بیژن فرهودی – در حالی که به تاریخ ۲۴ نوامبر، مهلت مقرر برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای بین ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک نزدیک می‌شویم، برخی نشانه‌ها حکایت از افزایش احتمال موافقت تاریخی طرفین و پایان یافتن این مناقشه ۱۱ ساله و پرهزینه برای جمهوری اسلامی دارد.
هدف قدرت‌های بزرگ مسدود کردن تمام راه‌های دسترسی رژیم ایران به بمب اتم است و در ازای آن حاضر شده‌اند تحریم‌ها را در وهله نخست به حال تعلیق درآورند.
اما لغو کامل تحریم ها را در مراحل بعدی به گواهی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران و دریافت پاسخ‌های قانع‌کننده از تهران به پرسش‌های موجود در مورد احتمال ابعاد نظامی این برنامه منوط خواهند ساخت. هرچند جمهوری اسلامی اصرار دارد که برنامه اتمی‌اش کاملا صلح‌آمیز است و قصد تولید 
تسلیحات هسته‌ای ندارد، اما غرب و به ویژه آمریکا با توجه به سابقه بد رژیم ایران در پنهان‌کاری و دروغ‌گویی اعتماد چندانی به اظهارات مقامات تهران ندارند و می‌کوشند تا به صورت عملی دستیابی ایران به بمب اتم را دشوار و طولانی سازند.
در هفته گذشته وندی شرمن معاون سیاسی وزارت امورخارجه آمریکا و رییس هیات نمایندگی این کشور در مذاکرات هسته‌ای با ایران مشغول توجیه قانون‌گذاران آمریکایی و متحدان آمریکا در مورد آخرین تحولات جریان دیپلماسی برای پایان دادن به این بحران بود.
در این میان یک کارشناس تسلیحات اتمی در لندن که برنامه اتمی ایران را به دقت زیر نظر دارد برای نخستین بار نسبت به چشم‌انداز موفقیت گفتگوها با قید احتیاط ابراز خوش‌بینی کرده است. مارک فیتزپتریک مدیر مرکز منع گسترش سلاح‌های اتمی در موسسه مطالعات استراتژیک بین‌المللی که معمولا ارزیابی و پیش‌بینی‌هایش با واقعیت همخوانی داشته در پاسخ کتبی به پرسش کیهان آنلاین- لندن در مورد شانس موفقیت تا ۲۴ نوامبر چنین اظهار نظر کرد:
«ماه‌هاست که شانس توافق جامع با ایران را بسیار کم ارزیابی می‌کردم چرا که دو طرف در مورد مسئله اصلی یعنی اندازه قابل قبول برنامه غنی‌سازی ایران از نقطه نظر توانایی تولید بمب اتم اختلاف نظر فاحشی با یکدیگر دارند. هنوز فکر می‌کنم که رسیدن به توافق تا ۲۴ نوامبر بعید است. اما در دو هفته گذشته قدری بیشتر خوش‌بین شدم چرا که برای اولین بار مشاهده کردم که دولت روحانی دارد مردم را برای سازشی که برای انجام یک معامله لازم است آماده می‌کند . به طور نمونه روز ۲۲ اکتبر شبکه خبر جمهوری اسلامی گزارش داد که خانم سخنگوی وزارت خارجه تایید کرده که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای مشغول گفتگو در مورد تعیین حد ۴۰۰۰ دستگاه سانتریفوژ و ارسال ذخیره اورانیوم با درجه خلوص پایین به روسیه هستند. این خبر تنها به زبان فارسی توسط منابع خبری دولتی ایران پخش شد. چنین محدودیتی می‌تواند مورد قبول ۱+۵ قرار گیرد اما تا این اواخر هیچ نشانه‌ای از تمایل ایران برای قبول این محدودیت مشاهده نمی‌شد. الان هم نمی‌خواهم بار زیادی روی تاییدیه ایران از آنچه در حال بررسی است بگذارم. اما برای اولین بار به نوعی احساس خوش‌بینی می‌کنم چون اینها جزییاتی است که افکار عمومی در ایران باید برای قبولش آماده شوند. سوال بزرگ این است که آیا ولی فقیه تمایلی به پذیرفتن چنین محدودیتی خواهد داشت؟ من هنوز شک دارم ولی باید صبر کرد و دید.»
در این حال نیویورک تایمز به این نکته اشاره دارد که کاهش شدید بهای نفت در چند ماه اخیر ممکن است بر محاسبات ایران در مورد چگونگی دستیابی به توافق‌نامه نهایی با قدرت‌های بزرگ تاثیر داشته باشد .ایران برای ایجاد موازنه در بودجه خود نیاز به فروش نفت بشکه‌ای ۱۴۰ دلار دارد اما بهای نفت از تابستان امسال سیر نزولی پیموده و اکنون به حدود ۸۰ دلار رسیده است. به گفته ناظران برای دولت متکی به نفت ایران این امر بدون شک تحولی نگران‌کننده است و به گفته دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی کاهش بهای نفت می‌تواند اهرم تازه‌ای برای نرم کردن ایران و جلب موافقت آن کشور با یک قرارداد جامع برای مهار برنامه هسته‌ای‌اش باشد .
عامل دیگری که نشان از نزدیک شدن طرفین به توافق هسته‌ای دارد اظهارات علیرضا زاکانی عضو اصول‌گرای مجلس شورای
اسلامی است که روز سه شنبه ۲۸ اکتبر مدعی شد که « طبق اخبار رسیده توافقات بین هیات ایرانی و آمریکایی نهایی شده است.» وی اضافه کرد: «اخبار واصله حکایت از عبور از خطوط ترسیمی از سوی نظام در توافق ضمنی دارد که بی شک منجر به تضییع حقوق ملت و پایمال شدن دستاوردهای هسته‌ای خواهد شد.»
اظهارات زاکانی که هیچ شاهد و مدرکی در تایید آن ارائه نشده نشان از مقاومت تندروها در برابر هرگونه توافق‌نامه هسته‌ای دارد که ممکن است بین دولت روحانی و قدرت‌های بزرگ به امضاء برسد. اظهارات زاکانی بلافاصله از سوی مرضیه افخم سخنگوی وزارت مورخارجه جمهوری اسلامی تکذیب شد و وزارت خارجه 
حتی تهدید به اعلام جرم علیه این نماینده مجلس کرد که مدعی شده تیم ظریف تن به توافق‌نامه‌ای داده که خطوط قرمز نظام را زیر پا گذاشته است . یکی از این خطوط قرمز یازده‌گانه که از سوی ولی فقیه طی یک سال گذشته عنوان شده نیاز مبرم به داشتن ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۲۰ برابر توانایی کنونی است. اما به مصداق این گفته که تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها، از هم اکنون می‌توان چنین نتیجه گرفت که امضای توافق‌نامه جامع هسته‌ای تا ۲۴ نوامبر که تا همین اواخر غیرمحتمل به نظر می‌رسید اکنون چندان دور از انتظار نیست.
