهم درصد تولید ناخالص ملی کاهش یافته است.
به هر صورت ناتو به عنوان گسترده‌ترین شبکه امنیتی جهان با شرکت بیش از ۴۰ کشور در ۵ قاره وظیفه خود را حفظ نظم بین‌المللی با محوریت مقرراتی که مروج آزادی، دموکراسی و حاکمیت قانون باشد می‌داند و با همین روحیه در اجلاس ویلز نیزرهبران کشورهای عضو ناتو یک بار دیگر بر تعهد خود به دفاع از آزادی و آزادی‌های فردی، حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون برای ۹۰۰ میلیون شهروند کشورهای عضو و شریک این تشکل دفاعی تاکید کردند.
