کیهان آنلاین – ۱۹ آبان ۹۳ – هرچه به مهلت پایان مذاکرات یعنی بیست و چهارم ماه نوامبر نزدیکتر میشویم بیشتر بعید به نظر میرسد که نمایندگان ایران و آمریکا در این دور از مذاکرات موفقیتی نصیبشان شود. مشکلات برای هر دو طرف با سرعت در حال ازدیاد است. روز سه شنبه گذشته، چهارم نوامبر، پرزیدنت اوباما و حزب دمکرات آمریکا بسیار بیش از آنچه انتظار میرفت در انتخابات میاندورهای آمریکا در همه جبههها با شکست مواجه شدند.
اکثریت سنا به دست رقبای جمهوریخواه افتاد، در کنگره بر اکثریت جمهوریخواهان افزوده شد وهمچنین دمکراتها چندین فرمانداری ایالتی را نیز باختند. با آنکه سنا و کنگره جدید تا چهارم ژانویه سال نو میلادی شروع به کار نخواهند کرد، از هم اکنون شخصیتهای برجسته جمهوریخواه مانند سناتور جان مک کین و سناتور مارکو روبیو، مواضع دولت اوباما در مذاکره با جمهوری اسلامی و نامهنگاری اوباما با آیتالله خامنهای را شدیداً مورد انتقاد قراردادهاند.
از سوی دیگر گزارش روز جمعه گذشته که از سوی سازمان بینالمللی انرژی هستهای ( IAEA) انتشار یافت، به دلیل آنکه ایران پاسخی به پرسشهای مکرر آژانس در مورد فعالیتهای مشکوک گذشته نداده است، از تائید ادعای ایران مبنی بر غیرتسلیحاتی بودن فعالیتهای هستهایاش خودداری کرد. به احتمال زیاد این گزارش برمشکلات ایران در مذاکرات خواهد افزود.
همان گونه که در این ستون بارها یادآور شدهایم، برای جمهوری اسلامی بسیارمشکل خواهد بود که از راهی که رفته است باز گردد و دولت اوباما نیز نخواهد توانست در این مذاکرات بیش از این عقبنشینی کند. هر دو حکومت نگران جبهه پشت سرشان هستند. در آمریکا دولت اوباما ناچار است طبق قانون هر نوع معاهدهای را برای تائید به سنا بفرستد، سنائی که دیگر دراختیار او نیست و از هم اکنون مخالفتاش را با اهدای هرگونه امتیازی به ایران اعلام کرده است. از سوی دیگر از قرار معلوم در ایران دولت روحانی را آیتالله خامنهای به دنبال نخود سیاه فرستاده است و سرانجام دولت روحانی در یک جنگ فرسایشی با سپاه پاسداران وعواملاش در مجلس تنها و ناکام خواهد ماند. با این همه به احتمال زیاد باز هم مدت مذاکرات را تمدید خواهند کرد. با تمدید زمان مذاکرات شرایط برای دولت اوباما بسیار مشکلترخواهد شد زیرا او نخواهد توانست امتیاز بیشتری به جمهوری اسلامی بدهد. مضاف بر آن همان گونه که در این ستون خواهید خواند از هم اکنون پارهای از سناتورهای با نفوذ، پرونده حقوق بشر جمهوری اسلامی را نیز در ارتباط با مسئله هستهای مطرح خواهند کرد و در چنین شرایطی مشکلات دولت اوباما که آفتاب عمرش بر لب بام است دو چندان خواهد شد.
سنای آمریکا و پرونده حقوق بشر جمهوری اسلامی
دو تن از سناتورهای جمهوریخواه در مقاله مشترکی که بعد از انتخابات اخیر انتشاردادهاند آشکارا خواهان الحاق مسئله حقوق بشر درمذاکرات هستهای با جمهوری اسلامی شدهاند. تاریخ انتشار مقاله در نشریه (The Daily Beast) هفتم نوامبر یعنی بعد از انجام انتخابات اخیر است. نویسندگان مقاله، دو سناتور سرشناس “مارکو روبیو” از فلوریدا و “مارک کرک ” از ایالت ایلی نوی، مقاله خود را با یادآوری این نکته آغاز میکنند که پرزیدنت اوباما نامه خود را به “رهبرمعظم” علی خامنهای که در آن وعده “همکاری مشترک امنیتی در منطقه” پس از حصول تفاهم در مسئله هستهای داده شده است را فقط چند روز پیش از اعدام ریحانه جباری زن جوان بیست و شش ساله نوشته است و در این ارتباط، با اذعان به اهمیت مسئله هستهای، سناتورهای مذکور، تاکید میکنند که اهمیت مسئله تجاوزات آشکار رژیم جمهوری اسلامی به حقوق اساسی مردم ایران از اهمیت مسئله هستهای کمتر نیست.
سپس این دو سناتور با اشاره به گزارش احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل درمورد ایران، یادآور تعداد ۶۸۷ اعدام در سال ۲۰۱۳ و ۴۱۱ اعدام تا کنون در سال جاری میشوند. آنگاه به تفصیل به بحث درباره غیرانسانی و غیرقانونی بودن اعدامها و غیر علنی بودن محاکمات و اعمال شکنجه برای کسب اقرار و شرایط مخوف و هولناک زندانهای ایران میپردازند. اعمال شکنجه، حبس و دیگر تخلفات علیه خبرنگاران و ممانعت از استفاده آزاد از فضای مجازی، رفتار خشونتبار با شهروندان، به ویژه با بانوان و دوشیزگان، از جمله دیگر مسائل ومشکلاتی است که به تفصیل در این مقاله به آن پرداخته شده است. سناتورها در مقاله خود پیشنهاد میکنند که مطالعه گزارش احمد شهید برای همه آنهائی که در واشنگتن چشم امید به جمهوری اسلامی و دولت روحانی بستهاند و میخواهند با جمهوری اسلامی همکاری کنند باید الزامآور شود.
دو سناتور در مقاله خود یادآور میشوند که دقیقاً به خاطر مقابله با این تخلفات آشکار از موازین حقوق اساسی ملت ایران است که سنای آمریکا در سال جاری «قانون پاسخگوئی و مسئولیت در برابر تخلفات علیه حقوق انسانی مردم ایران» را تصویب کرده است. سپس چنین میافزایند: “در حالی که گاهی اوقات جان کری وزیرخارجه به اوضاع وخیم حقوق بشر در ایران اشارهای میکند، وی هرگز سعی نکرده است در این مورد فشاری اعمال کند. در واقع آنقدر به مسائل نقض حقوق بشر در ایران بیاعتنائی شده که درعمل از قرار گزارشهای مطبوعاتی، رابطه دیپلماتهای آمریکایی با طرف مقابلشان به شوخی و جوک گفتن کشیده است.”
نویسندگان مقاله خطاب به مقامات دولتی آمریکا میپرسند شما که به خاطر سراب موفقیت در مذاکرات هستهای همه چیز را به فراموشی سپردهاید چگونه در برابر «سولژنیتسین»های معاصر ایرانی که در سیاهچالهای زندان اوین جان میکنند پاسخگو خواهید بود؟ به بازماندگان جوانان شجاعی که در عکسالعمل به انتخابات قلابی ریاست جمهوری احمدی نژاد خطرکردند و در سال ۲۰۰۹ جان باختند چه خواهید گفت؟ پرزیدنت اوباما که در آن سال باعث شد این جوانان نسبت به تعهدات اخلاقی آمریکا به اصول و موازین حقوق بشر ناامید شوند چه پاسخی دارد؟ این جوانان خواستار جامعهای هستند که زنان و دختران در انتخاب نوع پوشش خود آزاد باشند و کسی نتواند مزاحم حقوق انسانی آنها شود.
در پایان، نویسندگان مقاله با مخاطب قرار دادن مسئولان دولت آمریکا میافزایند: “تامین پیشرفت در کسب حرمت انسانی در ایران و آرامش در منطقه در گرو تغییر اساسی در رفتارجمهوری اسلامی در مرحله نخست با ملت ایران و سپس پایان بخشیدن به تخریب و تحریک در منطقه است، نه مرتبط با امضای ورقپاره بیارزشی که شما در تعقیب آن هستید. تا آن زمان ما باید بسیار بیشتر کوشا باشیم و در یاری به ملت ایران بکوشیم تا روزی که ریحانه جباریهای دیگر بتوانند از یک زندگانی آزاد و شاد بهرهمند شوند”.
این نمونهایست از نظرات سناتورهائی که همراه با دیگر جمهوریخواهان در کنگره صاحب اکثریت قاطع هستند و از نخستین روزهای ماه ژانویه ۲۰۱۵ در واشنگتن ناظر بر اعمال آقای اوباما و دولت او خواهند بود. با آنکه بر مبنای قانون اساسی و سنّت آمریکا مسئولیت دفاع و سیاست خارجی از اختیارات شخص رئیس جمهوری و دولت برگزیده اوست، اما درعمل نقش کنگره و به ویژه سنای آمریکا بسیار با اهمیت است زیرا هیچ معاهدهای بدون تائید سنا معتبر نیست. درمورد حقوق بشر و مسائل مربوط به ایران تفاوت فاحشی میان جمهوریخواهان و دمکراتها وجود ندارد. اکثر لایحههای مربوط به مسائل ایران از پشتیبانی هر دو حزب برخوردار بوده است. اما در گذشته، از زمانی که دمکراتها در سنا اکثریت داشتند، رئیس سنا از دمکراتها بود و او شخصاً از طرح و رأیگیری درمورد لوایحی که مورد قبول دولت اوباما نبود جلوگیری میکرد. اکنون دیگر این مانع بر سر راه نیست.
پاریس، دوشنبه دهم نوامبر ۲۰۱۴
