[همراه با عکس]
کیهان آنلاین – ۲۹ آبان ۹۳ – چند روز پیش پنجمین جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن به پایان رسید. به مناسبت تداوم و موفقیت این پروژه که با مدیریت پژمان دانایی از سال ۲۰۱۰ هر سال در لندن برگزار می‌شود بر آن شدیم خوانندگان علاقمند به سینمای ایران را با تاریخچۀ شکل‌گیری این پروژه آشنا کنیم.
پژمان دانایی موتور محرّک این جشنواره است و این پروژه، به قول معروف، مانند فرزند اوست. البته هستند علاقمندان دیگری که چه به صورت داوطلبانه و چه به صورت حرفه‌ای، از آغاز شکل‌گیری این ایده در راه انداختن و تداوم این پروژه همکاری داشته‌اند. پژمان دانایی توضیح می‌دهد که تاثیرگذاری جشنواره‌های محلی برپخش بین‌المللی یک فیلم به عنوان نمونه، فیلم‌های سینمای ایران، موضوع تِز دکترایش در سال ۲۰۰۷ در دانشگاه گلدسمیت لندن بوده است. اما پس از چندی وی به این نتیجه می‌رسد که فقط با کار تئوریک نمی‌تواند به یک نتیجۀ مطلوب و روشن در رابطه با میزان تاثیرگذاری جشنوارۀ فیلم‌های ایرانی برسد. بنا براین تصمیم می‌گیرد پروژه تحقیقاتی دکترا را رها کرده و خود جشنواره را به صورت عملی راه بیندازد. پس بیش از یک سال به تحقیق و بررسی در باره مسائل مختلف در این زمینه می‌پردازد، مثلا اینکه آیا اساساً چنین جشنواره‌ای مورد توجه قرار خواهد گرفت یا نه. آیا چنین جشنواره‌ای باید شامل فیلم‌های ساخته شده در ایران باشد و یا فیلم‌های ایرانی ساخته شده در خارج کشور را نیز می‌بایست در بر گیرد؛ ظرفیت این جشنواره و کشش شهر لندن چقدرمی‌تواند باشد؛ چه سینماهایی در لندن برای چنین جشنواره‌ای می‌توانند مناسب باشند؛ از کجا و از چه توزیع‌کننده‌هایی باید فیلم‌ها را تهیه کرد و آخر اینکه چه شیوه‌هایی باید در روابط عمومی و تبلیغات برای پروژه به کار بسته شوند تا این جشنواره موفق شود. پس از بررسی این موارد، پروژه به اصطلاح سینمایی پژمان دانایی وارد مرحلۀ تدارک عملی شده و سرانجام در تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰ نخستین جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن برگزار می‌شود. پروژه جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن از آغاز از مساعدت و همکاری فکری شماری از پیش‌کسوتان و کارشناسان خبرۀ سینمای ایران برخوردار بوده است. غیراز اینان یک تیم شش نفره در تدارکات و انجام این پروژه همکاری مشورتی و عملی دارد. از همان اول هم یکی از دغدغه‌های مهم این تیم آن بوده است که جشنواره به راستی یک پروژه مستقل باشد تا برچسب‌های مختلف به آن زده نشود.
جشنواره فیلم های ایرانی در لندن پس از چند سال حالا دیگر حضوری آشکار در این شهر پیدا کرده است. این امر با نمایش فیلم‌های جدید از سینمای ایران و کیفیت خوب فنّی و روابط عمومی گسترده و تبلیغات خوب میسر شده و مورد استقبال علاقمندان به سینما از درون و بیرون جامعه ایرانی ساکن لندن قرار گرفته است. لازم به یادآوری است که به دلیل اهمیت فرهنگی لندن در جهان، مراکز و جشنواره‌های دیگر، به ویژه خاورمیانه، با این تیم تماس می‌گیرند و خواهان راهنمایی در مورد سینمای ایران و نحوۀ دسترسی به فیلم‌های ایرانی می‌شوند.
علاوه بر این جشنواره که سالانه برگزار می‌شود، این تیم به عنوان کارشناس دیداری و شنیداری در زمینه سینمای ایران، امکان نمایش فیلم‌های داستانی و مستند ایرانی را برای تعدادی از سازمان‌ها در بریتانیا فراهم می کند. به طور مشخص این تیم برای سازمان‌هایی که به مسائل خاورمیانه علاقه دارند مانند “پروژه AOE” و “خانۀ آسیا” و یا مراکزی مانند “باربیکن” و “موزۀ ویکتوریا و آلبرت” سالانه برای برخی برنامه‌های آنها محتوای نمایشی فراهم می‌آورد. تیم جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن در میان مراکز آکادمیک نیز با مدرسۀ مطالعات آفریقایی و شرقی دانشگاه لندن (سواس)، دانشگاه کینگز و کالج گلدسمیت همکاری داشته و در چندین برنامۀ نمایش فیلم آنها در طول سال‌های گذشته مشارکت کرده و با توجه به موضوع و مضامین ویژه برنامۀ آنها در ژانرهای مختلفی که مورد نظر برگزارکنندگان بوده، فیلم‌های بلند و کوتاه و یا مستند در اختیار آنها قرار داده است. پژمان دانایی در زمینه تهیه این فیلم‌ها می‌گوید آنها را با جستجو در آرشیو بزرگی که دارد پیدا می‌کند و یا به کانال توزیع خاص خود جشنواره که پخش‌کننده‌های بخش خصوصی در ایران هستند، مراجعه می‌کند.
تا دو سال پیش، جشنواره به مدت هفت روز برگزار می‌شد ولی در سال گذشته و امسال به ترتیب ۹ و ۱۱ روز بوده است. امسال جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن در پنج محل برگزار شد. سینماهای اصلی جشنواره عبارت بودند از سینما آپولو در پیکادلی، سینما لومیر در انستیتو فرانسه در محلۀ کنزینگتون، و تماشاخانۀ گرین‌وود در شرق لندن. یکی دیگر ازمکان‌های نسبتاً ثابت نمایش فیلم جشنواره اپرای هلند پارک و دیگری نیز سینمای فینیکس در شمال لندن بوده است. به گفته مدیر جشنواره، این پروژه یک چرخۀ سالیانه دارد و حجم کاری که برای تدارک و برگزاری آن انجام می‌شود یک دورۀ یک‌ساله است. یعنی از وقتی که برگزاری یک جشنواره تمام می‌شود بی درنگ از روز بعد کار جشنوارۀ سال آینده آغاز می‌گردد که شامل یافتن فیلم‌های مناسب و تماس با پخش کننده‌ها و حدود ۸ تا ۹ ماه کار روی پوستر جشنواره است که بسیار اهمیت دارد و باید برای تبلیغ درباره جشنواره از چند ماه پیش آماده شده باشد.
در جشنوارۀ امسال فیلم بحث‌‌برانگیز “من عصبانی نیستم” اثر رضا درمیشیان که از نظر محتوا و فرم فیلمی بسیار جسور، پرخاشگر و مدرن است دو بار به نمایش درآمد. فیلم دیگری که در جشنواره دو بار به نمایش درآمد فیلم “ماهی و گربه” به کارگردانی شهرام مکری بود. این فیلم از نظر فرم و محتوا بدون اغراق یکی از عجیب‌ترین فیلم‌های سینمای ایران است. “ماهی و گربه” فیلمی به ظاهر جنایی است ولی وارد مباحث دیگر نیز می‌شود و تا آخر هم رمز و راز آن باقی می‌ماند. فیلم که حدود دو ساعت است، ظاهراً بدون توقف و به قول معروف «یک تکّه» فیلم‌برداری شده که البته چنین نیست. از نظر میزانسن نیز فیلم «ماهی و گربه» عجیب و پیچیده است و از روایت داستانی مرسوم فاصله دارد. یعنی شامل یک روایت تک خطی و پیش‌رونده نیست بلکه شامل برگشت به رویدادهای پیشین در روایت است که از زاویه دید یک پرسوناژ دیگر بیان می‌شود. «ماهی و گربه» به آن گروه از فیلم‌هایی تعلق دارد که سلیقه و پیچیدگی فکری سینماگران جوان ایران را نشان می‌دهد.
برگزارکنندگان جشنواره فیلم‌های ایرانی در لندن معتقدند با وجود اینکه به بسط و گسترش فرهنگ سینمایی در کنار نمایش فیلم بسیار بها می‌دهند و خواهان آن هستند که به دنبال نمایش هر فیلم، زمانی هم به پرسش و پاسخ بین دست در کاران فیلم و تماشاگران اختصاص یابد اما در حال حاضر با وجود مشکلات موجود برای سفر اتباع ایرانی به انگلیس این امر میسر نیست و آنها امیدوارند این مشکلات حل و امکان برگزاری پرسش و پاسخ نیز فراهم شود چنان که پیش از این نیز چند بار انجام شده بود.
یادآوری می‌شود که در جشنواره امسال نیز مانند سال‌های گذشته پیش از نمایش هر فیلم، اطلاعاتی درباره آن داده می‌شد.
