کیهان آنلاین – ۱۰ آبان ۹۳ – به مناسبت ٢ نوامبر (١١ آبان) نخستین روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای عاملان جنایت علیه روزنامه‌نگاران، گزارشگران بدون مرز، ١٠ مورد مصونیت از مجازات در سراسر جهان را به شکل نمادین معرفی می‌کند. اینگونه گزارشگران بدون مرز با بسیج افکار عمومی، خواهان اعمال فشار بیشتر بر مسئولان حکومتی است تا آمران و عاملان این جنایات به دست عدالت سپرده شوند.
١٨ دسامبر ٢٠١٣ مجمع عمومی سازمان ملل با تصویب قعطنامه‌ای، روز ٢ نوامبر را روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای عاملان جنایت علیه روزنامه‌نگاران، نام نهاد. در ٢ نوامبر ٢٠١٣ دو گزارش‌گر رادیو فرانسه به هنگام انجام وظیفه در مالی کشته شدند. گزارشگران بدون مرز، کارزاری را به نام «#مبارزه‌با‌مصونیت (#FightImpunity)» آغاز و ١٠ مورد مصونیت از مجازات در سراسر جهان را به شکل نمادین افشا می‌کند. گزارشگران بدون مرز، به آمار و ارقام غم‌انگیز، نام و چهره می‌دهد تا ابعاد و اشکال مصونیت از مجازات را نشان دهد. در این ده مورد یا هیچ تحقیق و دادرسی رسمی برای روشن شدن حقیقت انجام نشده است و یا اگر اقدامی هم صورت گرفته است، ناچیز و ناکافی بوده‌اند. در بیش از نود درصد از جنایات انجام شده علیه روزنامه‌نگاران، هیچ‌گاه همه حقیقت روشن نشده است واینگونه مجازاتی هم اعمال نشده است.
در ١٠ جنایت مصون از مجازات، معرفی شده بر روی تارنمای « #مبارزه‌با‌مصونیت »، برخی از آنها قربانی ناپدید کردن شده‌اند، هم‌چون روزنامه‌نگار و کنشگر مکزیکی، ماریا استر اگیلار کازیمبی، روزنامه‌نگار فرانسوی کانادایی‌تبار گی آندره کی‌فر، روزنامه‌نگار ایرانی پیروز دوانی، و یا تحلیل‌گر سیاسی و کاریکاتوریست سریلانکایی پراگته اکنل‌گودا. برخی دیگر به مانند روزنامه‌نگار پاکستانی سید سلیم شه‌زاد، روزنامه‌نگار جوان صربستانی دادا وژازینوف،روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر لبنانی‌تبار فرانسوی سمیر قیصر و روزنامه‌نگار داغستانی احمدنبی احمدنبیوف، کشته شده‌اند. دو روزنامه‌نگار دیگر قربانی زندان و شکنجه‌اند، روزنامه‌نگار اریتره‌ای‌تبار سوئدی، داویت اسحاق بیش از ١٣ سال است در زندان‌های جهنمی، ایسایس افه ورکی حاکم خودکامه در اریتره زندانی است، نازیه سیعد گزارش‌گر بحرینی از سوی ماموران پلیس برای گزارش‌دهی از اعتراضات دمکراسی‌خواهان به شدت شکنجه شده است.
کریستف دو لوار دبیر اول سازمان گزارشگران بدون مرز در این باره اعلام کرد: «نباید روزنامه‌نگاران قربانی جنایت را، حتا پس از مرگشان فراموش کنیم. ده موردی که ما معرفی کرده‌ایم، نمادهایی از دهشتناکی مصونیت از مجازات هستند، و در اصل قربانی عدم تمایل برخی از مسوولان در سرکوب جنایات علیه کسانی که تلاش کرده‌اند، جهان را آنگونه که هست نشان دهند. این حد از مصونیت، در عمل تشویق عاملان جنایت است. روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای عاملان جنایت علیه روزنامه‌نگاران، روزی است برای گرامی‌داشت یاد قربانیان و همچنین یادآوری وظیفه‌ی تضمین امنیت روزنامه‌نگاران و مبارزه با مصونیت از مجازات به دولت‌ها. باید به مهاجمان روزنامه‌نگاران نیز یادآور شد دیر یا زود باید پاسخگوی اقدامات‌شان باشند.»
این روزنامه‌نگاران اعدام شده باشند و یا قربانی حمله و بمب‌گذاری، در زیر شکنجه کشته شده و یا ناپدیدشان کرده باشند، بهای تلاش برای آزادی اطلاع‌رسانی را پرداخت کرده‌اند. آنها به دلیل کنشگری در بارهی فساد و یا قاچاق مواد مخدر، انتقاد از مقامات حکومتی و نهادهای امنیتی و یا افشای نقض حقوق بشر هدف قرار گرفته‌اند. برخی از این روزنامه‌نگاران نمادهایی شناخته شده هستند و برخی دیگر کمتر شناخته شده هستند. عاملان و آمران جنایت نیز با هم متفاوت و مختلف هستند: از دولت و گروه‌های مسلح تا قاتلان اجیر شده.
گزارشگران بدون مرز انگشت اتهام را به سوی ناکارایی پلیس و دستگاه قضایی نشانه می‌رود که یا در جهت روشن شدن حقیقت در این موارد هیچ کاری صورت نگرفته و یا اگر اقدامی هم شده است به محکومیت عاملان و آمران در دادگاه‌ها نیانجامیده است.
در ده سال گذشته نزدیک به ٨٠٠ روزنامه‌نگار به هنگام انجام وطیفه خود جان باخته‌اند. سال ٢٠١٢ با ٨٨ روزنامه‌نگار کشته شده سالی مرگبار بود. در سال ٢٠١٣ شمار کشته شدگان کاهشی نسبی داشت، اما حمله و تهدید علیه روزنامه‌نگاران افزایشی چشمگیر پیدا کرد و تا امروز ۵۶ روزنامه‌نگار از آغاز سال میلادی ٢٠١۴ جان باخته‌اند.
توصیه‌های گزارشگران بدون مرز
گزارشگران بدون مرز برای مبارزه‌ای مؤثر علیه مصونیت از مجازات، خواهان برگزیدن مشاوری مخصوص برای دبیر‌کل سازمان ملل در امر حفاظت از روزنامه‌نگاران است. این ساز و کار در قلب سازمان ملل باید تعهدات دولت‌ها را بر مبنای قعطنامه ١٧٣٨ شورای امنیت و قعطنامه ١٨ دسامبر ٢٠١٣ مجمع عمومی سازمان ملل کنترل و پیگیری کند. قعطنامه ١٧٣٨ شورای امنیت که در تاریخ ٢٣ دسامبر ٢٠٠۶ تصویب شده است، الزام آوری« حق بشردوستانه پایان دادن به مصونیت از مجازات» را یادآور شده است. مجمع عمومی در قعطنامه ١٨ دسامبر ٢٠١٣ از دولت‌ها خواسته است، که هر بار اقدامی خشونت‌بار علیه روزنامه‌نگاران گزارش می‌شود « به سرعت در بارهی آن تحقیق و بررسی بی طرفانه و موثر» انجام گیرد و مجرمان اینگونه جنایات به دست عدالت سپرده شوند. شورای حقوق بشر نیز در قعطنامه‌ای که در ١٩ سپتامبر امسال به تصویب رساند، با مضامینی مشابه خواهان پایان دادن به مصونیت از مجازات شده است. برای انکه این قعطنامه‌ها به اجرا گذاشته شوند نیاز به ساز و کاری واقعی و جهانی است که نخست آنها به اجرا گذارد و سپس اجرای آنها را پیگیری کند.
گزارشگران بدون مرز همچنین خواهان افزودن تبصره‌ای به ماده ٨ اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی در تعریف جنایات جنگی است که «حمله عامدانه علیه روزنامه‌نگاران، کارکنان و همیاران رسانه‌ها » نیز بعنوان جنایات جنگی تعریف شود. گزارشگران بدون مرز به عنوان یکی از اعضای ائتلاف فرانسوی دیوان کیفری بین‌المللی از دولت‌ها می‌خواهد قانون‌های خود را با اصل صلاحیت جهانی در دادرسی تطبیق دهند، تا امکان طرح شکایت از جنایتکاران بین‌المللی در محدوده ملی و سرزمینی این کشورها فراهم شود.
دیوان اروپایی حقوق بشر و دیوان امریکایی حقوق بشر، تأکید دارند که محترم شمردن آزادی اطلاع رسانی از سوی دولت‌ها نه تنها به معنای عدم دخالت خودسرانه در حق مطلع شدن است که همچنین امر حفاظت از روزنامه‌نگاران و تعقیب قضایی افرادی را که به آنها حمله می‌کنند، نیز در بر می‌گیرد.
گزارشگران بدون مرز از دولت‌ها می‌خواهد که این موازین را با تحقیق و بررسی فوری و مؤثر و مستقل و با محکوم کردن علنی عاملان حمله به روزنامه‌نگاران به اجرا گذارند. باید موازینی اتخاذ شود تا بازرسان از فشارهای سیاسی، دیپلماتیک و یا فنی که گاه بر آنها اعمال می‌شود، مصون بمانند. در پرونده‌هایی بسیاری گزارشگران بدون مرز تهدید برای بسته شدن دستور تحقیق و بررسی را شاهد بوده است. امری که به پیروزی مصونیت از مجازات انجامیده است.
*****
پیروز دوانی سردبیر و صاحب امتیاز نشریه پیروز از تاریخ ۳ شهریور ۱۳۷۷ در سن ۳۷ سالگی “ناپدید” شده است. پیروز دوانی در سالهای دهه شصت به مدت هفت ماه به جرم عضویت در حزب توده ایران زندانی شده بود و همچنین در سال ١٣۶٩ نیز به مدت چند ماه برای انتشار مقالاتی در باره خانواده‌های زندانیان اعدام شده، زندانی شد. وی بارها از سوی مسئولان امنیتی احضار و تهدید شده بود.
پیروز دوانی در یکی از دوره‌های تاریک تاریخ ایران ناپدید شد. به نظر می‌رسد که وی نیز از جمله قربانیان ماجرای معروف به “قتل‌های زنجیره‌ای” در سال ۱٣٧٧ است که برخی از روشنفکران و مخالفان آزادیخواه، از این میان داریوش و پروانه فروهر، چهره‌های برجسته مخالف رژیم، مجید شریف، عضو تحریریه ایران فردا، محمد مختاری و محمد جعفر پوینده، نویسنده و روزنامه‌نگار، به دست ماموران وزارت اطلاعات به قتل رسیدند. این کشتار واکنش و افشاگری روزنامه های اصلاح‌طلب را به همراه داشت و انزجار افکار عمومی را برانگیخت. مقامات حکومتی با تشکیل کمیسیون تحقیق به پیگیری این ماجرا پرداختتند، اما پرونده پیروز دوانی از این تحقیق و پیگیری حذف شد.
شماری بر این باورند که پیروز دوانی به قتل رسیده است. روزنامه‌ی کار و کارگر درشماره ی ٧ آذر ١٣٧٧ خبری مبنی بر شایعه اعدام پیروز دوانی را منتشر کرد. در آذر ماه ١٣٧٩ اکبر گنجی روزنامه‌نگار صبح امروز، که قتل‌های زنجیره‌ای را پیگیری می‌کرد، در جریان محاکمه خود در دادگاه انقلاب اسلامی، با تائید خبر فوق،غلامحسین محسنی اژه‌ای دادستان وقت دادگاه ویژه روحانیت، و معاون رئیس و سخنگوی کنونی دستگاه قضایی را آمر قتل معرفی کرد. این اتهامات تاکنون از سوی مقامات مسئول رژیم تائید نشده‌اند.
در برابر عدم پذیرش شکایت و انجام تحقیق و بررسی جدی درباره ناپدید شدن این روزنامه‌نگار ازسوی مقامات جمهوری اسلامی، خانواده‌ی پیروز دوانی در دی ماه ١٣٨١ از شورای حقوق بشر سازمان ملل دادخواهی کرده است.
گزارشگران بدون مرز، بارها از مقامات مسئول جمهوری اسلامی درخواست کرده است که در این باره و برای روشن شدن همه‌ی حقایق به تحقیق و بررسی جدی اقدام نمایند. اما آنها تاکنون هیچ اقدامی جدی در این باره نکرده‌اند.
*****
[متن نامه ای که متناسب با هر کشور خطاب به مقامات مسئول به زبان های مختلف تهیه شده است]
حضور محترم، حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران
آقای رئیس جمهور
با تصویب قعطنامه ١٧٣٨ در شورای امنیت، سازمان ملل متحد، به روشنی بر مسئولیت دولت‌ها در مبارزه با مصونیت از مجازات برای جنایات مرتکب شده علیه روزنامه‌نگاران تأکید کرده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز، در قعطنامه مورخ ١٨ دسامبر ٢٠١٣، الزام بکارگیری همه‌ی وسایل لازم برای به دست عدالت سپردن مجرمان این آزارگری‌ها را یادآور شده است.
با نظرداشت این امر است که به مناسبت ٢ نوامبر که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل «روز جهانی پایان دادن به مصونیت از مجازات برای عاملان جنایت علیه روزنامه‌نگاران» نامیده شده است، روی به شما کرده و خواهان جلب توجه شما به مورد نگران کننده‌ی روزنامه‌نگار ایرانی پیروز دوانی سردبیر و صاحب امتیاز نشریه پیروز هستم، که از تاریخ ٣ شهریور ۱٣٧٧ ناپدید شده است.
مقامات مسئول جمهوری اسلامی تاکنون هیچ اقدامی برای روشن کردن حقایق دراین در این باره نکرده‌اند. مورد پیروز دوانی از دستور کمیسیون تحقیق و پیگیری ریاست جمهوری وقت و کمیسیون اصل نود و دادگاه « قتل های زنجیره‌ای» حذف شد. خانواده دوانی تاکنون چندین بار از مراجع قضایی بین‌المللی دادخواهی کرده‌اند، از این میان در دی ماه ١٣٨١ از شورای حقوق بشر سازمان ملل.
آقای رئیس جمهور
این نامه را خطاب به شما می نویسم تا درخواست کنیم همه امکانات خود را برای گشودن پرونده پیروز دوانی و روشنی افکندن بر حقایق این رویداد تلخ بکار گیرید. تا خانواده و نزدیکان این روزنامه‌نگار به حقیقت دست یابند و دادخواهی کنند. با نظر داشت قطعنامه‌های سازمان ملل نقش شما تضمین حق انجام حرفه و دسترسی به عدالت برای روزنامه نگاران است
با احترام
نام و امضا
